Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

- 
Industrial 
Internet 
of 
Things).Instrumental 
jihatdanushbutexnologiyalar bir-biriga juda o‘xshashib ketadi, asosiy farq esa 
bajarilishi lozim bo‘lgan vazifada:agar buyumlar internetining asosiy vazifasi bu - 
xilma-xil (modellar va bashoratlar tuzishda ustuvor foydalaniladigan) ma’lumotlar 
to‘plash 
bo‘lsa, 
buyumlar 
sanoatInternetiningbajarishilozimbo‘lganvazifasiishlabchiqarishniavtomatlashtirish
dan iborat (datchiklar ko‘rsatkichlari bo‘yicha resurslar va quvvatlarni masofadan 

---

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
turib 
boshqarish).OVUM, 
Mashine 
Research 
va 
Nokiakompaniyalari 
tahlilchilarining bashoratlariga ko‘ra, 2020 yilga kelib,tarmoqqa ulangan sanoat 
qurilmalarining soni 530 mlnbirlikdan ortadi, 2025 yilga kelib esa ularning soni 20 
dan 200 mlrd birlikkacha bo‘lishi kutilmoqda. 
Ko‘plab mamlakatlardaishlabchiqarishresurlariniboshqarish texnologiyalarini 
rivojlantirish, jumladan, ulardan virtual foydalanish manfaatlarida, raqamli 
iqtisodiyot infratuzilmalarini yaratish va o‘zgartirish davlat daturlariga binoan 
bajariladi: Germaniyada Industrie4.0, AQSHda Advanced Manufacturing 
Technology, Xitoyda esa asosiy e’tibor ilg‘or texnologiyalar joriy qilish, sifat va 
innovatsiyalarga 
qaratiladigan 
ishlab 
chiqarishni 
rivojlantirish 
strategik 
konsepsiyasi, Buyuk Britaniyada Innovate UK, AvstraliyadaNational Digital 
Economy. IoT-platformalar yaratish va joriy qilish bo‘yicha loyihalar, amaliy 
dastur servislari ishlab chiqish Rossiyada ham amalgi oshirilmoqda. 
Internettashabbuslarni rivojlantirish jamg‘armasiinternetni rivojlantirish yo‘l 
xaritasini ishlab chiqdi hamda buyumlar internetiAssotsiatsiyasini ta’sis etdi. 
Rosstandart 
doirasida 
faoliyat 
ko‘rsatadigan 
«Kiberfizicheskiesistemы»standartlashtirish bo‘yicha yangi texnik qo‘mita 
faoliyati doirasida buyumlar interneti sohaida standartlar ishlab chiqish va qabul 
qilish rejalashtirilgan.
Katta ma’lumotlar (Big Data) – inson idrok qiladigan natijalar olish 
maqsadidastrukturalangan va strukturalanmagan (jumladan, mustaqil manbalardan 
olingan) ma’lumotlarni qayta ishlash uchun mo‘ljallangan usullar, vositalar va 
yondashuvlar yig‘indisidir. Katta ma’lumotlarkatta hajm bilan, xizma-xillik va 
yangilanish tezligi bilan tariflanadi, bu esa axborot bilan ishlash standart usullari 
va vositalarini yetarli darajada samarasiz qilib qo‘yadi. Shunday qilib, katta 
ma’lumotlar texnologiyasi bu –katta hajmdagi axborot asosida qaror qabul qilish 
vositasidir.Katta ma’lumotlar boshlang‘ich ma’lumotlar katta tanlamasi mavjud 
bo‘lgan joylarda paydo bo‘ladi. Ularning asosida makrodarajadagi hodisalarni 
tahlil va bashorat qilish, ijtimoiy xulq-atvor modellarini o‘rganish, shuningdek, 
ilmiy tajribalar statistika ma’lumotalri asosida trendlarni aniqlash mumkin.Tijorat 

---

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
loyihalari uchun ham, davlat loyihalari uchun ham katta ma’lumotlar sohasidagi 
asosiy muammo - ma’lumotlarni yakuniy qo‘llash bo‘yicha vazifalarni 
boshlang‘ich ma’lumotlar asosida amalga oshirish hisoblanadi.Tahlil algoritmidagi 
eng so‘nggi zamonaviy trendlarni biladigan va kelgusi hisob-kitoblar tezligini 
baholay oladiganlar emas, balki ushbu texnologiyalarni qo‘llash asosida uzoq 
muddatli va asoslangan moliyaviy modellar yarata oladiganlar bugungi kunda katta 
ma’lumotlar sohasidagi ekspertlar hisoblanadi.Hozirgi kunga kelib,katta 
ma’lumotlarni qayta ishlashga imkon beradigan ko‘p sonli usullar va kompleks 
dasturiy mahsulotlar ishlab chiqaradigan kompaniyalar mavjud, masalan,IBM,