Тошкент вилояти чирчиқ давлат педагогика институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи dsc

1-расм. 
 
Бошланғич 
синф 
ўқувчиларининг 
ўқув-билиш 
компетенцияларини PIRLS баҳолаш дастури талаблари асосида 
мустақил ишлар жараёнида шакллантириш модели

---

17 
шакллантириш мақсадида хорижда кенг тарқалган “Коучинг” методикасидан 
илк маротаба бошланғич синфларда фойдаланилди. “Коучинг” методикаси 
қуйидаги мазмун-моҳиятига кўра PIRLS халқаро баҳолаш дастур талабларига 
мувофиқ келиши далилланди: мақсадни ва унга эришишнинг оптимал 
йўлларини аниқлаш; ўқувчининг мустақиллиги ва жавобгарлигини ошириш; 
ўз фаолиятидан қониқа олиш; самарали ҳамкорликнинг янги йўлларини 
топиш; ностандарт вазиятларда муҳим ечимни тез топиш; индивидуал 
мақсадларни муассаса мақсадлари билан мослаштириш; ўз ҳаёт тарзини 
бойитиш; ўзи учун янги имкониятларни очиш; бошқаларга ёрдам бериш. 
Коучинг ўқитувчи билан ўқувчининг самарали фаолиятига имконият 
яратувчи узлуксиз жараённи назарда тутади. Коучинг бу муҳим ўқув 
мақсадига эришиш учун ўқувчига индивидуал консультация бериш, унинг 
ички потенциалини очиш, зарур қобилият ва кўникмаларини шакллантириш 
ва ривожлантириш, натижа олиш учун илғор стратегияларни ўзлаштиришдир. 
Коучинг мақсади – нимагадир ўқитиш эмас, балки ўқувчининг зарур билим ва 
тажрибани эгаллаши учун ўз-ўзини ўқитишга шароит яратишдир. Бу методика 
касбий ва шахсий ўсиши учун ўқувчиларнинг ўз олдига қўйган вазифалар ва 
ўзгаришларга эҳтиёжларини англаш, имкониятларини кенгайтириш учун 
мўлжалланганлиги; шахслараро муносабатда, оилада, жисмоний соғлом 
бўлиш каби ҳаётнинг турли соҳаларида режаларни амалга оширишга 
йўналтирилганлиги билан бизнинг тадқиқотдан кўзлаган мақсадимизга 
мувофиқ келади.
Тадқиқот PIRLS халқаро баҳолаш дастури талаблари асосида ишлаб 
чиқилган махсус методлар натижалари ўқувчиларнинг ўқув-билиш 
компетенциялари шаклланганлигининг ўртача даражасини кўрсатди, 
фаолиятга ижобий мотивация юзага келди. “Мактаб музейи” лойиҳаси 
натижалари ўқувчиларнинг ўқув-билиш компетенциялари шаклланганлиги 
ўртача даражада эканлигини намоён қилди. 
Мустақил ишлар жараёнида оддий таҳлил қилиш, солиштириш, мантиқий 
фикрлаш, умумлаштириш амалга оширилди, ўз гуруҳи билан “Менинг бувим 
ва бувам ўйинлари”, “Озуқа излаб” ва “Антарктида” мавзусидаги лойиҳалар 
бажарилди. Тадқиқот иши доирасида PIRLS халқаро баҳолаш дастур 
талаблари асосида е-PIRLS лойиҳаси доирасида бошланғич синфда 
ўқитиладиган ўқиш, тарбия, атрофимиздаги олам фанлари алоқадорлигини 
таъминланган электрон топшириқлар ишлаб чиқилди. 
Мустақил ишларни ўқув ва ўйинли топшириқлар орқали амалга ошириш 
учун қулай таълимий муҳитларни яратиш лозимлигига урғу берилди ва 
тадқиқот давомида фанларни ўқитишда ижодий муҳитни яратиш мақсадида 
уни юзага келтиришнинг дидактик асослари такомиллаштирилди.
Диссертациянинг “PIRLS баҳолаш дастури талаблари асосида