t/r
|
Ko‘rsatkichlar
|
Ko‘rsatkichlarni ng aniqlanishi
|
Belgilar izohi
|
1
|
Mehnat resurslari bilan ta’minlanganlik koeffitsiyenti(Mt)
|
Mt=Mr / Mrz
|
Mr-haqiqatda band qilingan mehnat resurslari
Mrz-zaruriy mehnat resurslari soni
|
2
|
Ishchilarning sanoat chiqarish xodimlarining tarkibidagi
salmog‘i(Xis)
|
jami ishlab
|
Xis=Is / X
|
Is-ishchilarning soni
X-xodimlarning ro‘yxat bo‘yicha o‘rtacha soni
|
3
|
Xizmatchilarning jami xodimlar tarkibidagi salmog‘i
(Xxs)
|
Xxs=Xs / X
|
Xs-xizmatchilarning soni
|
4
|
Xodimlarni ishga
qabul qilish
koeffitsiyenti (Ibq)
|
Xiq=Xq / X
|
Xq-ishga qabul xodimlarning soni
|
qilingan
|
5
|
Xodimlarni ishdan
bo‘shatish koeffitsiyenti (Xib)
|
Xib=Xi / X
|
Xi-ishdan xodimlarning soni
|
bo‘shagan
|
6
|
Xodimlar
qo‘nimsizligi (Xq)
|
Xq=Ib / X
|
Ix-o‘z arizasiga muvofiq ishdan
bo‘shaganlar soni
|
7
|
Mehnat unumdorligining inson va vaqt omili ko‘rsatkichlari
(MU):
|
MU
|
|
7
|
Bir xodimning
mehnat unumi (MUx)
|
MUx=Mx / X
|
Mx-mahsulot hajmi
|
7
|
Bir ishchining mehnat
unumi (MUi)
|
MUi=Mx / I
|
I-ishchilarning o‘rtacha ro‘yxat
soni
|
7
|
Bir kunlik
unumi (MUk)
|
mehnat
|
MUk= Mx / Ik
|
Ik-jami ishlangan ish kunlari
|
7
|
Bir soatlik unumi (MUs)
|
mehnat
|
MUs=Mx / Is
|
Is-jami ishlangan ish soatlari
|
8
|
Ish kuni davomiyligi (Id)
|
Id=Iis / Iik
|
Iis-jami ishlangan ish soatlari Iik-jami ishlangan ish kunlari
|
9
|
O‘rtacha bir yillik ishlangan ish kunlarining haqiqiy
ish vaqtidagi salmog‘i (Ivs)
|
Ivs=Iyk / Iykz
|
Iyk-bir yillik o‘rtacha ishlangan ish kunlari
Iykz-meyor bo‘yicha bir yillik ish kunlari
|
1
|
O‘rtacha ishlangan bir kunlik ish vaqtining me’yoriy ish vaqtidagi salmog‘i
(Iks)
|
Iks=Ibs / Ism
|
Ibs-bir kunlik o‘rtacha ish vaqti Ism-bir kunlik me’yoriy ish vaqti
|
1
|
Mehnat unumdorligini omilli
ko‘rsatkichlari (Mu)
|
Mu
|
Mu-mehnat unumdorligi
|
|
Bir xodimga to‘g‘ri keladigan yillik
mahsulot hajmi (Mux)
|
MUx=Is * Mui
|
Is-sanoat ishlab chiqarish xodimlari tarkibida ishchilarning salmog‘i
Mui-bir ishchining o‘rtacha yillik mahsulot hajmi
|
|
Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan yillik mahsulot hajmi (Mui)
|
Mui=Iik*Ikd*Mus
|
Iik- bir ishchining yil davomida ishlagan o‘rtacha kishi kunlari Ikd-ish kuni davomiyligi
Mus-ishchining bir soatlik ish unumi
|
1
|
Mahsulotning mehnat
sig‘imi (Ms)
|
Ms=Ms/Mx
|
Ms-mahsulotga mehnat sarfi
Mx-mahsulot hajmi
|
1
|
Mahsulot hajmiga
ta’sir etuvchi mehnat omillari (Mx)
|
Mx= Is*Iik*Ikd*Mus
|
|
Mahsulot ishlab chiqarish va sotishni tahlili
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish faoliyatining asosiy sharti hisoblanadi.
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmi korxona tomonidan bozor konyunkturasini chuqur tahlil etgan holda mustaqil ravishda rejalashtiriladi.
Mahsulotlar ishlab chiqarish bo‘yicha biznes rejada mo‘ljallangan hajmni bajarilishini ta’minlash hamda yuqori sifatli, xaridorgir mahsulotlarni yaratilishi korxonaning bevosita muhim ko‘rsatkichlari bo‘lmish ishlab chiqarish tannarxi, xarajatlar hajmi, foyda va rentabellik,
moliyaviy barqarorlik, to‘lov qobiliyati, sof pul mablag‘larining hisobot davr oxiriga ko‘payishini ta’minlovchi omildir.
3.9-jadval
Tahlil mavzulari
|
O‘rganiladigan ko‘rsatkichlar
tizimi
|
Tahlil mazmuni
|
Tahlil natijasi
| |
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish tahlilining mazmuni vazifalari va axborot manbalari
|
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish tahlilining nazariy, metodologik asoslari tasniflanadi
|
Mahsulot ishlab chiqarish va sotishning muhim ko‘rsatikichlar tizimi va ularning tasnifi, tahlil vazifalari,
axborot manbalari bayon etiladi
|
Mahsulot ishlab chiqarish‚ sotishni tahlil etish mazmuni, vazifalari, axborot manbalari tavsiflanadi
| |
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish rejasining bajarilishi tahlili
|
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish rejasining bajarilishi
|
Ishlab chiqarish va sotish
rejasining bajarilishiga, dinamikasiga, qiyosiy o‘zgarishlariga
baho beriladi
|
Korxona moliya- xo‘jalik faoliyatining istiqboldagi rejasi, byudjeti, prognoz ko‘rsatkichlari
belgilanadi
| |
Mahsulot ishlab chiqarish nomenklaturasi va assortimenti tahlili
|
Nomenklatura va assortiment rejasining bajarilishi
|
Nomenklatura va assortiment rejasininng bajarilishiga, reja bajarilishining korxona moliya- xo‘jalik faoliyatiga ta’siri o‘rganiladi
|
Nomenklatura va asoosrtimentni to‘g‘ri belgilash va ularni
maqsadli boshqarish imkoniyatlari aniqlanadi hamda chora-tadbirlari
belgilanadi
| |
Mahsulot sifatining tahlili: ishlab chiqarishdagi brak
|
Oliy va birinchi kategoriyadagi mahsulot hajmi.
Mahsulotning sortlilik koeffitsiyenti.
|
Mahsulotning sifatligiga, uning pul tushumlari, moliyaviy
natijaga ta’siriga baho beriladi
|
Mahsulotning sifatligini oshirish chora-tadbirlari ko‘riladi
| |
Mahsulot ishlab chiqarish
maromiyligining tahlili
|
Mahsulot ishlab chiqarish
maromiyligi koeffitsiyenti.
|
Ishlab chiqarish maromiyligining
uzluksiz va barqaror
|
Maromiylik va uning
buzilishlarini oldini olish
|
|
|
rivojlanishni ta’minlashdagi
ahamiyatiga baho beriladi
|
choralari ko‘riladi
| |
Innovatsion mahsulotlar tahlili
|
Innvovatsion mahsulotlarning jami mahsulotlar tarkibidagi salmog‘i
|
Innovatsion mahsulotlar ularning raqobatdoshlikni ta’minlashdagi o‘rniga baho beriladi
|
Innvoatsion mahsulotlar hajmini oshirish, ilmiy, texnikaviy yangiliklarni amaliyotga keng
joriy etish choralari ko‘riladi
| |
Xorijga sotilgan
mahsulotlar tahlili
|
Eksport qilingan
mahsulotlarning jami mahsulotlar tarkibidagi salmog‘i
|
Eksport qilingan
mahsulotlar hajmi, valyuta tushumlari va jahon bozoriga chiqish imkoniyatlariga
baho beriladi
|
Eksport hajmini
oshirish chora- tadbirlari ko‘riladi
| |
Mahsulot ishlab chiqarish hajmiga ta’sir etuvchi omillar tahlili
|
Mahsulotning mehnat vositalari, mehnat predmetlari, mehnat omillari
bilan bog‘liq samaradorligi
|
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmiga
ta’sir etuvchi miqdor va sifat omillariga baho beriladi
|
Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmini o‘stirish, uning barqaror rivojlanishini ta’minlash chora- tadbirlari
ko‘riladi
|
Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlar tizimiga quyidagi ko‘rsatkichlar kiradi:
Yalpi mahsulot – bu korxonaning ma’lum bir davrda (kun, oy, chorak, yil) ishlab chiqargan mahsuloti, ko‘rsatgan xizmat va bajargan ishlarining amaldagi va solishtirma bahoda o‘lchangan hajmi.
Tovar mahsulot –ishlab chiqarishning barcha bo‘g‘inlaridan o‘tgan va tayyor holatga kelgan, iste’molchilarga yetkazib berish uchun mo‘ljallangan mahsulotlar.
Sotilgan mahsulot – iste’molchilarga ortib jo‘natilgan yoki hisob hujjatlari taqdim etilgan mahsulotlar.
Mahsulotlar nomenklaturasi – deb, miqdor holida tovarlar guruhlari, kichik guruhlari va pozitsiyalarini belgilashda hamda hisobga olishda qabul qilingan ro‘yxatidir.
Tovar (ish, xizmat)lar assortimenti - deb esa, mahsulotlarning ma’lum bir belgilariga qarab, ya’ni, uning turlari, navi, o‘lchami, markasi, artikullariga qarab ajratiladigan mahsulotlar xilidir.
Korxona uchun ko‘proq foyda keltiruvchi, kam xarajat talab etadigan tovarlarni ishlab chiqarish manfaatlidir. Shu sababli, tovarlarni ishlab chiqarish hajmini tahlil qilishda strukturaviy o‘zgarishlarni tahlil etishga alohida ahamiyat qaratiladi.
Mahsulotlar hajmida strukturaviy o‘zgarishlarni mehnat sig‘imi ko‘rsatkichlari orqali aniqlash mumkin. Mehnat sig‘imini me’yor-soat, me’yorlashtirilgan ish haqi ko‘rsatkichlari orqali aniqlanadi.
Mahsulot turlari bo‘yicha rejaning bajarilishi har xil darajada bo‘lishi strukturani o‘zgarishidan dalolat beradi. Struktura bo‘yicha mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi uchun haqiqiy ishlab chiqarilgan mahsulotning barcha xillari rejalashtirilgan mahsulot tarkibi va tuzilishiga teng kelishi kerak.
Ishlab chiqarish maromiyligi - bir maromda mahsulot ishlab chiqarishni tasniflaydi.
Ishlab chiqarishni bir maromda tashkil etilishi resurslardan foydalanish darajasiga, mahsulot sifatini yaxshilanishiga, shartnomaviy majburiyatlarni bajarilishiga ta’sir etadi.
Mahsulot sifati. Tahlilda muhim e’tibor ishlab chiqarishga va sotilgan mahsulotlar sifatiga qaratiladi. Mahsulot sifati deganda - uning tovarlilik darajasi, xaridorlar didiga mosligi, xalqaro va mamlakat standart meyorlariga javob berishidagi ijobiy tasnifiy jihatlari nazarda tutiladi.
Xalqaro va mamlakat standarti talablariga mosligi yuzasidan mahsulotlarning oliy va birinchi kategoriyalar tarikblanadi.
3.10-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
