Тошкент молия институти

Жамиятнинг иқтисодий юксалишга эришишида солиқ ходимлари, уларнинг 
билими, малакаси, ҳалоллиги, қонунлар асосида иш кўриши алоҳида роль ўйнайди. 
3. 
Солиқ тизими бир томондан ишлаб чиқариш фаолияти, иккинчи томондан, 
инсонлар фаолияти билан боғлиқ. 
Солиқ бўйича мутахассис солиқ ва ҳисоб қонунчилиги тўғри юритилишини ташкил 
этишни, айнан ана шу қонунбузарликлар қандай оқибатларга олиб келишини чуқур 
биладиган, уни олдини олишга ҳаракат қиладиган бўлиши лозим. Солиқларни ҳисоблаш 
ва уни тўлаш бевосита бухгалтерия ҳисоби билан боғлиқ. Демак, «Бухгалтерия ҳисоби» 
солиқ билан чамбарчас боғланганлигини назардан қочирмаслик керак. 
Маълумки, турли мамлакатларда бухгалтерия ҳисоби ва солиқ ҳисобини амалга 
оширишнинг икки схемаси мавжуд. 
1. Бухгалтерия ҳисоби ва солиқ ҳисоби бир бирига тўғри келади. Бу Германия, 
Италия, Швеция каби мамлакатлар, Ўзбекистон ҳам шу гуруҳга киради. 
2. Бухгалтерия ва солиқ ҳисоби параллел олиб борилади. Буларга АҚШ, Буюк 
Британия, Австрия, Россия каби мамлакатлар киради. Лекин, қайси схемада иш 
юритишдан қатъий назар, бухгалтерия ҳисоби маълумотлари солиқларни ҳисоблаш учун 
асос ҳисобланади. 
Ҳисоб тизимида амалга оширилаётган ислоҳотлар хўжалик юритувчи субъектларда 
иқтисодий фаолият юритиш жараёнида халқаро андозалар асосида «Молиявий ҳисоб» ва 
«Бошқарув ҳисоби» счётларида ҳамда «Молиявий ва бошқарув» ҳисоботлари орқали 
маълумотларни акс эттириш амалиёти жорий этилган.
Солиқ базасини тўғри аниқлаш, уларни тўғри ҳисоблаш ва бюджетга белгиланган 
муддатларда тўлаш тадбиркорлик субъектларининг молиявий ҳолатида муҳим рол 
ўйнайди. Бюджетга тўланиши лозим бўлган солиқлар ва йиғимларни ўз вақтида тўғри 
ҳисобкитоб қилиш ва тўлаб бориш натижасида корхона иқтисодий нохушликлар, жарима 
ва бошқалардан зарар кўрмайди. Шу сабабли солиқлар ҳисоби тадбиркорлик субъектлари 
фаолиятида муҳим аҳамиятга эга. Демак, солиқчи мутахассис нафақат солиқ, солиққа 
тортишни, балки бухгалтерия ҳисоби, таҳлил, аудитни ҳам пухта билиши зарур. 

---

348