Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti "moliya" kafedrasi

 
 
Soliqlar rivojlangan tovar ishlab chiqarishning muhim kategoriyasi bo’lib, 
albatta yanada kengroq kategoriya - davlat byudjeti bilan chambarchas bog’langan. 
Chunki soliqlar byudjetning shakllanishida ishtirok etadi.
4
Soliqlar moliyaviy resurslarni davlat ixtiyorida to’planib borishini 
ta’minlaydi, bu resurslardan iqtisodiy rivojlanishning umumdavlat, mintaqaviy 
vazifalarni hal qilish, ishning samaradorligi va sifatini rag’batlantirish, ijtimoiy 
adolat tamoyillaridan kelib daromadlarni tartibga solish uchun foydalaniladi. 
Hozirgi paytda byudjet jahondagi har bir davlatning eng muhim
institutlaridan biri hisoblanadi. Uning samarali faoliyat ko’rsatishi iqtisodiy 
o’sishning vositasi sifatida hamda ijtimoiy farovonlikning darajasiga bevosita ta’sir 
ko’rsatadi. Xuddi shuning uchun ham keyingi yillarda byudjet masalalariga 
(muammolariga) katta e’tibor bilan qaralayapti. Mamlakatimiz bosh moliyaviy 
siyosati-byudjetning maqsadi resurslarni taqsimlash va qayta taqsimlash natijasida 
ijtimoiy yo’naltirilgan jamiyatni barpo etishdir. 
Byudjetning barqarorligi mamlakat iqtisodiyoti va eng avvalo, uning sotsial 
sohasi holatini xarakterlaydigan eng muhim ko’rsatkichlardan biridir
Davlat byudjeti- ijtimoiy (ishlab chiqarish) munosabatlarining bir qismini 
ifoda etib, davlatning ixtiyoriga mamlakatda yaratilgan yalpi ichki mahsulot 
(milliy daromad)ning nisbatan kattagina qismini to’plash va uni jamiyat taraqqiyoti 
turli sohalarining (iqtisodiyot, maorif, sog’liqni saq-lash, fan, madaniyat, ijtimoiy 
ta’minot, boshqaruv, mudofaa va boshqalar) rivojlanishiga yo’naltirish imkonini 
beradigan muhim taqsimlash instrumenti (vositasi)dir.
Byudjet daromadlari esa - davlatning markazlashtirilgan moliyaviy resurslari 
bir qismidan iborat bo’lib, davlatning funktsiyalarini bajarish uchun zarurdir. Ular 
pul mablag’lari fondlarini shakllantirish jarayonida vujudga keladigan iqtisodiy 
(moliyaviy) munosabatlarni o’zida ifoda etadi va turli darajadagi hokimiyat 
organlarining ixtiyoriga kelib tushadi. 
Qayd etilganlarni inobatga olgan holda byudjet daromadlarining ma’no-
mazmunini ifodalovchi unga quyidagicha ta’rif berish mumkin:

4
Vahobov A., Srojiddinova Z. «O’zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti». TMI 2002, 115 b. 36 – bet. 

---