Тошкент «Янги аср авлоди»

ўрда
ва 
арк
атрофига посбонликга тайин айлаб- 
ДУР-
Муддати бир йил ўтгандин кейин хон барча тожикларни 
анжом ва тартиб айлаб, Ўратепа тарафига қушин қилмоқга амр 
қилибдур. Андак фурсатда беҳад ва ғоят қушун жамъ айлаб, 
Ўратепа тарафига юруш қилиб, уч кунда Хўжанд шаҳрига до- 
хил бўлуб, бир икки кун Хўжандда таваққуф айлабдурлар. Бул 
миёнада саркардалар ва бошқа умаролар уз ораларида хондин 
шикоят қилиб айтибдурларки, бул қандай бенизом ва беқоида- 
ликдурким, ушбу тожики саргардон ва жувозкаши бекор ва 
қулларнинг бе ному нишон ва эшакчиларнинг қўлларидин нима 
иш келадурки, амир бул тоифаларни пешрав қилибдур деб. Бул 
хабари шикоятомуз амирга масмуъ [маълум] бўлуб, амир ул

---

бадгуй [ёмонловчи] ва ҳаромнамаклардин ошуфта ва хафа 
бўлуб, ғазаб илан даъфатан аскарларга отланмоқга амр қилиб, 
Хўжанддин жўнаб Оқсувга қўнубдурлар. Ул аснода амирнинг 
дарғазаб бўлганлигини фаҳмлаб Ирисқулибек ва Мўминбек ва 
Жумабой айтган сўзларидин ваҳмнок бўлуб, аввало Ирисқули- 
бек амирнинг хизматига кириб, арз қилибдурким: «Эй подшо, 
олампаноҳо, умид қиламанким, бул тожик ва бекбаччаларнинг 
сардорлигини мендек хизматкор жонсипорларига марҳамат 
қилсалар. Эрта душман тарафига бориб, хизмат кўрсатсам». 
Амири жа^онгир хурсандлик ва 
очщ
юзлик илан айтибдурлар- 
ким: «Эй тоға, тожики саргардон ва жувозкаши бекорлар ни­
мани уҳдасидин чиқадурки, сиз аларни талаб қиласиз ва дигар 
шулки бул мусофиру ғарибларни мураббийи ва отаси мандур- 
ман. Ва мандин бошқа аларга муин ва мутакко йўқдур ва ман- 
дин бошқа одамни хизматига бўйун қўймайдурлар». Оқибат, 
Ирисқулибек ноумвд бўлуб, амирнинг боргоҳидин хижолатлик 
илан мураххас бўлубдур. Ондин кейин ҳар қайу саркардалар 
ҳам тожикларни талаб айлаб, Ирисқулибекнинг эшитган жа- 
вобини эшитибдурлар.
Эртаси эрта билан намози бомдодни адо қилгандин кейин 
отланиб, чошгоҳда Ўратепанинг Калламинора тарафидин бо­
риб, қалъага бир ўқ етадурган масофага бори& саф ростлаб 
турубдурлар. Ул вақтида амир тожик ва қулларни илгари со­
либ, саркардаларга амр қилибдурким, вақтики тожиклар Ўра- 
тепа қалъасига югуруб ёпушган ҳолда сизлар ҳам қалъани ат­
роф жонибидин от қуйуб, қўрғонга ёпушурсузлар деб ҳаммага 
буйруқ қилиб, худи амир ўзи кулли баҳодирлар туғининг осги- 
дин чиқиб тожиклар туғининг тагига борибдур. Ул вақтда қалъ- 
адин отган милтиқ ва жазойир ўқлари отларни бошидин ўтиб 
турар экан. Амир тожиклар либосига ўхшаш либос кийиб, гуё­
ки ўзини кўҳистонийга ўхшатиб экан. Бул аҳволни тожиклар 
фаҳмлаб, йиғлаб арз қилибдур:
-Эйжаҳон подшоси, биз тожикларнинг жони сени хокипойинг- 
га садақа ўлсин, бизларнинг бощдан оёғимиз сенинг оёғинг гарди- 
га фидо бўлсин. Бу хавфли ва хатарли жойга нима учун келдинг? 
Душман ўқлари бошимиз устида ёғилиб турибди. Мабодо зоти 
покингга зарар ва нуқсон етмасун. Бизнинг ўликларимизнинг эга­
си сенсан, йўқса, бизнинг ўликларимизни деворлар остида итлар 
ейдилар, биёбонларда бўрилар ёриб кетади.

---

А м и р и м у т а в а к к и л у л а р г а д и л д о р л и к [д а л д а ] б е р и б , ш и р и н
з а б о н л и к и л а н а й т и б д у р : « М а н т а в а к к а л н и х у д о г а қ и л и б , ў з и м - 
н и с и з л а р н и о р а н г и з г а о л д и м , х о ^ т и р и к , х о ҳ у л и к с и з л а р и л а
б ў л м о қ н и ў з и м г а л о з и м б и д д и м » . Б у л с ў з н и э ш и т и б ҳ а м м а т о ­
ж и к л а р й и ғ и л и ш и б , б и р д а н ғ а й р а т г а к е л и б , ҳ а м м а л а р и и т т и -
ф о қ и л а н қ и л и ч я л а н ғ о ч л а б Ў р а т е п а қ а л ъ а с и г а ю г у р у б д у р л а р . 
А н д а к ф у р с а т ў т м а с д а н Ў р а т е п а қ а л ъ а с и н и з е р у - з а б а р қ и л и б , 
м и қ д о р и б и р м и н г т о ж и к ш а ҳ а р г а д о х и л б ў л у б , у л а р и л а н б и р г а -
л а ш и б у м а р о л а р ҳ а м Ў р а т е п а г а к и р и б д у р л а р . А м и р н и н г а т р о ф
- ж о н и б и д а т о ж и к в а б е к б а ч ч а л а р б и р н е ч а қ а б а т б ў л у б , и ҳ о т а
а й л а б , у з б а д а н л а р и н и а м и р г а с и п а р а й л а б , Ҳ а с а н д е в о н б е г и -
н и н г м а с ж и д и г а э л т и б т у ш у б д у р л а р . С а р к а р д а л а р к ў р у б д у р л а р -
к и м , т о ж и к л а р а м и р н и ў з л а р и и л а н Ў р а т е п а ш а ҳ р и г а о л и б к и р ­
д и л а р . У л а р ҳ а м б е т о қ а т в а б е о р о м [н о т и н ч ] б ў л у б , Ў р а т е п а а т ­
р о ф - ж о н и б и д и н ю г у р и б ш а ^ а р г а д о х и л б ў л у б , ҳ а р к у ч а л а р и -
д и н т у ғ в а б а й р о қ л а р и и л а д а с т а д а с т а б ў л у б к е л и б а м и р г а м а н -
з у р б ў л у б д у р л а р . Ў ш а л в а қ т д а а м и р н и н г қ у л о ғ и г а о л о м о н о в о з и
э ш и т и л и б а м и р с а в о л қ и л и б д у р к и м : « Б у л қ а н д а й о в о з ? » « Б у л
о в о з и б а ч ч а л а р , қ а м а б к ў б т а н г қ и л г а н с а б а б д и н т а л а б и о м о н
қ и л а д у р л а р » - д е б а л а р н и и ч и г а с а р к а р д а и м у ъ т а м и д л а р н и ю б о р -
г а н д а М у л л а Э р н а з а р м а н ғ и т и я с а р к а р д а л а р и б и р н е ч а н а ф а р
м у л о з и м л а р и и л а н ч и қ и б , а м и р н и к ў р у б д у р . А м и р ў л с а р к а р д а -
л а р н и я н а б и р н е ч а ҳ а м р о ҳ л а р и и л а н қ ў ш у б Х ў қ а н д г а ю б о р и б , 
қ о л г а н и л ғ о р л а р г а д и л д о р л и к б е р и б , у л а р н и М у ғ қ а л ъ а с и д и н ч и - 
қ а р и б с и ҳ а т в а с а л о м а т л и к и л а н З о м и н д а н ў т к а з и б ю б о р и б д у р -
л а р . А н д и н к е й и н в а ф о т қ и л г а н б и р о д а р л а р н и р ў й х а т қ и л и н и б , 
т ў р т ю з қ и р қ т ў р т н а ф а р в а ф о т б ў л г а н л а р х а т л а н и б , я р а д о р л а р -
г а ш и ф о у ч у н ж о й т а й и н л а б в а и н ъ о м б е р и б , в а ф о т қ и л г а н л а р -
н и н г х е ш у а к р а б о л а р и б у л с а , м у р д а с и н и Х ў қ а н д г а ю б о р и б , қ о л -
г а н л а р и н и ў ш а л ж о й д а д а ф н қ и л и б д у р . А н д и н к е й и н а м и р д а р ғ а -
з а б б ў л у б , б а р ч а т о ж и к в а б е к б а ч ч а л а р г а Ў р а т е п а ш а ҳ р и н и т а -
л о н - т о р о ж қ и л м о қ г а а м р қ и л и б д у р л а р . Б у л х а б а р н и э ш и т и б , а м и ­
р и Б у х о р о ў з м у қ а р р а б л а р и д и н б и р о д а м н и С а м а р қ а н д г а ю б о ­
р и б , у л ш а ҳ а р н и н г и с г е ^ к о м о т и г а а м р қ и л и б д у р л а р . А м и р О л и м ­
х о н Ў р а т е п а ш а ҳ р и г а Қ а д а м