Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Kuzatuv usuli  ham ko‘pincha boshqa marketing usullari kabi 

qo‘llaniladi. Kuzatuv o‘rganilayotgan obyektni ochiq yoki yopiq tarzda 

kuzatish, o‘rganishdan iborat. Masalan, xaridorni sotib olish xulq – 

atvorini kuzatish, sotuvchini sotish jarayonini, iste’molchini tovarga jalb 

qilish jarayonini kuzatish va shu kabilar kuzatuv obyekti bo‘lishi 

mumkin. 

Dala kuzatuvlari va laboratoriya kuzatuvlari ham o‘tkaziladi. 

Sotsiologiya va psixologiyada o‘tkaziladigan kuzatuv usullari marketing 

tadqiqotlarida ham qo‘llaniladi. Masalan, talabalar guruhida 

kompyuterga bo‘lgan ehtiyojni aniqlash maqsadida kuzatuv o‘tkazish 

kompyuter ishlab chiqaruvchi firma uchun qanday kompyuterlarni, 

qanday narxlarda, qanday dasturlar asosida ishlab chiqarishga asos 

bo‘ladi. Kuzatuv predmeti bo‘lib individiumlarning xususiyatlari va 

xatti-harakatlari (xaridor, o‘quvchi, sotuvchi), jarayonlar (xaridorlar 

oqimini o‘rganish, turli asbob-uskunalarning qo‘llanilishini kuzatish) 

hisoblanadi. 

Kuzatuv quyidagi jarayonlarda qo‘llaniladi: 

-  Tovar sotib olishda xaridorning xulq- atvori. 

-  O‘zaro muloqotdagi lahzali vaziyatlar. 

-  Psixologik holatlarning fiziologik o‘lchovlari. 

-  O‘quvchining xatti-harakati. 

-  Xaridorning xatti- harakati. 

---

65 

 

-  Qoniqish samarasi.