Toshkent moliya instituti «iqtisodiy xavfsizlik» kafedrasi makroiqtisodiyot fani topshirdi: Axmedov U

Eksport bojlari va eksportni ixtiyoriy cheklash

Ixtiyoriy ravishda eksportni cheklash eksport kvotalarining bir turi bo’lib, xorij mamlakatlarining ayrim mamlakatlarga ixtiyoriy eksport miqdorlarini cheklashdan iborat. Bu yerda «ixtiyoriy so’zi‘ shartli xarakterga ega. Chunki, eksport qilayotgan mamlakat savdo siyosatida o’z hamkorlari tomonidan birorta noxushlikka duch kelmasligi uchun eksport miqdorini cheklaydi.

Ixtiyoriy ravishda eksportni cheklash ikki xil xususiyatga ega:

• Ixtiyoriy ravishda eksportni cheklash milliy iste‘molchilar uchun tarif va kvotalarni belgilashga nisbatan ancha sezilarsiz. Shuning uchun iste‘molchilar ularni e‘tiborsiz qabul qiladilar va hukumatga norozilik bildirmaydilar.
• Ixtiyoriy ravishda eksportni cheklash sharoitida xorij iste‘molchilari ular sotib olayotgan eksport mahsulotiga yuqoriroq narx belgilashlari mumkin

Eksport bojlari mamlakat ichida talab ko’p bo’lgan mahsulotlar taqchilligining oldini olish maqsadida belgilanadi. Eksport tarif stavkalari tovarlar turiga qarab belgilanadi. Eksport boji ichki narxni jahon darajasidan past darajaga tushiradi, natijada mamlakat ichkarisida tovarlarni iste'mol qilish hajmi oshadi, eksporti kamayadi va milliy ishlab chiqarish ham kamayadi. Eksport tarifining joriy etilishi mahalliy ishlab chiqaruvchilar uchun katta yo’qotishlarga olib keladi, ammo xaridorlar foyda ko’rishadi, chunki tovarlarning narxi jahon narxlaridan past bo’ladi. Bunday holda, davlat ham foyda ko’radi, chunki eksport qiluvchi 193 mamlakatning monopol holati import qiluvchi mamlakatlarni import qilinadigan tovarlarga ortiqcha to’lashga majbur qiladi.

Eksport bojlari mamlakat ichida talab ko’p bo’lgan mahsulotlar taqchilligining oldini olish maqsadida belgilanadi. Eksport tarif stavkalari tovarlar turiga qarab belgilanadi. Eksport boji ichki narxni jahon darajasidan past darajaga tushiradi, natijada mamlakat ichkarisida tovarlarni iste'mol qilish hajmi oshadi, eksporti kamayadi va milliy ishlab chiqarish ham kamayadi. Eksport tarifining joriy etilishi mahalliy ishlab chiqaruvchilar uchun katta yo’qotishlarga olib keladi, ammo xaridorlar foyda ko’rishadi, chunki tovarlarning narxi jahon narxlaridan past bo’ladi. Bunday holda, davlat ham foyda ko’radi, chunki eksport qiluvchi 193 mamlakatning monopol holati import qiluvchi mamlakatlarni import qilinadigan tovarlarga ortiqcha to’lashga majbur qiladi.