TüRKİYE’de bölgesel geliŞme poliTİkalari ve projeleri İsmail sarica

Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Mevcut Durum 
Kalkınma planları ile getirilen Kalkınmada Öncelikli Yöreler politikaları ve 
tedbirlerinin uygulamaya konulması sonucu geri kalmış bölgelerin kalkınmasında 
ve bölgelerarası gelişmişlik farklarının azaltılmasında olumlu gelişmeler 
sağlanmasına rağmen, bölgelerarası dengesizlikler hedeflenen ölçüde 

---

 
Türkiye’de Bölgesel Gelişme Politikaları ve Projeleri 
 
 
162
giderilememiştir.
Kalkınmada Öncelikli Yörelerin önemli bir bölümünü oluşturan Doğu ve 
Güneydoğu Anadolu’da güven ortamının büyük ölçüde sağlanmış olmasına 
rağmen; komşu ülkelerdeki siyasi sorunların bu yörelerdeki pazar ekonomisini 
olumsuz yönde etkilemiş olması, bu bölgelerde kişi başına düşen GSYİH'nın 
düşük seviyelerde bulunması; iç talebin daralmasında, yeni yatırım girişimlerinin 
azalmasında ve mevcut tesislerin düşük kapasitede çalışmasında etkili olmuştur. 
Ayrıca, bu yörelerde; yayla ve mera hayvancılığına ilişkin sorunlar, bölge içi 
göçün devam etmesi ve işsizliğin artma eğilimine girmiş olması, sosyal ve 
ekonomik gelişmenin önünde duran önemli engeller olarak görülmektedir. 
Kalkınmada Öncelikli Yörelerde nitelikli işgücü ve sermaye yetersizliği ile 
pazarlama güçlükleri, özel girişimcilerin yatırım yapma isteklerini sınırlamaktadır. 
Aynı nedenlerle, fiilen üretimde olan kamuya ait 187 ve özel kesime ait 3170 
sanayi tesisi düşük kapasitede çalışmaktadır. 
VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde, ülkemizin nispi olarak geri 
kalmış illerinden oluşan bu yörelerin daha hızlı gelişmesini sağlamak için kamu 
yatırım ve personel politikaları önem verilmiştir. Bu çerçevede bu yörelerde 
çalışan kamu personelinin istihdamında farklı ücret uygulamalarına devam 
edilmektedir. 
Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Teşvik Belgeli Yatırımlar, Devlet 
Yardımları Kararı çerçevesinde; Gümrük ve Fon Muafiyeti, Katma Değer 
Vergisi 
İstisnası ve Yatırım 
İndirimi gibi teşvik araçlarından 
yararlandırılmaktadır. Ayrıca, bu yörelerdeki Küçük ve Orta Boy İşletmeler 
(KOBİ) yatırım ve işletme kredisi ile desteklenmektedir. 
Kalkınmada Öncelikli Yörelerdeki; tarım, imalat sanayii, turizm ve diğer 
kamu hizmetleri kapsamına giren projelerin desteklenmesi amacıyla, İl Özel 
İdareleri ve Belediyelerin gerçekleştirecekleri projelerin desteklenmesine devam 
edilmektedir. 
Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde İstihdam 
Yaratılması ve Yatırımların Teşvik Edilmesi ile ilgili 4325 Sayılı Kanun 
çerçevesinde, Olağanüstü Hal Bölgesindeki illerin de dahil olduğu 22 ilde 
uygulanmak üzere; Gelir ve Kurumlar Vergisi İstisnası, Çalışanlardan Kesilen 
Vergilerin Ertelenmesi, İşlemlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası, Sigorta Primi 
İşveren Paylarının devletçe karşılanması ve Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi gibi 
ilave teşvik araçları uygulamasına devam edilmektedir. 
Türkiye'de hizmet veren 17 serbest bölgenin 5'i, Kalkınmada Öncelikli 
Yörelerde yer almaktadır. 
Türkiye genelinde, 1999 yılı sonu itibariyle tamamlanmış bulunan 43 
Organize Sanayi Bölgesinin 13'ü Kalkınmada Öncelikli İllerde bulunmaktadır.
Ülke genelinde, 1999 yılı sonu itibariyle tamamlanmış olan 304 Küçük 
Sanayi Sitesinde 73 bin civarında işyeri bulunmaktadır. Kalkınmada Öncelikli 

---

 
İsmail Sarıca