Toshkent farmatsevtika instituti
65-rasm. Ultrabinafsha nurlash apparatlari
Download 24 Kb. Pdf ko'rish
|
|
2 65-rasm. Ultrabinafsha nurlash apparatlari: 1-burun-halqum uchun nurlatkich; 2-simob-kvarsli nurlatkich; 3—ultrabinafsha nurlash biodozimetri; 4—guruhli nurlash uchun nurlatkich; 5—portativ simob-kvarsli nurlatkich. Simob-kvars nurlatkich O R K -2 3 0 la m p a li boM adi, yakka ta r tib d a g i m a h a lliy y o k i u m u m iy n u r la s h g a m o M ja lla n g a n : gM ldirakchalarda b e m a lo l harak atlanad i. Ultrabinafsha nurlatkich D R T - 2 2 0 lam p ali p ortativ O K N - 11 b e m o r t o ‘sh agi o ld id a m a h a lliy n u rlash n i am alga o sh irish g a moMjallangan. Simob-kvars nurlatkich m a y a tn ik li, k atta O K B -3 0 , D R T - 1000 yo ritk ich li va k ich ig i — g u ru h iy n u rlash ga moM jallangan. Ultrabinafsha nurlatkich D R T - 3 7 5 y o r itk ic h li, O U S H - 1 shtativda a lu m in iy reflektorga o 'm a tilg a n : yakka tartibda, u m u m iy va m a h a lliy n u rlash d a qoM laniladi. U ltra b in a fsh a nur ta rq a tish n in g s e le k tiv m anbalari sirasiga bakteritsid va lu m in isse n t er item la m p a la r kiradi. B u y oritk ich la r u c h la r ig a v o lfr a m s im d a n e le k t r o d la r p a y v a n d la n g a n u v io l 265 shishadan tayyorlan gan naychalardir. S an o a td a 4 turdagi y o y sim o n bakteritsid la m p a la r ish lab ch iqarilad i: D B - 1 5 , D B - 3 0 - 1 , D B - 60, D B -8 va lu m in isse n t eritem lam palar: L E -1 5 , L E -3 0 . U la r a s o s a n x o n a la r n i d e z in f e k s i y a l a s h g a m o ' l j a i l a n g a n , l e k in ayrim laridan u m u m iy nurlash d a fo y d a la n ish m u m k in . 14.10. Suv bilan davolash jihozlari S u v b ila n davolash — b e m o m i d a v o la sh , k asallik n in g o ld in i olish m aq sad larid a va tib b iy reab ilitatsiya m aq sad larid a m axsu s usullar y o rd a m id a su vdan fo y d a la n ish . U o 'z id a 2 ta m u sta q il b o 'lim n i m u jassam etgan: faqat suv b ilan davolash — gidroterapiya va balchiq terapiya. S u v b ila n d a v o la sh d a tu r li h a ro ra tli — 17 — 4 0 °C su v li v a n n a la r v a d u sh la rd a n fo y d a la n ila d i. M u o la ja la r o 'tk a z ish d a qulaylik u c h u n u la m i b osh q arish va n a zo ra t q ilish , o d a td a , b itta joyga suv b ila n d a v o la sh kafedrasi d eb ata lad iga n jo y d a m u jassam bo'ladi. G idroterapiya, b u — c h u c h u k su v (su v ta rm o g 'i, d a ry o , k o 'l, q u d u q , y o m g 'ir su vi) n in g ta sh q i q o 'lla n ish id ir . C h u c h u k su vd an to z a h o ld a v a u n g a turli m o d d a la r (x v o y a ekstrakt, sk ip id ar, xan tal va h o k a z o ) q o 'sh ilg a n h o ld a fo y d a la n ila d i, bu esa u n in g o r g a n iz m g a t a ’sirin i k u c h a y tir a d i. G id r o te r a p iy a o r g a n iz m n i s o g 'lo m la s h t ir is h ) u c h u n d a v o la s h k a s a llik n in g o ld in i o lis h am aliyotid a qo'llaniladi. B a lch iq tera p iya si — bu o r g a n iz m n in g kasallik o q ib a tid a buzilgan funksiyalarini davolash, profilaktika va salom atlikni tiklash u ch u n ta b iiy va su n ’iy ta y y orlan gan m a ’danli su v la m in g q o 'l- lanilishi. D ush — b o sim o stid a tiz g in k o 'r in ish id a su vdan fo y d a la n ib , suv b ilan d avolash m uolajasi. D u sh harakati suv harorati va ayn iq sa tizgin b osim iga b og'liq. D ushlar odatda alohid a xon alaiga o 'm a tila d i va m axsu s q u rilm a — suv harorati va b o sim in i m e ’y orlash tirish im k o n in i b eru vch i d ush kafedrasi orq ali su v tarm og'i b ila n u la n a d i (6 6 -1 r a sm ). S u v b o s im i m a n o m e tr id a k o 'r in ib tu r a d i, su v haroratini n azorat q ilishga esa 2 ta sh ish a te rm o m e tr x iz m a t q ilad i. 266 1 2 3 4 H aroratga b in oan d ush lar farqlanadi: sovu q (1 0 — 15°C ), salqin (1 6 —2 4 °C ), iliq (3 0 — 3 8 °C ), q a y n o q (3 8 °C d an yu qori). B o sim darajasiga k o ‘ra, d u sh lar p ast ( 0 ,3 — 1 a tm ), o 'rta ( 1 ,5 — 2 a tm ), yu q o ri ( 3 —4 a tm ) b o sim la r g a b o 'lin a d i. Q isq a so v u q va q a y n o q ( 1 — 3 d a q iq a ) d u sh la r tom irlarga u y g 'o t u v c h i t a ’sir k o 'r s a ta d i. D a v o m li d u s h la r m u sh a k la r n i y a x sh ila y d i, ( 5 — 10 d a q iq a ) iliq tin c h la n tir u v c h i ta ’sir beradi. S h u n in g u c h u n u la r m a r k a z iy a s a b t i z i m i n i n g f u n k s io n a l b u zilish la ri, m o d d a la r a lm a sh in u v i b u z ilish i ayrim y u rak -tom ir xastaliklarida tayin lanad i. Yom g‘ir li dush — su v n i m a y d a tiz g in c h a la r g a p a rch a la b o tu v c h i to 'rli rozetk a v a su v o lib k ela d ig a n qulfli m urvatli naydan tarkib to p g a n u sk u n a ( 6 6 - 2 rasm ). S irk u la r dush — (S h a rk o d u sh i) — 4 va 5 m etr m asofaga m etall uchlikdan 2—4 a tm b o sim ostid a otad igan k uchli suv tizgini. T izgin li dush turlaridan yan a 2 tasi y elp ig 'ich li dush va S hotlandiya d u sh i m u olaja u c h u n ish latilad i (6 6 - 3 rasm ). K o 'ta r ilu v c h i c h o t o ra si d u sh i: h a lq a s im o n , o ld i o c h iq o 'r in d iq li va o 'rin d iq m ark azid a jo y la sh g a n y o m g 'irli ro zetk ali, yu q o rig a qaratilgan to 'r li 3 ta o y o q d a n iborat d ush d ir. Y o m g 'ir rozetkasi rezina shlang orqali gidrokafedradan suv yetkazish tizim iga tu tash tirilad i (6 6 - 4 rasm ). 66-rasm. Suv bilan davolash jihozlari. 267 Yom g‘ir li dush — (p a s tla s h u v c h i): m a y d a sa ch ra tq i suv o q im la r i o q ib c h iq a d ig a n t e s h ik la r g a e g a va su v y o m g 'ir k o 'r in ish id a y o g 'a d ig a n m o sla m a . Ignasim on dush y o m g ‘irli d u sh turi b o 'lib , m u ola ja vaq tid a badanga xu d d i ign a sa n ch ilg a n d a y tuyuladi. S irku la tsio n vanna VO D -61 ta n a n in g yu qori q ism lariga suvli m u ola ja o lish g a m o 'lja ila n g a n (6 7 -r a sm ). V a n n a n in g sirk ulatsion sam arasi jaroh atlar, y a llig 'la n ish la r, asab tiz im in in g b u z ilish i va k o 'z -o y o q la r toliq q an d a q o 'lla n ila d i. 67-rasm. Sirkulatsion vanna VOD-61. X u lo sa la r 1. F izio tera p iy a — tib b iy fizik o m illa r b ilan d a v ola sh h a q id ag i fa n b o 'l i b , b u n d a h a v o ,s u v , n u r , is s iq lik , e le k tr v a t ib b iy tran sfo rm a tsiy a k o 'rin ish id a g i harak atlard an fo y d a la n ila d i. 2. D a v o la sh apparatlari o r g a n izm g a d a v o ta ’sirini o 'tk a z is h g a m o 'lja ila n g a n b o 'lib , tera p ev tik m iq d orlard a en erg iy a b eru v ch i apparatlarga fizioterap evtik apparatlar d eyilad i. 3. D o im iy elektr tok i va elek tr m a y d o n i, past ch a sto ta li im p u ls to k i, yu q o ri ch a sto ta li m a g n it m a y d o n i, elek tro m a g n it to 'lq in la r i y o r d a m id a ish la y d ig a n a p p a r a tla r e le k tr d a v o la sh a p p a r a tla r i d eyiladi. 268 4. M u a y y a n a ’z o la r va tiz im la r fa o liy a tin i k u c h a y tir ish m aq sad id a eletrd avolash usulid an fo y d a la n ish -elek tro stim u la tsiy a deyiladi. 5. U ltrayuq ori ch astotali terapiya apparatlari — elek trom agn it teb ran ish lar g en er a to ri b ilan tu tash tirilgan k o n d en sa to r p la stin - kalar yord am id a vujudga keltiriladigan ultratovush bilan ishlaydigan apparatlardir. 6. N u r b ila n d a volash — o rg a n izm g a infraqizil, ultrabinafsha, lazer n u r la n ish la m in g m iq d o rla n g a n t a ’sir o'tk a zish d a n iborat fizioterap iya usulidir. 7. S u v b ila n d a v o la sh k asallik n in g o ld in i olish jara y o n id a k o'p lab q o ‘llanadigan fizioterap iya usulidir. K o ‘plab m arkaziy asab tizim i b uzilish larida tayin lanad i. Nazorat savollari 1. F iz io te r a p iy a q an d ay fan so h asi? 2. D a v o la sh ap paratlarin in g ish la sh u su li n im ag a asoslan ad i? 3. E lektrdavolash apparatlari tasn ifin i, ishlatilishini aytib bering. 4. E lek tro stim u la tsiy a apparatlari tarkib iga qaysi apparatlar kiradi? 5. U ltr a to v u sh ap paratlari b ila n ish la sh h a q id a m a ’lu m o t bering. 6. N u r b ilan d avolash apparatlarining ishlash prinsipini ayting. 7. S u v b ila n d a v o la sh jih o zla rig a t a ’r if bering. ADABIYOTLAR 1. C .H Б о б о ж о н о в . С п р а в о ч н и к ф и з и о т е р а п е в т а . Т а ш к ен т , А б у А л и И б н С и н о , 19 9 9 г. 2 . 3 . 3 . Х а к и м о в , М . Н . З и я е в а , Т .У .Т и л л а е в а . М е д и ц и н с к о е и ф а р м а ц е в т и ч е с к о е т о в а р о в е д е н и е . У ч е б н о е п о с о б и е . Т а ш к е н т 2 0 0 5 . 3. Ю .В .М а л к о в , А .И .К о р о б к о в , Н .А .П е т р о в а . “А п п а р а т д л я м а г н и т о т е р а п и и и м а г н и т о ф о р е з а ” П о л ю с - 3 " / / М е д и ц и н с к а я т е х н и к а . М , М е д и ц и н а , 1993 г, № 2 . 269 4. 0 ‘zb ek isto n R espublikasida qayd etilgan dori vositalar tibbiy b u yu m la r D a v la t R eestri. № 1 1 .2 0 0 7 y ., 7 - b o ‘lim . 5. К а т а л о г . М е д и ц и н с к и е и н с т р у м е н т ь 1, п р и б о р м , апп арать! и о б о р у д о в а н и е . В н е ш т о р г и зд а т , 1960. XV BOB. TASHXIS QO‘YISH ASBOB-USKUNALARI VA APPARATLARI. MONITORING TIZIMLARI Bu bobda siz quyidagi savollarga javob topasiz: 1. Perkussiya va auskultatsiyada qanday moslamalardan foydalaniladi? 2. Elektrokardiograflar qanay maqsadda ishlatiladi? 3. Elektroensefalograflar tibbiyotning qaysi sohasida ishlatiladi? 4. Ultratovush tashxis apparatlarining qanday xususiyatlari mavjud? 5. Endoskopik uskunalar vazifasi nimadan iborat? 6. Rentgen tasma qanday maqsadlarda ishlatiladi? 7. M onitor vazifasi nimadan iborat? 8. M RT — nima? T ashxis asbob va uskunalari tirik oiganizm d agi bo'lishi m u m k in b o 'lg a n m e’yordan ch etga ch iq ish la m i yok i o'zgarishlar va ularning k e lib c h iq is h s a b a b la r in i a n iq la s h m a q s a d id a o r g a n iz m n in g tavsiflarini o'rganib chiqish u ch un m o'ljailangan. Tashxis markazlari va fu n k sion al tash xis kabinetlari ular b ilan jih ozlan adi. B u b o b d a b em orlarn i tek sh irish u ch u n fo yd a la n ilad ig an en g so d d a a sb o b va uskunalar, m u rak k ab apparatlar va b o sh q a tib b iy te x n ik a n a m u n a lari k o'rib ch iq ilg a n . 15.1. Auskultatsiya va perkussiya asboblari hamda moslamalari B e m o r la r n i k lin ik te k s h ir is h n in g u su lla rid a n biri m a x su s a sb ob lar va u sku n alar y o rd a m id a e sh itib k o'rish d an iborat. S teto sko p — en g so d d a e sh itish m o sla m a si b o 'lib , q attiq jin sli y o g ' o c h d a n y o k i p la s t m a s s a ( p o l i s t i r o l y o k i k a p r o n ) d a n tay y o rla n a d i. U (u zu n lig i 155 m m ) ikki to m o n d a n (3 0 va 54 m m d iam etrli) u ch larinin g o g 'zi k en gaygan trubkadan iborat. S tetosk op to v u sh n i k u c h a y tir m a y d i, b alk i u ch la r i orasid agi h a v o u stu ni yo rd a m id a to v u sh n i re zo n a tsiy a q ila d i. A m a liy o td a F ila to v n in g b o la la r ste to sk o p id a n fo y d a la n ila d i, u q uloq u ch u n u ch lik lari b o 'lg a n rezin a li n a y ch a si b o rligi b ila n farqlanadi. F o n en d o sko p yu ra k z a r b a la r in i e s h itis h g a m o 'lja ila n g a n . S tetosk op d an farqlanib, siqish h alq asin in g kallagiga tortilgan m e m - 271 bran a bilan jih o zla n g a n . H a lq a n in g kallagi je z d a n , m em b ra n a — s e llo fa n d a n , h a lq a esa a m in o p la std a n tayy o rla n g a n . M o sla m a b u tu n ligich a plastikdan tayyorlan gan g 'ilo fg a joylan adi. K o m b in a tsiy a la sh g a n fo n e n d o sk o p — f o n e n d o s k o p n in g steto sk o p b ila n b irlashgan k om b in atsiyasi, u ch lik k a k iyd iriladigan kallaklarini alm ash tirish y o 'li b ila n b irini ik k in ch isig a aylantirish im k o n in i beradi. K allaklari a lm ash tirilad igan stetofonendoskop ste to sk o p n in g fo n e n d o sk o p b ilan b irlashgan k o m b in a tsiy a sid a n iborat. P erku ssiya asb ob lari ich k i o r g a n la m i re zo n a n s ta m o y ilig a aso sla n ib , urib k o ‘rish usuli b ilan tek sh irish u ch u n ish la tilad i. U rib k o'rish d a, zarb natijasida h o sil b o 'la d ig a n tebranish lar orqali tek sh irilayotgan jo y n in g h a v o b ilan t o ‘lganlik darajasiga qarab turli tovu sh la r esh itib k o'rilad i. P erkussiya u ch u n Z axarin b o 'y ic h a p erk u ssiya b o lg 'a c h a si, m etall p lessim etr, n evrologik b o lg 'a c h a , teksh irish u ch u n asboblar to 'p la m id a n foyd alanilad i. 15.2. Qon bosimini o‘Ichash uskunalari Q o n b o sim in i (A D ) o 'lc h a sh u sku n alari — tib b iyo t m u a ssa - salarida v a a h o li to m o n id a n e n g k o 'p fo y d a la n ila d ig a n o m m a v iy u skunalar ju m la sig a kiradi. Q on b o sim in i o 'lch a sh g a m o 'ljailan gan , sfigm om anom etr deb n o m la n a d ig a n turli ko'rinish dagi u sk u n a la m in g ishlab ch iq arilish i b u tu n d u n y o d a b ir y ild a b ir n e c h a o ' n m illio n d o n a b ila n o'lch anad i. Avtom atlashtirish darajasi b o 'yich a sfigm om anom etrlam i shartli ravishda quyidagilarga b o 'lish m u m k in : av to m a tla sh tiril- m agan , q o 'ld a yok i avtom a tik d a m b ergich i b o 'lg a n a v to m a tla sh - tirilgan, a vtom atik , m onitorlar. A vtom atlashtirilm agan — m em b ran ali va sim ob li s fig m o m a n o - m etrlar, a n ’an a v iy ravishda d avolash m u assasalarida h a m d a a h o li to m o n id a n q o n b o sim in i n a zorat q ilish u c h u n fo y d a la n ila d i. U la r y o rd a m id a sisto lik va d ia sto lik q o n b o sim in i sim o b u stu n in in g 272 0 — 20 d an 3 00 m m g a c h a oM chash m u m k in , b u n d a m anjetdagi b o sim n i oM chash x a to lig i sim o b u stu n in in g ±3 m m ni tashkil eta d i. B u n in g a sosiga K o ro tk o v u suli olin g a n . U sk un a m an jet, m a n j e t g a qoM da h a v o b ila n d a m b e r g i c h , m a n o m e t r v a ste to sk o p d a n iborat boMadi. A v tom a tla sh tirilg a n va a v to m a tik sfig m o m a n o m e trla r , h am o m m a v iy tek sh iru vlam i o 'tk a zish , h a m yakka tartibda foydalanish u c h u n m oM jallangan. U la r n in g y o r d a m id a sisto lik , o ‘rtach a , d ia sto lik q on b o sim in i va puls ch a sto ta sin i oMchash m u m k in . Q o n b o sim in i oM chash d ia p a zo n i s im o b u stu n in in g 2 0 — 2 8 0 m m ta s h k il e t ib , m a n je td a g i b o s im n i oM ch ash x a to lig i s im o b u stu n in in g ±3 m m ni tash k il qiladi. P u ls ch a sto ta sin i oM chash d ia p a z o n i ±5 fo iz x a to lik b ilan 1 d aq iq a d a 4 0 — 2 00 zarban i tash k il etad i. A sb o b n in g ogMrligi qo'Ida h a v o li d a m b erg ich b ila n — 120—2 2 g , a v to m a tik d am b ergich b ila n — 5 5 0 — 800 g ni tash k il q ilad i. A vto m a tla sh tirilg a n sfig m o m a n o m etrla r, a so s a n , q u y id a g i qismlardan iborat: m anjet, “ B osim -elektr signal” o'zgartirgichi, qo'Ida yok i avtom atik h avoli d am bergich, te z va sekin dekom pres-siyalash klapani, an alog tu gu n i, an alog-raq am li o'zga rtiig ich , te z va sekin d e k o m p ressiy a la sh k la p a n i, m ik r o p r o se sso r , in d ik ator. A yrim uskunalar ich iga q urilgan b o sm a d a n ch iqarish uskunalariga ega b o'lad i. K o'rib ch iq ila y o tg a n uskunalar toifasin in g k o'p ch iligid a asosan auskultat (K orotkov) va ossillom etrik usullardan foydalaniladi. A vtom atik sfigm om an om etrlar avtom atlashtirilganlardan farqli o 'la ro q , avtom atik m an jetaga, ayrim h ollard a esa tanaga qabul q ilg ic h g a eg a b o 'la d i. O d a td a , b u n d a y to ifa d a g i u s k u n a la r m uassasalarda va b osh q a joylarda o'm a tila d i. M azkur uskunalam ing og'irligi bir n ech a gram m d an bir n ech a o 'n kilogram m gacha bo'ladi, o 'lc h a m la r i e s a e n g k a tta t o m o n i d a l m , q o lg a n ta v s ifla r i avtom atlashtirilgan sfig m o m a n o m etrla rg a o'xshash . A vtom atlashtirilgan sfigm o m a n o m etrla rK o ro tk o v usuli asosida sistolik va diastolik q o n b o sim in i h am d a p uls ch astotasin i o'lch a yd i v a o lin g a n m aM um otlarni raq am li in d ik a to rd a k o'rsatadi. 273 “ O s c illo M a te 9 3 0 ” m o d e li b o la la r v a kattalarda sisto lik , o 'r ta c h a h a m d a d ia sto lik q o n b o s im in i v a p u ls c h a s to ta s in i o 'lc h a sh g a m o'ljailan gan . M o s la m a m an jetig a a v to m a tik h av oli d am b erg ich b ilan jih o z la n g a n , u so d d a va b osh q arilish i o so n d ir. O 'lch a sh d a n so 'n g o 'lch a sh q iym atlari displeyga chiqariladi. E lektr t a ’m in o ti a v to n o m m a n b a d a n v a e le k tr ta r m o g 'id a n a m a lg a osh irilad i. N a tija la m i b o sm a d a n ch iq a rish usku n asiga ch iq a rilish i k o 'z d a tu tilg a n . A v to m a tla sh tir ilg a n v a a v to m a tik s fig m o m a n o m e tr la r n in g ko'pgina m odellarida bir kristalli mikroprosessorlardan foydalaniladi. B em o r n in g yosh i va q o 'lin in g aylanasiga qarab turli m anjetalar ishlatiladi, k o'p g in a hollarda ularning k o'p ch ilig iga ularning to 'g 'ri ish la tilish i v a ularni d ezin fek siy a la sh usullari b o 'y ic h a tavsiyalar b e r ila d i ( m a s a la n , q o 'l a y la n a s in in g c h e g a r a v iy q iy m a tla r i, m a n je ta n in g to 'g 'r i q o 'y ilish i u c h u n b elg i). 15.3. Biopotensiallarni qayd etish apparat va uskunalari E lektro ka rd io g ra fiya u sku n a la ri . O rgan izm d a gi b io e le k tr ik jarayonlar tib b iy o td a to 'q im a la r v a o r g a n la m in g h o la ti h a m d a fa o liy a ti t o 'g 'r is id a g i ta s h x is a x b o r o t m a n b a y i s ifa tid a k e n g fo y d a la n ila d i. Y urak k a sa llik la rin in g h o z ir g i z a m o n ta s h x is in i elek tro k a rd io g ra fik te k sh iru v la r isiz t a s a w u r etib b o 'lm a y d i, u yu rak nin g q ayd etilg a n b io p o ten sia lla ri o'zg a rish in in g egri c h iz ig 'i — e le k t r o k a r d io g r a m m a n i t a h l i l q ilis h d a n ib o r a t b o ' l a d i . E lek tro k ard iogram m a yurak m u sh a g in in g jaroh atlan ish darajasini t o 'x t a t is h v a b a h o la s h u c h u n , y u r a k f a o liy a t id a g i b o s h q a b u z ilish la m in g ta sh x isin i an iq la sh u c h u n m a ’lu m o tla r b erad i. E lek tro k ard iograflar — e lek tr o k a r d io g r a m m a n i q a y d e tis h u sk u n a si ( 6 8 - rasm ). Download 24 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|