Toshkent farmatsevtika instituti fizika, matematika va axborot texnologiyalari kafedrasi

Fanni o‘qitishda qo‘llaniladigan axborot va pedagogik texnologiyalar

Talabalarga fizika fanini o‘qitishda kompyuter, axborot va boshqa zamonaviy texnologiyalarni qo‘llab, bilimini oshirish va shu orqali Kadrlar tayyorlash milliy dasturi talablariga javob beradigan ilmiy salohiyati etuk mutaxassis kadrlar tayyorlash jarayonini amalga oshirish. O‘qitish jarayonida o‘quv dasturlarini kompyuter orqali o‘qitishni joriy etish, laboratoriya ishlarini bajarishda olingan natijalarga kompyuterdan foydalanib Basic, exsel va Pascal tillarida tuzilgan dasturlar asosida matematik ishlov berish, turli biotexnologik jarayonlarni modellash va ularni kompyuter vositasida echish.

Fizika fanidan oraliq va yakuniy nazorat savollari
1) Mexanikaning fizik asoslari. Umumiy tushunchalar. Kinematika.Mehanik harakat.(sanoq sistemasi, ko‘chish, masofa, tezlik, tezlanish) Aylanma harakat. (burchak va chiziqli tezlik, burchak tezlanish, aylanish davri va chastotasi.)
2) Dinamika qonunlari. Nyutonning 1-qonuni. Inertlik, inersion sanoq sistemasi, massa, kuch. Nyutonning 2- qonuni. Harakat miqdori. Jism impulsi o‘zgarishi. 2-qonunni impuls orqali ko‘rinishi. Nyutonning 3-qonuni.
3) Saqlanish qonunlari (energiya, impuls). Ish, quvvat. Kuch momenti. Impuls momenti. Inersiya momenti. Aylanma harakat uchun Nyutonning 3-qonuni.
4) Mexanik tebranishlar. Mayatniklar. Garmonik tebranishlar va ularni xarakterlovchi fizik kattaliklar (siljish, tezlik, tezlanish). Ularning differensial tenglamasi. mayatniklar. Erkin tushish tezlanishini aniqlash usuli. Garmonik tebranish energiyasi
5) So‘nuvchi tebranishlar, ularning parametrlari siljish, so‘nishning logarifmik dikrementi. Majburiy tebranishlar. Rezonans.
6) To‘lqinlar. To‘lqin tenglamasi. To‘lqin soni. Fazoviy va gruppaviy tezliklar. To‘lqin energiyasi oqimi. Umov vektori. Akustika. Ultratovush va qo‘llanilishi. Doppler effekti. Tovush to‘lqinlari. Eshitish sohalari.
7) Suyuqlik va gazlar mexanikasi. Suyuqlik va gazlarda bosim. Paskal va Arximed qonunlari.
8) Gidrodinamika. Ideal suyuqlik. Statsionar oqim. SHalolaning uzuliksizlik sharti. Oqim tezligini o‘zgarishi. Bernulli va Torrichelli tenglamalari.
9) YOpishqoqlik (ichki ishqalanish). Nyuton tenglamasi. YOpishqoq suyuqliklarni trubadan oqishi. Puazeyl formulasi. Jismlarning yopishqoq suyuqliklarda harakati. Stoks qonuni. YOpishqoqlikni aniqlash usullari. Laminar va turbulent oqim. Reynolds soni. YOpishqoqlikni o‘lchash usullari.
10) Molekulyar fizika. Gazlar molekulyar kinetik nazariyasi asoslari. Ideal gaz va uning parametrlari. Molekulalararo o‘zaro ta’sir kuchlari va ularning energiyasi (moddaning agregat holatlari).
11) Izojarayonlar. Holat tenglamasi. Molekulyar kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi. Gaz molekulalari o‘rtacha kvadrat tezligi. Gaz molekulalarining ilgarilanma xarakat o‘rtacha kinetik energiyasi. Erkinlik darajasi. Erkinlik darajasi bo‘yicha energiyani tekis taqsimlanishi. Ideal gaz ichki energiyasi.
12) Gaz molekulalarining tezliklari bo‘yicha taqsimoti (Maksvel taqsimoti). Bolsman taqsimoti to‘g‘risida tushuncha. Molekulalar orasidagi o‘zaro tuqnashuvlar. Molekulalarning o‘rtacha erkin yugurish yo‘li.
13) Termodinamika elementlari. Termodinamika asoslari. Ish va issiqlik miqdori, issiqlik almashinuvi. Termodinamikaning birinchi bosh qonuni. Termodinamika birinchi qonunining izojarayonlarga tadbiqi. Ideal gazning issiqlik sig‘imi.
14) Qaytuvchi va qaytmas jarayonlar. Sikl. Isitish va sovitish mashinalari. Karno sikli. Termodinamikaning ikkinchi qonuni. Entropiya.
15 Gazlarda ko‘chish hodisalari. Ko‘chishning umumiy tenglamasi. Gazlarda diffuziya hodisasi. Gazlarda issiqlik o‘tkazuvchanligi. Gazlarda yopishqoqlik (ichki ishqalanish hodisasi).
16) Real gazlar. Gaz molekulalari o‘rtasidagi ta’sir. Van-der-Vals tenglamasi. Real gazning ichki energiyasi.
17) Bug‘lanish va kondensatsiya. To‘yingan bug‘. Van-der-Vaals izotermalari. Gazlarni suyultirish, ularning qo‘llanilishi (tibbiyot va farmatsiya).
18) Qattiq jismlar. Kristall va amorf qattiq jismlar. Polimerlar. Suyuq kristallar. qattiq jism va organizm to‘qimalarining mexanikaviy xossalari.
19) Suyuqliklar, ularning molekulyar tuzilishining xususiyatlari. Suyuqliklardagi ko‘chish hodisalari. Sirt taranglik.
Molekulyar bosim. Sirt qatlam energiyasi. Egri sirt otsidagi bosim. Kapillyarlik. Sirt taranglikni o‘lchash usullari.
20) Elektrodinamika asoslari. Elektrostatika. Elektr maydon. Elektr zaryadi. Umumiy tushunchalar. Kulon qonuni. Elektrostatik maydon va uning kuchlanganligi. Elektr maydon potensiali. Potensiallar farqi. Kuchlanish.
Elektr maydon kuchlanganligi va kuchlanish orasidagi bog‘lanish. Ekvipotensial sirtlar. Ostragradskiy – Gauss teoremasi.
21) O‘zgarmas tok qonunlari. Tok kuchi va zichligi. Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni. O‘tkazgichning qarshiligi. Elektr o‘tkazuvchanlik. O‘tkazgich qarshiligining temperaturaga bog‘liqligi. Solishtirma qarshilik. Solishtirma elektr o‘tkazuvchanlik. Birliklari. To‘la zanjir uchun Om qonuni. O‘tkazgichlarni ketma-ket va parallel ulash. Kirxgof qonunlari. Elektr tokining issiqlik ta’siri. Joul–Lens qonuni. Tokning ishi va quvvati.
22) Elektr tokini issiqlik ta’siri. Joul –Lens qonuni. Elektr tokining ishi va quvvati.
23) Dielektriklar. Elektrik dipol. Dielektriklarni qutblanishi. Dielektriklarni turlari qutblangan molekulalar bilan; qutblanmagan molekulalar bilan; kristal, ya’ni ion tuzilishi bilan.
Qutblanish (dipol, elektron, ionli). Qutblanganlik. Dielektrik singdiruvchanlik.
24) Metallarda elektr toki. Emissiya hodisalari va ularni qo‘llanilishi.
25) Gazlarda elektr toki. Mustaqil va nomustaqil razryadlar. Plazma haqida tushuncha.
26) Suyuqliklarda elektr toki. Elektrolitlar. Elektroliz. Elektrolitik dissotsiatsiya. Elektroliz uchun Faradey qonunlari. Elektrolizni qo‘llanilishi.
27) YArim o‘tgazgichlarda elektr toki. YArim o‘tgazgichlarni tuzilishi. Zonalar nazariyasi. R – tipidagi o‘tkazuvchanlik. n – tipidagi o‘tkazuvchanlik.
28) Magnitizm. Magnit maydon. Tokli kontur. Magnit induksiya vektori. Magnit oqim. Birliklari. Bio-Savar-Laplas qonuni. Amper qonuni. Magnit maydonining harakatlanayotgan zaryadga ta’siri. Lorens kuchi. Ularning qo‘llanilishi (mass-spektroskopiya, tezlatgichlar). Muhitning magnit singdiruvchanligi. Dio-para va ferromagnetizmlar.
29) Elektromagnit induksiya hodisasi. Faradey tajribalari. Lens qoidasi. Kontur induktivligi. Uzinduksiya. O‘zaro induktsiya. Elektromagnit tebranishlar. Magnitoelektr induksiya hodisasi. Elektromagnit maydon. Umov – Poyting vektori.. O‘zgaruvchan tok.
30) O‘zgaruvchan tok zanjirida aktiv, sig‘im va induktiv qarshiliklar. O‘zgaruvchan tok zanjiri uchun Om qonuni.
31) Geometrik optika. Umumiy tushunchalar. Refraktometriya (tola optikasi va ularning qo‘llanilishi).
32) YOrug‘likning to‘lqin asoslari. YOrug‘lik interferensiyasi. YOrug‘lik to‘lqinining kogerentligi. YOrug‘lik difraksiyasi. Gyuygens – Frenel prinsipi. Difraksion panjara. Difraksion spektr. Vulf –Bregg formulasi. Rentgenostruktur analiz asoslari.
33) YOrug‘likning qutblanishi.
Tabiiy va qutblangan yorug‘lik. Polyarizator va analizator. Malyus qonuni. YOrug‘likning qaytishi va sinishdagi qutblanish. Bryuster qonuni.
34) Polyarimetriya. YOrug‘likning modda bilan ta’siri. YOrug‘lik dispersiyasi. Dispersiya spektri. YOrug‘likning yutilishi. Buger–Lambert–Ber qonuni. Kolorimetriya. YOrug‘likni sochilishi Tindal hodisasi, molekulyar sochilish. Reley qonuni.
35) Jismlarning issiqlikdan nurlanishi.
Issiqlik nurlanishi va ularning xarakteristikalari. Absolyut qora jism. Kirxgof qonuni. Absolyut qora jism nurlanish qonuniyatlari Plank gipotezasi. Plank formulasi. Stefan – Bolsman qonuni. Vinning siljish qonuni. Nurlanishlarning qo‘llanlishi.
36) Kvant mexanikasi elementlari.
YOrug‘lik dualizmi. Harakatlanayotgan zarrachalar to‘lqin hususiyati. De - Broyl gipotezasi. Bor postulatlari. Elektron, neytron va boshqa zarrachalar difraksiyasi. Elektron mikroskop. Ularning qo‘llanilishi.
37) Fotoefekt. YOrug‘likni korpuskulyar hususiyatlari. Foton. Eynshteyn tenglamasi. Fotoefektning qizil chegarasi.
38) Noaniqlik munosabatlari. Atom sistemasini xarakterlovchi kvant sonlar. Pauli prinsipi. Vodorod spektridagi asosiy qonuniyatlar. Majburiy (induksiyalangan) nurlanish haqida tushuncha
39) Atomning tuzilishi (Atomni Tomson modeli. Rezerford tajribasi. Atomni yadroviy planetar modeli.).
40) YAdro fizikasi tushunchalari. Atom yadrosi. Zaryad, massa va yadro radiusi. Radioaktivlik. Preparatlar aktivligi. Radioaktiv emirilishlar. (alfa, betta, gamma) YAdro reaksiyalari. Nishonli atomlar, belgilar. Ularni qo‘llanilishi.