Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Xaridorning qaror qabul qilishiga uning shaxsiga oid tavsiflari: 

yoshi va oilasi hayot siklining bosqichi, ishi, iqtisodiy holati, hayot 

uslubi, fe’l-atvori va o‘zini o‘zi anglashining o‘ziga xosligi kabilar ta’sir 

qiladi.  

Yoshi va hayot sikli bosqichi. Hayoti davomida odam turli xil 

tovar va xizmatlarni sotib oladi. Bolaga bolalar ozuqasi zarur, katta 

odamlar rang-barang mahsulot va taomlarni tatib ko‘rgisi keladi, yoshi 

---

191 

 

ulg‘ayganda (keksayganda) esa u parhez taomlarni iste’mol qiladi. Vaqt 

o‘tgan sari kiyimlar, mebellar, dam olishga nisbatan ham individual did 

(qarash) lar o‘zgarib boradi.  

 Individ ist’emolning strukturasi uning oilasi hayot siklining qaysi 

bosqichdaligiga bog‘liq. Odatda, oilalar hayot siklining 9 bosqichi 

ajratiladi, ularning har biri uchun ma’lum moliyaviy ahvol va o‘ziga xos 

xaridlar xarakterli. Ko‘pincha, marketing rejasini ishlab chiqishda ishlab 

chiqaruvchilar oilaning hayot tarziga mos davrdagi ma’lum maqsadli 

guruhlarga ko‘ra ish tutadilar. E’tiborga olish kerakki, bitta uy xo‘jaligi 

egalari ham yagona oilani tashkil qilavermaydi. Marketologlar yolg‘iz 

odamlar, fuqarolik nikohida yashovchilarni ham ajratadilar. Bundan 

tashqari yaqinda o‘tkazilgan tadqiqotlar inson hayot siklining psixologik 

bosqichlari ham mavjudligini aniqladi.