Turkiy tillar taraqqiyotining umumiy tavsifi

tillar: bulg'or, o'g'uz, qipchoq, quman, saljuqiy, usmonli turk, turkman,
chuvash, gagauz, ozarbayjon, qaraim, qumiq tillari; sharqiy turkiy
tillar: o ‘rxun-enasoy, qadimgi uyg'ur, uyg'ur, qarluq, tatar, boshqird,
qozoq, n o ‘g ‘ay, qoraqalpoq, o ‘zbek, qirg’iz, oltoy, tuva, xakas, shor,
yoqut tillari.26 Har bir guruh o ‘z ichida yana kichik guruhlarga ajratilgan:
- - Koshg'ariy Mahmud. Devonu lug'otit turk I-III.-T., 1960-1963
26 Баскаков H.А. Тюркские языки. -М., I960.
16
]. G ‘arbiy xun 1armog‘i (g‘arbiy hudud).
1. Bulg‘or guruhi (shimoli-g‘arbiy areal):
a) qadimgi tillar - bulg'or, xazar, avar, sabir (suvarlar) tile, b) hozirgi
tillar — chuvash tili.
2. 0 ‘g‘uz guruhi (janubi-g'arbiy areal):
1) og‘uz-turkman guruhi: a) qadimgi tillar —X—X l asrlardagi о ‘g ‘uzlar
tili; b) hozirgi tillar - turkman tili, truxman dialekti);
2) o ‘g‘uz-bulg‘or guruhi: a) qadimgi tillar - peeheneglar. uzlar (qora
klobitklar) tilt b) hozirgi tillar — gagauz tili, bolqon turklari tili va dialekti;
3) o ‘g ’uz-saljuq guruhi; a) qadimgi tillar — saljuqiylar, eski usmon
tillari;
b) hozirgi tillar — ozarbayjon, turk tillari.
3.Qipchoq guruhi (shimoli-sharqiy areal):
1) qipchoq-palovets guruhi:
a) qadimgi tillar — polovets tillari (qipchoq yoki kumanlar tili) ;
b) hozirgi tillar — qaraim, qumiq, qorachoy-balqar, qrim-tatar tillari;
2) qipchoq-bulg‘or guruhi: a) qadimgi tillar - g'arbiy oltino'rda tili;
b) hozirgi tillar - tatar, boshqird tillari;
3) qipchoq-no‘g ‘ay guruhi: a) qadimgi tillar - eski qozoq, eski qoraqalpoq
tillari; b) hozirgi tillar - no 'g'ay qoraqalpoq, qozoq tillari.
4. Qarluq guruhi (janubi-sharqiy areal):