Toshkent moliya instituti n. X. Jumayev, J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro valyuta munosabatlari

Kuchli (barqaror) valyuta – bu o‘z nominali hamda boshqa valyutalarga nisbatan barqaror bo‘lgan valyutadir. Jahon bozorida kuchli valyutalarga AQSh dollari, Yevro, Yapon yenasi va Shveytsariya franki kiradi.
Kuchsiz (yumshoq) valyuta – bu o‘z nominali hamda barqaror valyutalarga nisbatan qadrsizlanib borayotgan valyutadir. Jahon bozorida kuchsiz valyutalarga odatda kuchli valyutalarga kirmagan valyutalar kiradi.
Valyutalarni ular ishtirok etayotgan valyuta operatsiyasining turiga qarab ham farqlashadi. Bitim valyutasi – bu tashqi iqtisodiy kontraktdagi tovarning bahosi belgilanadigan yoki taqdim etilgan xalqaro kreditning summasi ifodalanadigan valyutadir. Bitim valyutasi bo‘lib eksportyorning yoki importyorning, kreditor yoki qarzdorning milliy valyutasi bo‘lishi mumkin. Xalqaro bitimlarda bitim valyutasi sifatida odatda erkin muomalada yuradigan valyuta ishlatiladi.
To‘lov valyutasi – bu tashqi iqtisodiy bitimdagi tovarga haqiqatda haq to‘lanayotgan yoki xalqaro kreditning so‘ndirilishi amalga oshirilayotgan valyutadir. To‘lov valyutasi sifatida kontragentlar tarafidan o‘zaro kelishilgan xar qanday valyuta ishlatilishi mumkin. Bunda u bitim valyutasi bilan bir xil bo‘lishi shart emas. Biroq bitim valyutasi singari to‘lov valyutasi ham erkin muomalada yuradigan valyuta bo‘lishi kerak.
Kredit valyutasi – bu kredit taqdim qilinayotgan paytda hamkorlar tarafidan belgilangan valyutadir. Eksport kreditlari eksportyor va importyorlarning milliy valyutalari singari uchinchi davlatlar valyutalarida ham yoki xalqaro hisob-kitob pul birliklarida taqdim etilishi mumkin. Kredit valyutasining tanlovi shartnomalarning predmeti bo‘lib hisoblanadi. Kredit valyutasining holati turli valyutalarda ifodalangan kreditlarning foiz stavkalari darajalariga ta’sir etadi. Kredit valyutasi uni so‘ndirish valyutasi bilan mos bo‘lmasligi mumkin. Bunday holatda kredit shartnomasida bir valyutani boshqa valyutaga qayta hisob-kitobining tartibi ko‘zda tutiladi. Kredit valyutasini belgilashda hisob-kitoblarning amaliyoti, kontragentlarning mazkur bozordagi pozitsiyalari, kredit tashkilotlari bilan ularning munosabatlari kabilar ahamiyatlidir.