Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Sog‘lomlashtirish modeli. Sog‘liqni saqlash sohasida ijtimoiy 

marketing uchun iste’molchilar o‘z salomatliklariga nisbatan o‘zlarini 

qanday tutishlari muhim ahamiyatga ega: chekishni qanday tashlaydilar, 

yangi parhezga qanday kirishadilar, trenajyor zallariga qanday keladilar 

va h.k. «O‘zgarish bosqichlari» nomli modelda beshta bosqich ajratiladi: 

1. Avvalgilari. Anglanmagan holda «nimadir qilish kerak»ligi 

muammo yoki zarurati. Mulohaza yuritish. Muammo va nimanidir 

o‘zgartirish haqida jiddiy mulohaza yuritish. 

2. Tayyorgarlik. O‘zgarishlarni boshlash haqida qaror qabul qilish 

va jarayonga tayyorgarlik. 

3. Harakat. Tabiatini (xulq-atvorini) 1 kundan 6 oygacha muddatga 

muvaffaqiyatli modifikatsiyalash. 

4. Mustahkamlash. Yangi shaklni 6 oydan ortiq muddatga saqlab 

qolish. 

O‘z salomatligi haqida jiddiy tashvishlanishi uchun (chekishdan voz 

kechish, vaznini kamaytirish v.b.) inson ushbu besh bosqichning 

hammasidan o‘tishi lozim. Ijtimoiy marketingning vazifasi – inson 

ushbu jarayonlarning hammasini bo‘ysundira olishi uchun chaqiriq va 

vositalar topishdir. 

 5.Xaridor faolligi siklining modeli. Professor Sandar Vandermerve 

iste’molchining har qanday masalaga nisbatan uchta tabiatining bosqich-

larini ko‘rib chiqishni taklif qiladi: «…gacha» «jarayonda» va «keyin» 

faollikning yuzaga chiqishi. 

«…gacha» bosqichida nima qilish kerakligi haqida qaror qabul 

qilinadi, «…jarayonda» masalani hal qilish yuz beradi, «keyin» inson 

erishgan muvaffaqiyatni saqlab qolish bilan shug‘ullanadi.  

Korporativ xaridor – IBM dan dasturlarning yangi paketini sotib 

olish haqida mulohaza yuritayotgan bank yoki boshqa ishlab chiquvchi-

ning faollik sikli ko‘rsatilayotgan IBM ning vazifasi tanlovni o‘z foyda-

siga moyil qilish uchun har bir bosqichda xaridor uchun foydali ta’sir 

---

210 

 

etish. Aynan nima taklif qilinishi mumkinligi ko‘rsatilgan. Bank uchun 

maksimal foydani «hal qilish» qarorini beradi. Bunday variantni taklif 

qila borib, IBM xaridorga to‘liq xizmat ko‘rsatadi. Agar kompaniya 

shunchaki, o‘zining dasturiy ta’minlashini sotganda edi, yetishmayotgan 

xizmatlar uchun mijozlar boshqa tashkilotlarga murojaat qilishgan bo‘lar 

edi. Kompleks xizmat ko‘rsatishda bank IBMni afzal ko‘radi, xolos.