Tuzuvchi : shohruh arabjonov
Qo'llanish doirasi chegaralangan so'zlar
Download 2.34 Mb. Pdf ko'rish
|
1-KITOB (SH.A.H.)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Hududiy chegaralangan sozlar
- Varvarizmlar
- Tabular(Disfemizm)
- Parazit sozlar
Qo'llanish doirasi chegaralangan so'zlar - faqat ma'lum bir sotsial guruh yoki
hudud doirasidagina ishlatiladigan noadabiy qatlamga oid so'zlar So'zlar qo‟llanishiga kora : 1)hududiy chegaralangan (sheva) 2)sotsial chegaralangan so'zlar ♻ Hududiy chegaralangan so'zlar - ma'lum bir hudud doirasida ishlatiladigan umumxalq tiliga xos bolmagan sozlar Sotsial chegaralangan so'zlar - faqat ma'lum ijtimoiy guruh doirasidagina qo'llanadigan umumxalq leksikasiga xos bo'lmagan so'zlar ♻ Varvarizmlar - tilimizga chet tilidan noo'rin o'zlashgan kelgindi so'zlar. M : karochi, privet, sava, saxranit, zato, vapshe ♻ Vulgarizmlar - lotincha oddiy, odatiy Kundalik hayotda ishlatiladigan kishilar nutqida kop uchraydigan so'kish, qarg'ish dag'al so'zlar. M : haromi, oqpadar, yeryutkur, M : Urush noming o'chsin jahonda Sut ko'r qilgur, xaromi Zafar Beti yoq bezbetginam 🔆 Ta'bular(Disfemizm) 🔆 - inglizcha taqiqlash - qo'pol so'zlar M : O'ldi, xotin, bo'g'oz, tug'di, joni chiqdi 🔆 Evfemizm 🔆 💠 Fikrni ogʻir botmaydigan, tinglovchiga malol kelmaydigan qilib ifodalash, nomaqbul soʻzlarni maqbuliga almashtirib bayon qilish vositalari evfemizm deyiladi. Yunon tilida bu soʻz ―yumshoq gapirmoq‖ maʼnosini anglatadi. Yomon boʻlibdi deyishning oʻrniga yaxshi boʻlmabdi desa, kasal ifodasidan koʻra mazasi yoʻq, tobi yoʻq deyilsa, kishi koʻngliga qattiq botmaydi. Evfemizmni oʻrinli qoʻllash kishining madaniyatliligini bildiradi. Turmush oʻrtogʻining ismini aytmaslik (dadasi, dadajonisi, onasi deyish yoki katta farzandining ismi bilan chaqirish), sizlash kabilarni ham evfemizmga misol qilish mumkin. Evfemizmga yana misollar: • oʻldi — olamdan oʻtdi, vafot etdi, narigi dunyoga rihlat qildi; • tugʻdi — koʻzi yoridi; • chol — yoshi ulugʻ inson, moʻysafid; • nogiron — imkoniyati cheklangan inson; • koʻr — koʻzi ojiz; • aroqxoʻr — zararli odatlari bor odam; • negr — qora tanli inson; • shunday qilishing kerak — shunday qilsang maqsadga muvofiq boʻladi. ♻ Parazit so'zlar - kishilar nutqida odat tusiga kirib bo'lgan va nutqida o'ta ko'p takrorlanishi natijasida nutqning jo'yaliligiga putur yetkazadigan alogizmlar M : shu-shu, haligi, o'sha, hozir, innaykeyin ♻ Kanselyarizm - o'ta rasmiy xarakterga ega bo'lganligi sababli kichilar nutqida kam uchraydigan so'zlar Ijozat etilsin, quyidagilar inobatga olinsin ♻ Argo - lahja so'zidan olingan bo'lib muhim ijtimoiy guruh doirasidan o'rin olgan va faqat shu guruh a'zolari uchun tushunarli bolgan sozlar. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling