Toshkent moliya instituti iqtisodiyot fakulteti iqtisodiyot yo’nalishi III kurs talabasi abduraxmonov yaxyobekning mikroiqtisodiyot. Makroiqtisodiyot fanidan tayyorlagan

Investitsiyalarning joriy qiymati bo‘yicha to‘liq qoplanish darajasini foydaning ichki meʼyori usuli orqali aniqlash:

NPVk
IRR
y=f (d)
Chizmada funksiya bir necha xususiyatga yegaligi ko‘rinib turibdi va u pul oqimiga bog‘liq yemas. Sababi, birinchidan, tenglikdan shu narsa ko‘rinadiki, u=f(d) funksiya to‘g‘ri chiziqli yemas. Ikkinchidan, d=0 da yuqoridagi formuladagi dastlabki pul oqimlari yelementlarining summasi hosil bo‘ladi, yaʼni NPV chizmasi ordinata o‘qining shunday nuqtasini kesib o‘tadiki, bunda hamma pul oqimlarining diskontlashmagan yelementlari yig‘indisi hamda dastlabki investitsiya miqdori ko‘rsatiladi. Uchinchidan, yuqoridagi formuladan investitsiyalar sarfi daromadlar tushumi bilan almashadi. Agar kelayotgan tushum ushbu xarajatlardan ko‘p bo‘lsa, u holda d ning o‘sishi bilan funksiya chizmasi absissa o‘qiga intiladi va maʼlum bir nuqta u bilan kesishadi, ushbu nuqta IRR dir.
IRR loyihadan kutilayotgan daromadlilikni ko‘rsatadi va qilinishi mumkin bo‘lgan maksimal xarajatlar chegarasini belgilab beradi, yaʼni IRR olinayotgan kredit bo‘yicha bank foiz stavkasini yuqori chegarasini ko‘rsatadi, ayni shu foiz chegarasidan yuqori miqdorga yega bo‘linganda loyiha daromad keltiradi.

IRRni hisoblash uchun boshlang‘ich maʼlumotlar

­­­Ko‘rsatkichlar	Yillar						NPV
	0-y	1-y	2-y	3-y	4-y	5-y
Diskont meʼyori – 21,9%
Sof pul oqimi	0,00	814,80	-1679,60	-680,90	331,50	1861,29
Diskont ko‘paytiruvchi	1,00	0,8203	0,6730	0,5521	0,4529	0,3715
Diskont pul oqimi	0,00	668,42	-1130,31	-375,90	150,13	691,541	3,84
Diskont meʼyori – 22%
Sof pul oqimi	0,00	800,80	-1693,60	-688,88	326,18	1858,63
Diskont ko‘paytiruvchi	1,00	0,8197	0,6719	0,5507	0,4514	0,3700
Diskont pul oqimi	0,00	656,39	-1137,87	-379,37	147,24	687,69	-25,92

Bu yerda, diskont stavkasi d1=21,9% va d2=22%ni bo‘lgani holda, NPV1=3,84 ming.so‘m va NPV2=-25,92 ming so‘mni tashkil yetdi. Bu holda IRR quyidagicha hisoblanadi:
Demak, investitsiya loyihasini baholashning keyingi usuli bo‘lgan IRR foydaning ichki meʼyorini ikkita formula yordamida hisoblash mumkin ekan. Bu ko‘rsatkich investitsiya loyihalari ichidan pul qiymati barcha kelgusi davrlarda bir bo‘lgan sharoitda eng afzalini tanlash uchun xizmat ko‘rsatadi