Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Xaridning keyingi taqdiri. Ishlab chiqaruvchi xarid qilgan shaxs 

uning tovaridan qanday foydalanayapti, degan savollarga ham javob 

topa olishi kerak. Agar tovar tokchada chang bosib yotgan bo‘lsa, 

demak, sotib olgan odam undan qanoatlanmagan, u haqidagi fikrlari 

salbiy. Agar yoqmagan tovar sotib yuborilgan yoki foydaliroq tovarga 

almashtirilgan bo‘lsa, ishlab chiqaruvchilarning yangi tovar ishlab 

chiqarish hajmi pasayadi. Bundan tashqari yetkazib beruvchi kompaniya 

xaridorlar bilan mahsulotni qo‘llashning yangi vositalarini topsa, u 

bundan yutadi. 

Xaridor qachondir sotib olgan tovaridan butunlay voz kechishi, 

ishlab chiqaruvchi esa o‘z mahsulotidan nimaiki (chiqindi) qolgan 

bo‘lsa, atrof-muhitga zarar yetkazmasligi uchun harakat qilishi kerak 

bo‘ladi (bankalar, shishalar va pamperslar bilan bo‘lgan hodisadagi 

kabi). Ekologiya va chiqindilarni zararsizlantirish muammolarining 

o‘sib borishi xaridorlarning atirlarning chiroyli shishachalarini tashlab 

yuborish borasidagi anglashmovchiliklari Fransiya Rochas kompaniya-

sining parfyumeriya tarmog‘ida yangi g‘oyaga undadi. 1994–yilda 

Rochas hajmi 30, 50 va 100 ml. bo‘lgan va tugasa mos keluvchi 

do‘kondan yana to‘ldirib olish imkonini beruvchi flakonlarda yangi 

«parvoz suvi» ni taqdim etdi. 

---

209 

 

Xarid qilgan odam uning tovari taqdirini quyidagicha belgilaydi:  

1. Mahsulotdan vaqtincha qutiladi. 2. Mahsulotdan qutiladi.  

              

3. Mahsulotdan butunlay qutiladi. 4. Foydalaniladi. 5. Ijaraga beriladi.  

6. Qarzga beriladi. 7. Vazifasiga ko‘ra ishlatiladi. 8. Uni qo‘llashning 

yangi usuli topiladi. 9.Yaxshi kunlar kelguncha, saqlanadi. 10. Berib 

yuboriladi. 11. Almashiladi.12. Sotiladi. 13. Tashlab yuboriladi.  

 

            

14. Sotish uchun. 15. Foydalanish uchun. 16. Vositachiga.