Туракулов э. Педагогик технологиялар ва махорат

 
Янгилик педагогик янгилик меъёри сифатида ўзида таклиф қилинадиган 
янгини, янгилик даражаси моҳиятини акс еттиради. Педагог олимлар янгилик-
нинг қўлланиш машҳурлиги даражаси ва соҳасига кўра фарқланадиган мутлақ, 
чегараланган мутлақ, шартли, субектив даражаларини фарқлайдилар. 
Мақбуллик меъёри ўқитувчи ва талабанинг натижага еришиш учун сар-
фланган куч ва воситаларини билдиради. 
Натижалилик ўқитувчи фаолиятидаги муайян муҳим ижобий натижаларни 
билдиради. 
Педагогик янгилик ўз моҳиятига кўра оммавий тажрибалар мулки бўлиб 
қолиши лозим. Педагогика янгиликни дастлаб айрим ўқитувчиларнинг фао-
лиятига олиб киради. Кейинги босқичда - синалгандан ва обектив баҳо олгандан 
сўнг педагогик янгилик оммавий татбиқ етишга тавсия етилади. 
В.А.Сластенин ўтказган тадқиқотлар ўқитувчининг инновацион фаолиятга 
касбий тайёргарлигини аниқлаш имкониятларини беради. Улар қуйидаги тав-
сифлардан иборат: 
• 
мўлжалланган янгиликни ялпи ва унинг алоҳида босқичлари муваффақиятини 
башорат қилиш; 
• 
келгусида қайта ишлаш мақсадида янгиликнинг ўзидаги ва уни татбиқ 
қилишдаги камчиликлами аниқлаш; 
• 
янгиликни бошқа инновациялар билан қиёслаш, улардан самарадорларини 
танлаб олиш, уларнинг энг аҳамиятли ва пишиқлик даражасини аниқлаш; 
• 
янгиликни татбиқ етишнинг муваффақиятлилик даражасини текшириш; 
• 
янгиликни татбиқ этадиган ташкилотнинг инновация қобилиятига баҳо 
бериш. 
Ўқитувчининг инновацион фаолияти ўз ичига янгиликни таҳлил қилиш 
ва унга баҳо бериш, келгусидаги ҳаракатларнинг мақсади ва консепция-
сини шакллантириш, ушбу режани амалга ошириш ва таҳрир қилиш, са-
марадорликка баҳо бериш кабиларни қамраб олади. 
Инновацион фаолиятнинг самарадорлиги педагог шахсияти билан белгила-
нади. 
В.А.Сластенин тадқиқотларида ўқитувчининг инновацион фаолиятга бўлган 
қобилиятларининг асосий хислатлари белгилаб берилган. Унга қуйидаги хис-
латлар тааллуқли: 
• 
шахснинг ижодий-мотивасион йўналганлиги. Бу - қизиқувчанлик,ижодий 
қизиқиш; ижодий ютуқларга интилиш; пешқадамликка интилиш;ўзкамолотига 
интилиш ва бошқалар; 
• 
креативлик. Бу — ҳаёлот (фантастлик), фараз; қолиплардан ҳоли бўлиш, 
таваккал қилиш, танқидий флкрлаш, баҳо бера олиш қобилияти, ўзича 

---

54 
мушоҳада юритиш, рефлексия; 
• 
касбий фаолиятни баҳолаш. Бу - ижодий фаолият методологиясини егал-
лаш қобилияти; педагогик тадқиқот методларини эгаллаш қобилияти; муал-
лифлик консепцияси фаолият технологиясини яратиш қобилияти, зиддиятни 
ижодий 
бартараф қилиш қобилияти; ижодий фаолиятда ҳамкорлик ва ўзаро ёрдам 
бериш қобилияти ва бошқалар; 
• 
ўқитувчининг индивидуал қобилияти. Бу - ижодий фаолият сурати; 
шахснинг ижодий фаолиятдаги иш қобилияти; қатиятлилик, ўзига ишонч; 
маъсулиятлилик, ҳалоллик, ҳақиқатгўйлик, ўзини тута билиш ва бошқалар. 
Инновацион фаолият тадқиқотлари ўқитувчининг инновацион фаолиятга 
ҳозирлиги меъёрларини белгилашга имкон берди (В.А. Сластенин): 
• 
инновацион фолиятга бўлган заруриятни англаш; 
• 
ижодий фаолиятга жалб қилинишига шайлик; 
• 
шахсий мақсадларни инновацион фаолият билан мослаштириш; 
• 
ижодий муваффақияцизликларни енгишга шайлик; 
• 
инновацион фаолиятни ижро етиш учун технологик шайлик даражаси; 
• 
инновацион фаолиятнинг касбий мустақилликка та ъсири; 
• 
касбий рефлекцияга бўлган қобилият.