33
Fuqarolik kodeksi yuklarni tashish shartnomasining bajarilishi, agentlik yoki
ekspeditorlik xizmatlari bilan bog`lik talablarni sud va
arbitrajlik organlari orqali
tartibga solishni ko`zda tutadi.
Kodekslarda va nizomlarda yuklarni tashishnida yuzaga keluvchi nizolarda
tashuvchiga nisbatan da ’vo qilish majburiyati ko`zda tutilgan.
O`z vaqtida bir tomondan ikkinchi tomonga taqdim etilmagan yoki qonuniy
noto`g`r itaqdim etilgan da’vo yuk jo`natuvchi
yoki qabul qiluvchini, ya’ni sud
yoki arbitrajga shikoyat qilishda nmahrum etadi.
Transportda qo`llaniladigan da’vo – buyuk jo`natuvchi, qabul qiluvchi yoki
ekspeditor tomonidan tashuvchiga tashish bo`yicha o`z majburiyatini
bajarmaganligi uchun haq to`lashdir. Agar tashuvchi
tashish bajarilmasdan oldin
uni sifatli bajarish majburiyatidan o`zini mustasno qilsa, ya’ni
transport
hujjatlarida yoki boshqa shartlarga ko`ra (masalan, yukning massa yoki holatiga
nisbatan “sifati va miqdori noma’lum”) da’vo ishlari ko`rib chiqilmaydi.
Transport kodekslari va nizomlarda yuk jo`natuvchi,
qabul qiluvchi va
tashuvchilarning turli ko`rinishdagi talablariga ko`ra ularning da’volarini
ko`ribchiqish va qondirish uchun tartib va muddatlari ko`rsatilgan qoidalar ishlab
chiqilgan. Har qanday transport korhonasida shartnoma-huquqiy xizmatdan
tashqari shikoyat va e’tirozlar xizmati ham tashkil etilishi, unga yurist emas, balki
korhona mansabdor shahslaridan biri mas’ul
etib tayinlanishi kerak, chunki yuk
jo`natuvchi, qabul qiluvchi va tashuvchilar bilan ular o`zaro aloqada bo`ladilar.
Kodeksga muvofiq da’vo o`z maravishda taqdim etilishi, tashuvchi esa uni
olgandan so`ng e’tirozni tasdiqlovch ihujjat taqdim etilmagan bo`lsa ikki haftadan
so`ng uni ko`rib chiqmasdan qaytarish huquqiga ega.
Do'stlaringiz bilan baham: