Трансплантацион иммунитет Режа: Трансплантология ривожланиши тарихи

Аъзоларнинг битиб кетмаслигининг иммун механизмлари. Иммунодепрессия.
Ёд (бегона) тўқималар битиб кетмаслигининг асосий қонуниятлари сичқонларнинг инбред соҳалари орасидаги тери парчаларини трансплантация қилиш чоғида аниқланган эди. Аллотрансплантатни дастлабки кўчириб ўтказиш жараёнининг дастлабки икки кунида трансплантат ҳамда реципиент ўртасидаги умумий қон айланиш ўрнатилиб, кўчириб ўтказилган тери четлари хўжайин териси билан бирга ўсиб боради. Ташқи 4 – 5 кунда трансплантат битиб кетгандек туюлади. Бироқ айнан ушбу ташқи мувофаққиятли даврда битиб кетмасликнинг эффектли механизмлари шаклланади. 6 – 7 кунларга келиб трансплантатнинг шишиб кетиши (кўтарилиши) кузатилиб, унинг қон айланиши тўхтайди ҳамда геморрагия ривожланади. Трансплантат локализацияси ҳудудида яллиғланиш реакцияси хўжайралари тўпланиб, улар орасида лимфоцитлар доминант ўрин тутади. Трансплантат десдукцияси жараёни бошланади. 10 – 11 кунларга келиб трансплантат нобуд бўлади. Унинг донорга кўчириб ўтказилиши яшаб кетиш, қайта тикланиш имконини бермайди.
Трансплантатнинг битиб кетмаслигида алоҳида ролни реципиент организмида у ёки бу сабабларга кўра олдин рўй берадиган антителалар бажаради. Бундай антителалар трансплантатни тешиб кирувчи томирлар эндотелияси антигенлари билан таъсирлашган ҳолда томирларнинг ивиб қолишига олиб келувчи реакцияларнинг каскади ҳамда комплементи тизимини инициациялайди (чақиради).
Бугунги кунда трансплантатнинг битиб кетмаслигининг уч тури – эрта, кеч ҳамда гипериммунли турлари фарқланади.

Ko’chirib o’tkaziladigan to’qima yoki organ kimdan olinganligiga qarab transplantantlarning bir necha turlari mavjud:

• Ko’chirib o’tkaziladigan to’qima yoki organ kimdan olinganligiga qarab transplantantlarning bir necha turlari mavjud:
• autotransplantant – bemorning o’zidan,
• allotransplantant – odamdan odamga,
• izotransplantant – genetik xususiyati deyarli bir xil yoki bir tuxumli egizak bo’lgan organizmlararo transplantatsiya,
• ksenotransplantant – boshqa individdan.