Toshkent Farmatsevtika instituti Farmatsiya fakulteti talabasining “Tosh tomirlar aterosklerozi” mavzusida tayyorlagan

Lipid qatlamining paydo bo’lish bosqichi. Lipid chiziqlari ostidagi to’qima yallig’lanadi. Organizm shu tariqa ehtimolli buzuvchiga qarshi kurashishga harakat qiladi. Uzoq muddatli surunkali yallig’lanish markazlari shakllanadi. Doimiy yallig’lanish lipid qatlamining parchalanishiga va to’qima o’sishiga olib keladi. Natijada, yog’li to’planma usti qoplanadi va arteriya devorining ichi ko’tarilib qoladi;
Asoratlarning rivojlanish bosqichi. Bu aterosklerozning shakllanishidagi so’nggi bosqich. Ushbu bosqichda asoratlar rivojlanadi va alomatlar eng ravshan namoyon bo’ladi. Asoratlarning ikkita asosiy varianti mavjud: birinchisi yog’ to’planmalarining (blyashkalar) yorilishi, natijada qon ketishi kuzatiladi va ikkinchisi, tromb hosil bo’lishi. Tromb blyashka mahsuloti bilan birga qon tomir bo’shlig’ida tiqilib qoladi va uni to’liq yopib qo’yadi. Bunday vaziyatda insult rivojlanishi mumkin. Agar tromblar qo’l-oyoqlarning kerakli oziqlanishini ta’minlaydigan katta arteriyalarni yopib qo’ysa, ehtimol to’qimalar nekrozi va gangrena yuzaga keladi.
Aterosklerozning rivojlanish vaqti va tezligini oldindan aytish qiyin. Gap yillar yoki bir necha oy haqida borishi mumkin. Barchasi modda almashinuvi xususiyatlari va tezligi, aterosklerozga moyillik mavjudligi va uning rivojlanishi xavfini oshiradigan kasalliklar va boshqa ko’plab omillarga bog’liq.
ATEROSKLEROZ TASHXISI
O’tib ketgan aterosklerozni tashxislash juda oson. Jarayonning joylashuvini aniqlashtirish va shikastlanish markazini aniqlash — ana shu qiyin masala. Buning uchun ancha ish qilish kerak. Bunday qiyin vazifani faqat tajribali shifokor bajara olishi mumkin.
Diagnostik chora-tadbirlar quyidagilardan iborat:

• Anamnez yig’ish;
• Bemorni maxsus funktsional testlardan foydalangan holda dastlabki tekshirish;
• Laboratoriya tahlillari va instrumental

tadqiqotlar. Ularning yordamida kasallik mavjudligini, jarayon bosqichini va joylashuvini aniqlash, bemorning umumiy holatini baholash imkoni mavjud bo’ladi.

ANAMNEZ YIG’ISH
Bemorning ahvolini dastlabki tahlil qilish uning shikoyatlariga va irsiyatini so’rashdan boshlanadi.
Birinchidan, ushbu patologiyada anamnezda kamida uchta o’ziga xos alomatlar bo’ladi, shuningdek, aterosklerozni keltirib chiqargan birlamchi kasallik alomatlari yaqqol ko’zga tashlanishi ehtimolligi mavjud.
Ular orasida:
Arterial gipertenziya;
Avval boshdan kechirilgan miokard infarkti yoki insult;
Stenokardik sindrom, ishemik yurak kasalligi;
Buyraklar patologiyasi.
Bunday tashxis to’liq tasvir bermaydi, biroq organizm holatini umumiy baholash va keyingi diganostik chora-tadbirlar rejasini tuzib chiqishga yordam beradi.
Bundan tashqari, ateroskleroz uchun xavf omillarini aniqlash ham muhim, ular: qandli diabet, gipertoniya, psixoaktiv moddalar qabul qilish, semizlik.