Turon zarmed universiteti

O’qituvchi


_O’quvchi _O’quvchi

5-rasm.О‘qitishning interfaol metodi sxemasi.

О‘qitishning ushbu zamonaviy interfaol metodiga xos holatlar sifatida quyidagilarni sanash mumkin: ► о‘qitish texnologiyasining markazida - о‘quvchi;
► о‘quv faoliyat asosida – hamkorlikda ishlash; ► о‘qitish jarayonida о‘quvchi faol ishtirokchi;
► texnologiyaning mohiyati – о‘quvchilarning mustaqil ta’lim olish qobiliyatlarni rivojlantirishdan iborat. Shunday qilib, interfaol darslarning asosiy tashkil etuvchisi о‘quvchilar bajaradigan interfaol mashqlar va
vazifalardan iborat ekan. Interfaol mashqlar va vazifalarning an’anaviylardan tubdan farqi shundan iboratki, ularni bajarishda о‘rganilgan material nafaqat mustahkamlanadi, balki yangi material о‘rganiladi.

. An’anaviy ta’lim shakllari (sinf dars tizimi): a) yangi bilimlarni bayon qilish darsi;

b) о‘tilgan materiallarni mustahkamlash darsi;
v) bilim, kqnikma va malakaalrni tekshirish darsi; g) kirish va takroriy umumlashtiruvchi darslar;
d) aralash dars.
Yakka tartibdagi ta’lim shakli:
a) repetitorlik ta’limi. Noan’anaviy ta’lim shakllari:
a) ma’ruza; b) fakultativ; v) seminar;
g) laboratoriya mashg‘ulotlari;
d) ekskursiya;
va boshqalar.
e) bahs-munozara; j) davra stoli;
z) viktorina;
i) matbuot konferensiyasi Shuni ta’kidlash lozimki, iqtisodchi-о‘qituvchi kadrlar tayyorlashda Toshkent Davlat iqtisodiyot universitetida ham yuqoridagi ta’lim shakllaridan keng foydalanilmoqda.
Shu bilan birga kadrlar tayyorlashda ta’lim berishda о‘qitish usullari ham asosiy о‘rinni egallaydi. Usul aynan nimagadir yо‘l, degan ma’noni anglatadi, ya’ni maqsadga erishish yо‘lini bildiradi. Usullar har qanday axborotni maqsadni) uzatish va qabul qilish tarziga qarab quyidagi turlarga ajratiladi:
a) og‘zaki usul;
b) ko’rgazzmali usul;
v) amaliy usul.
Ta’lim jarayonida talabalarni о‘zlashtirish, fikrlash jarayonini tashkil etish bо‘yicha esa quyidagi usullarni ajratib kо‘rsatish mumkin:

1. 
   о‘qitishning ma’ruza (suhbat) usuli;
   

b) о‘qitishning amaliy ishlar usuli;
v) laboratoriya ishlar usuli
g) mustaqil ishlar usuli;
d) reproduktiv-evristik usuli
e) ilmiy-tadqiqot usuli;
j) о‘qitishning muammoli-izlanish usuli;
z) о‘qitishning induktiv va deduktiv usuli. (Sxema qarang).
О‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim tо‘g‘risida»gi qonunida «Oliy ta’lim yuqori malakali mutaxassislar tayyorlashni ta’minlaydi» - deyilgan. Shu bilan birga oliy ta’lim talabalarni ilmiy tadqiqot ishlariga ham о‘rgatadi. Agar о‘rta maktabning asosiy vazifasi о‘quvchilarga bilim, malaka va iqtidor, shu bilan birga kasbga yо‘naltirish bilan shug‘ullansa, oliy maktab ilmiy bilim, ilmiy malaka, iqtidor beradi talabalarga mutaxassis shaxsini tarbiyalaydi. Shu bilan birga ma’lum fan bо‘yicha ilmiy-tadqiqotchini ham tarbiyalaydi. Shu о‘rinda I.Karimov «Fanga iste’dodli yoshlarni kirib kelishini ta’minlash uchun kompleks tadbirlar turkumini amalga oshirish zarur.Bu о‘rinda oliy maktabning,hattoumumiy ta’limmaktablariningfaoliyatlarinitubdanqayta qurish kerak» - deydi.
Shu nuqtai nazardan oliy maktablarda bilimlarni hozirgi zamon darajasida berib berish alohida ahamiyatga ega. Hozirda oliy ta’lim ikki bosqichdagi iborat, ya’ni bakalavriat va magistratura. Mana shu bosqichlarni amalga oshirishda, aniqrog‘i, oliy ma’lumotli yetuk mutaxassis tayyorlashda iqtisodiy bilimlarni berishning tashkiliy shakllari qо‘llaniladi.
Xulosa
Tarbiya jarayonida ajdodlarimiz tarbiyaviy ta’sirning samarali yo’l, metodlari va manbalarini qidirib hayotga tadbiq qila boshlaganlar, buning natijasida tarbiya haqidagi g‘oyalar, nazariya va tavsiyalar paydo bo‘la boshlagan. Bular o’z navbatida pedagogika fanining paydo bo‘lishiga sabab bo‘ldi. Pedagogika maktab, kollej va akademik litseylar hamda maktabdan tashqari muassasa xodimlarini ham nazariy, ilg‘or tajribalar bilan qurollantiradi. Ota-onalarga yoshlarga to‘g‘ri tarbiya berish, o’qitishdagi mahoratini yanada takomillashtirish yo‘lida amaliy tavsiyalar beradi. Tarbiya - o’sib kelayotgan avlodlarda hosil qilingan bilimlar asosida aqliy kamolot va dunyoqarashni, insoniy e’tiqod, burch va mas’uliyatni jamiyatimiz kishilariga xos bo’lgan axloqiy fazilatlarni yaratishdagi maqsadni ifodalaydi. Tarbiya bola tug‘ilganidan boshlab umrining oxirigacha davom etadigan jarayondir. Shu sababli, tarbiya so‘zi ko‘p vaqtlarda ta’lim, ma’lumot jarayonlariga kiradigan ishlarning mazmunini ham anglatadi.
Har qanday fan o’zining ilmiy-tadqiqot metodlariga ega. Bu metodlari orqali u o’z mazmunini boyitib, yangilab boradi. Hayotda va obyektiv dunyoni bilish nazariyasida nimani o’rgatish va qanday o’rgatish kerak, kimni qanday tarbiyalash lozim degan masalalar mavjud bo‘lib, ular o’zaro bog‘liqdir. Pedagogika o’z mazmunini boyitish va yangilash maqsadida mavjud pedagogik hodisa hamda jarayonlarni uning maqsadi va vazifalariga muvofiq keladigan metodlari bilan o‘rganadi. Shu ma’noda pedagogikaning ilmiy-tadqiqot metodlari deganimizda yosh avlodni tarbiyalash, bilim berish va o‘qitishning real jarayonlariga xos bo’lgan ichki aloqa va munosabatlarni tekshirish, bilish metodlari, uslublari hamda vositalari majmuyini tushunamiz.
Xulosa sifatida aytadigan bo’lsak, pedagogik mahoratni rivojlantirish o’qituvchilar faoliyatida juda muhim hisoblanadi. Pedagogik mahorat har doimo ta’lim va tarbiya uyg’unligida olib borilishi kerak, shundagina ham o’qituvchi va o’quvchi faoliyatida o’zgarish kuzatilad