Turkm dili-7 2017. indd

nji gönükme. Aşakdaky sözlemlerden durnukly söz dü- zümlerini tapyň we aşagyny çyzyp, depderiňize göçüriň.

1. 
   Ol agzy tagam tapan ýerini ýatdan çykarmazdy.
   
2. 
   Onuň aýtmaga bogny ysmandyr. 3. Ol täze köýnegini görene göz edip, hemmä görkezip çykdy. 4. Aýagyň dü- şümli bolsun, Gurban aga. 5. Ýigitler oda düşüp iki ýana ylgaýardylar.
   

6. Bir dertliniň köňlün aldym, bile aglap, bile güldüm, Ol seslenen ýaly boldy: Ýuka ýürek ýigit-diýip.
(A.Mämmedow «Gazallar»).

21. 
    nji gönükme. Aşakdaky durnukly söz düzümleriniň aňladýan manylaryny aýdyňlaşdyryp, depderiňize ýazyň.
    

1. 
   Başyň dik bolmak –
   
2. 
   Oda ýanmak –
   
3. 
   Ugur haýyr bolar –
   
4. 
   Ham hyýal bolmak –
   
5. 
   Mekgesine münmek –
   
6. 
   Kireýsiz kilim kakylmaz –
   
7. 
   Eli açyk –
   

Gaýtalamak üçin soraglar:

1. 
   Söz düzümleri, olaryň gurluşy hakynda nämeleri bilýärsiňiz?!
   
2. 
   Sözden söz düzüminiň tapawudyny aýdyň?
   
3. 
   Erkin we durnukly söz düzümleriniň nähili aýratynlyklary bar?
   
4. 
   Söz düzümlerini hasyl edýän sözleriň nähili baglanyş ýollary bar?
   

§ 4. SÖZLEM

Biz kimdir birine öz pikirimizi ýetirmek üçin gepleýäris hem ýazýarys. Biziň gepleşigimiz we ýazuwymyz aýratyn sözlemlerden ybarat bolýar.

▲ Gutarnykly pikiri aňladýan söz ýa sözler ýygyndysyna sözlem diýilýär.

Meselem: Gözledim. Jaýyň içinde hiç kim ýokdy.

Bu ýerde iki sözlem bar. Birinji sözlemde meniň gözlänligim hakda, ikinji sözlemde jaýyň içinde hiç kimiň ýokdugy barada pikir ýöredilýär.

Sözlemler gurluşy boýunça iki topara bölünýärler:

Sözlem