Туракулов э. Педагогик технологиялар ва махорат

лашдир. Бу метод ахборотлар оқимида енг муҳим ахборотни топиш, унга тўғри 
баҳо бериш, ушбу ахборотдан ўзининг касбий фаолиятида фойдаланиш мала-
касини шакллантиради. Қўлга киритилган ахборотлар асосида мустақил машқ 
қилиш методларидан фойдаланиш имконини беради. Бу методдан фойдаланиш 
амалий фаолиятда зарур бўладиган сифат кўрсаткичларини таъминлайди. 
Шунингдек, мустақил таҳсилга амалий аҳамиятга молик бўлган вазифаларни 
бажариш ва аудиовизуал ускуналар билан ишлаш ҳам киради. 
Мустақил таҳсилнинг муҳим методларидан бин уламинг мулоқотидир. 
Мустақил таҳсилнинг пировард мақсади талабаларни ижодий изланишга, ўзи 
устида ишлаш ва ҳар томонлама тадқиқот юритишнинг моҳиятини англашга 
тортишдир. 
 
1.3.3. Олий мактабда ўқитиш методлари 
Педагогикага оид адабиётларда ўқитиш методларига катта аҳамият берилади. 
Дидактика билан шуғулланувчилар методни ўқув жараёнининг ўзаги, кўзланган 
мақсад ва пировард натижани боғловчи восита деб изоҳлайдилар. 
Ўқитиш методи «ўқитишнинг мақсади — мазмуни, методи, шакии, 
усуллари» тизимида муҳим ўрин егаллайди 
Метод деганда, таълимда мақсадга еришиш, масалалами ҳал қилиш йўллари, 
усуллари тушунилади. Ўқитиш методи таркибида усуллар алоҳида ажралиб 
туради. Усул — методнинг унсури бўлиб, унинг таркибий қисми, методни 
амалга оширишда бир мартагина қўлланади ва алоҳида қадам ҳисобланади. 
Ўқитиш методи — мураккаб, кўп қиррали, кўп сифатларга ега бўлган 
таълимдир. 
Ўқитиш методида ўқитишнинг обектив қонуниятлари, мақсадлари, мазмуни, 
тамойиллари, шакллари ўз аксини топади. Методлар бошқа дидактик катего-
рияларга диалектик боғлиқ ва бири бошқаларини тақозо қилади, яъни 
ўқитишнинг мақсади, мазмуни, шакли ҳосиласи сифатида методлар дидактик 
категорияларга акс таъсир кўрсатади. 
Методлар тузилмасида обектив ва субектив жиҳатлар ажралиб туради. 
Методларнинг обьектив жиҳатларида барча дидактик қоидалар, қонунлар ва 
қонуниятлар, тамойиллар ва таърифлар, шунингдек, мазмун бутунлигининг 

---

18 
доимий компонентлари, ўқув фаолиятининг шаклларига хос бўлган умумий 
жиҳатлар акс этади. 
Методларнинг субектив жиҳати педагог шахси, таълим олувчиларнинг ўзига 
хослигига ва конкрет шароитга боғлиқ бўлади. 
Ўқитиш методларининг кўп ўлчовлилиги уларнинг кўплаб таснифини кел-
тириб чиқарди. 
Ўқитиш методлари таснифи - бу муайян белгилар асосида тартибга солинган 
тизимдир. 
Дидактик тадқиқотлар ўқитишни диалектик жараён сифатида ўрганади. Бунга 
кўра ўқитиш методлари тизими динамикада, ҳаракатда, таълим мазмунида юз 
бераётган барча ўзгаришларни ҳисобга олинган ҳолда деб қаралади. 
Энг асосланган ўқитиш методлари таснифларига қуйидагилар киради: