Tyumen sanoat universiteti


Download 1.14 Mb.
bet12/21
Sana16.12.2020
Hajmi1.14 Mb.
#168750
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   21
Bog'liq
Tarjimasi


95

Preparatning takrorlanuvchanligini baholash jadvalda keltirilgan. 3.3.

3.3-jadval

Tayyorgarlikning takrorlanuvchanligini baholash

V - konsentrat

Mo - konsentrat

namunalar, minglab impulslar

N i


N dan

N i -N dan

N i / N k * 100

N i


N dan

N i - N dan

N i / N k * 100%

bitta


2018-04-02 121 2

3

4



5

6

7



8

o b p a z e c

haqida b p a z e c

321.1


319.5

320.3


320.5

319.0


319.3

320.7


320.0

+1.1


-0.5

-0.3


+0.5

-1.0


-0.7

+0.7


0,34

0.16


0,09

0.16


0.31

0.22


0.22

374.9


375.3

375.0


375.6

374.4


375.3

374.7


375.0

-0.1


+0.3

0

+0.6



-0.6

+0.3


-0.3

0,03


0,08

0

0.16



0.16

0,08


0,08

p haqida g lo t va t e l

p haqida g lo t va t e l

110.2


110.4

109.8


110.5

109.6


110.1

109.7


110.0 +0.2

+0.4


-0.2

+0.5


-0.4

+0.1


-0.3

0.18


0.36

0.18


0.45

0.36


0,09

0,27


221.3

220.6


220.9

221.0


221.4

220.8


220.9

221.0


+0.3

-0.4


-0.1

0

+0.4



-0.2

-0.1


0.14

0.18


0,04

0

0.18



0,09

0,04


Jadval natijalardagi kelishmovchiliklar mavjudligini ko'rsatadi

o'lchov xatolari, shuning uchun

bu holda, beparvo bo'lishi mumkin.

Qayta ishlab chiqarish va

jihatidan volfram va molibdenni aniqlash natijalarining to'g'riligi

botanika tahlil qilish texnikasi.

3.4-jadvalda takrorlanuvchanlik natijalari ko'rsatilgan

molibden Olmaliq (Mo. 35-40%) va Kajaran (50 -55%)

Mo) molibden kontsentratlari ishlab chiqarish jarayonida olingan

metodikaning sinovlari, uni O'zbekiston kombinatining markaziy laboratoriyasida amalga oshirish paytida

eruvchan va issiqqa chidamli metallar.



Sahifa 96

96

3.4-jadval

Uning konsentratlaridagi molibdenni aniqlashning takrorlanuvchanligini baholash

sana


Namuna raqami va tarkibi, wt Moe

Men


II

III


IV

V

bitta



2018-04-02 121 2

3

4



5

6

29.03



35.4

36.4


-

52.5


56.0

30.0


35.3

36.2


-

52.0


56.2

31.03


35.5

36.4


43.3

-

56.5



4.04

35.0


36.5

43.5


52.3

56.4


5.04

35.0


-

43.4


52.0

56.3


6.04

35.2


36.0

43.1


52.4

56.1


7.04

35.1


36.3

43.2


52.2

56.5


8.04

35.3


36.3

43.3


52.4

56.3


11.04

35.0


36.5

43.0


52.5

56.1


12.04

35.3


36.1

43.2


52.1

-

13.04



35.2

36.2


43.4

52.5


56.2

04.04


35.3

36.4


43.6

52.3


56.0

18.04


35.4

36.0


43.0

52.0


56.3

19.04


35.1

36.1


43.3

52.2


56.5

20.04


35.3

36.3


43.5

52.0


56.2

21.04


35.0

36.0


43.0

52.1


56.0

22.04


35.5

36.5


43.2

52.5


56.5

25.04


35.4

36.2


43.4

52.2


56.3

26.04


35.1

36.0


43.1

52.0


56.1

Sinov jarayoni davomida 100 dan ortiq sinovlar o'tkazildi.

gravimetrik va rentgen radiometrikasi bo'yicha ijobiy tahlillar

usullari. Ushbu ma'lumotlarning ba'zilari 3.5-jadvalda keltirilgan.

Jadvaldagi ma'lumotlardan ko'rinib turibdiki, gravimetrik natijalaridagi tafovutlar

tahlil va rentgen radiometrik tahlillari, bundan tashqari 4 ta

30 dan choy, 0,60% gacha rel.



Sahifa 97

97

Jadval 3.5

Molibdenni gravimetrik va

Rentgen radiometrik usullari

NN

namunalar



Mundarija % massa

Tafovut


NN

namunalar

Mundarija % massa: Tafovut

Ha

PP



% massa% rel

Ha

PP



% massa% rel

108


44

36.7


40.4

36.3 40.2 +0.4

+0.2

1.1


0,5

156 161 50,3 50,2 50,5

50.2

-0.2


0

0,4


0

237


34.6

34.6


0

0

453



50.3

50.2 +0.1

0,2

315


36.9

36.7


+0.2

0,5 165


50.0

50.3 -0.3

0.6

55

39.3



39.8

-0.5


1.3 166

53.2


53.0 +0.2

0,4


287 118 39.1

40.6


39.1

40.9


0

-0.3


0

0.7


558

81

52.2 50.0 53.0



50.4

+0.3


-0.4

0.6


0.8

181


43.2

43.5


-0.3

0.7 75


50.0

50.4 -0.4

0.8

183


34.5

34.3


+0.2

0.6 74


50.0

49.7 +0.3

0.6

270


36.9

36.8


+0.1

0,3 360


51.4

51.2 +0.2

0,4

252


39.3

39.6


-0.3

0.8 317


49.5

49.6 -0.1

0,2

179


43.1

43.6


-0.5

1.1 361


49.8

49.1 +0.7

1.4

382


34.8

34.9


-0.1

0,3 353


51.5

51.4 +0.1

0,2

256


39.6

39.8


-0.2

0,5 352


51.4

51.4 0


0

381


36.8

36.8


0

0

162



49.4

49.5


-0.1

0,2


Shunday qilib, agar biz gravimetrik xatoligini hisobga olsak

molibden kontsentratlaridagi molibdenni GOST bo'yicha aniqlash

1,0% rel. Va rentgen radiometrikasi - 0,7% rel. (P = 0.95 uchun qayta

takrorlanuvchanlikni o'rganish), keyin barcha kelishmovchiliklar (tufayli

shu jumladan 1,3% rel. va 1,4% rel.) xatolar chegarasidan chiqmaydi

ikkala usul ham tasodifiy.

3.6 va 3.7 jadvallarda quyidagilarni tavsiflovchi ma'lumotlar keltirilgan

kontsentratlarda volframni aniqlash natijalarining samaradorligi,

bir oy davomida ishlash tekshirildi.



Sahifa 98

98

3.6-jadval

Konsentratlarda volframni aniqlash natijalarining takrorlanishi

Volfram tarkibi, wt%

Namuna N 483

Namuna N 107

55.3

55.5


55.3

59.3


59.6

59.6


55.0

55.0


55.2

60.0


59.3

59.9


55.6

55.3


55.6

59.8


60.0

69.3


55.2

55.1


55.0

59.5


59.9

59.5


55.5

55,7


55.3

59.5


59.7

60.1


55.0

55.0


55.4

59.7


59.4

59.3


55.3

55.6


55.5

60.1


59.8

59.7


56.4

55.3


55.0

59.4


59.7

59.5


55,7

55.4


55.6

59.9


59.5

59.4


55.2

55.0


55.6

59.7


59.8

59.5


w = 55.3

w = 59.6

S n-l = 0,23

S n-l = 0,24

3.7-jadval

Volframni gravimetrik usulda aniqlash natijalari

va rentgen radiometrik usullari

N Sod namunasi. % massa.

Tafovutlar N Ave Sod. % massa.

Tafovutlar.

Ha

PP



% massa. % rel

Ha

PP



% massa. % rel.

68

52.7



52.3

+0.4


0.76 17.

57.5


58.0

-0.5


0,85

131


53.1

52.5 +0.6

1.14 178

57,7 57,7 0

0

513


54.5

55.1 -0.6

1.09 701

58.2 57.7 +0.5

0.86

483


55.3

55.0 +0.3

0.54 391

58.8 58.7 +0.1

0.17

481


55,7

56.1 -0.4

0.72 713

58.9 59.1 -0.2

0,34

27

55.9



55.9 0

0

19



59.5 59.1 +0.4

0.67


315

56.2


56.0 +0.2

0,36 600


59,5 59,5 0

0

202



56.5

56.2 +0.3

0.53 107

59.6 59.3 +0.3

0,50

o'n sakkiz



56.8

57.5 -0.7

1.22 153

60.3 60.1 +0.2

0.33

31

57.0



57.1 -0.1

0.18 700


60,7 61,3 -0,6

0.98




99-bet

99

Volframda volframni gravimetrik aniqlash xatosi

yangi kontsentratlar 1% rel. (GOST). Aniqlash xatosi

takrorlanuvchanlik natijalaridan topilgan ushbu texnikaga muvofiq,

1% dan oshadi (P = 0.95).

Shunday qilib, volfram va molibden ta'rifining to'g'riligi,

navbati bilan volfram va molibden kontsentratlarida,

ishlab chiqilgan usulni sinash paytida olingan natijalarni kutish

tahlil.

Tarkib ta'rifining to'g'riligini qiziqarli tasdiqlash



elementlar va umuman ishlab chiqilgan usulning ustunligi

Mo'g'ul va Olmaliq namunalarini tahlil qilish natijalarini taqqoslash

libden kontsentratlari, firmaning yaponiyalik tahlilchilari tomonidan amalga oshiriladi

Rigaku ko'p kanalli rentgen spektrometrida fundamental usulda

aqliy parametrlar (4-ilova) va yuqoridagi rentgenogrammada

yordamchi absorberli radiometrik analizator

lem. Tahlil ma'lumotlari UzKTZhM CLK natijalari bilan taqqoslandi (ularning

an'anaviy GOS- usullari bilan olingan xom ashyo va tahlil).

Yorliq. 3.7, 3.8.

 3.7-jadval

Mo'g'ul Mo-kontsentratining tahlil natijalari

(partiya raqami 4) turli yo'llar bilan

Element

Mo

Fe



Cu

Si

V



Qayta

Sifatida


Rigaku

Yaponiya


59.0

2.9


3.1

1.3


0,02

0,05


0,041

Kimyoviy. tahlil

UzKTZHM

53.5


1.8

1.1


0.93

0.13


0,05

0,015


Taklif etilgan

XRF usuli

52.8

2.0


1,2

-

0.11



0,03

-

  



 3.8-jadval

Olmaliq Mo-kontsentratining tahlil natijalari

(partiya № 134) turli yo'llar bilan

Element


Mo

Fe

Cu



Si

V

Qayta



Sifatida

Rigaku


Yaponiya

24.0


21.0 16.0

3.1


izlari 0,041 0,064

Kimyoviy. tahlil

UzKTZHM

20.9 13.96 11.8



-

0.19 0.067 0.062

Taklif etilgan

XRF usuli

20.35 13.5 12.0

-

0,15 0,054



-



100-bet

yuz

Konsentratlarni ishlab chiqish metodologiyasi bo'yicha tahlil qilish muddati

35-40 minutni tashkil etadi va volfram va mo- ni aniqlash davomiyligi

kek, eritmalar va konsentratlarning boshqa qayta ishlangan mahsulotlarida libden,

ushbu usul bo'yicha tahlil qilinganlarni suyultirmasdan amalga oshiriladi

namunalar 10-15 daqiqadan oshmaydi.

Volfram va molibdenni yordamchi bilan aniqlash usullari

O'zbek neftni qayta ishlash zavodi ishlab chiqarishga kiritilgan absorber

kih va issiqqa chidamli metallar, Kirovgrad qattiq qotishmalar zavodi va

Skopino gidrometallurgiya zavodi.

3.1 bo'limidan quyidagi xulosalar chiqarish mumkin:

1. Ta'sirni yo'q qilish imkoniyati

rentgen radiometrik tahlil natijalariga matritsa ta'siri

yordamida aniqlangan element tarkibining keng doirasi uchun

ma'lum bo'lgan analitikdan yordamchi absorber

sirt zichligi.

2. O'tkazilgan tadqiqotlar asosida yangi usullar ishlab chiqildi

Rentgen lyuminestsentsiya tahlili [136,167].

3. Tavsiya etilgan usullar asosida, aniqlik

murakkab kimyoviy tarkibli mahsulotlarni ekspress-tahlil usullari, ha-

1,0% dan ko'p bo'lmagan elementlarni aniqlashda xato bilan tavsiflanadi

rel. va ularni amalga oshirish uchun moslamalar yaratildi.

4. Ishlab chiqilgan tahlil qilish va o'rnatish usullari oldindan amalga oshiriladi.

"Soyuztverdosplav" PO korxonalari.



3.2. Kimyoviy namunalarni tayyorlash usullari

Tahlil qilingan namunalarni kimyoviy qayta ishlashga imkon beradi

elementlarni rentgen nurlari bilan aniqlashning aniqligini oshirish

aniqlash usuli darajasidagi tarkibga ega bo'lgan texnologik mahsulotlar.

Namunalarni tayyorlashning ekspress usullari ishlab chiqilgan

analitning kontsentratsiyasi va izolatsiyasi to'g'risidagi ma'lumotlar

keyingi rentgen radiometrik tahlil uchun qulay shakl.

Namunani qayta ishlashning kimyoviy usullari tufayli imkoniyatlar

rentgen radiometrik usulining imkoniyatlari, xususan

molibdenning har xil birikmalarini ular birlashtirilganda aniqlash qobiliyati

ochilish mahsulotlarida molibdenit mavjudligi.

Kimyoviy-rentgen radiometrik tahlil usullari quyida tavsiflangan.

uchun, texnologiyani operativ boshqarishni amalga oshirish uchun mo'ljallangan

geologik jarayonlar (104, 145-147).





101-sahifa

101

3.2.1. Eritmalarga ishlov berish orqali namunalarni tayyorlash usuli

metall gidroksidi

Sun'iy sxelitni cho'ktirish uchun muhim ko'rsatkich hisoblanadi

volframni ishqoriy volframdan ajratib olishning to'liqligi, bu haqida

natriy nitrat eritmalaridagi volfram trioksid tarkibiga qarab baholanadi

ry, ona suyuqligi deb nomlangan. Agar vol-

ramka 0,05 g / l dan (og'irligi 0,005%) oshib, azot miqdorini oshiradi

kislotali kaltsiy, uni 0,05 g / l darajasiga etkazing va drenajga yuboring.

Drenaj eritmalari ishqoriy muhitga ega (pH = 8-10) va ular bilan xarakterlanadi

quyidagi kimyoviy tarkibi bilan tavsiflanadi:

3.9-jadval

Element

Na

Ca



Si

Sifatida


P

Mo

V



Tarkibida

% massa.


18-20

7-9


5 * 10 -2

1 * 10 -4

1 * 10 -2

3 * 10 -4

5 * 10 -3

Ushbu echimlarni boshqarish uchun ekspress usul ishlab chiqildi

bilan volfram ionlarining konsentratsiyasini o'z ichiga olgan namunalarni tayyorlash

metall gidroksidlarga yotqizish [150].

3.8-rasmda volfram kuprektipitatsiyasi to'liqligiga bog'liqlik ko'rsatilgan

muhit pH-dan har xil metallarning gidroksidlari bilan ionlar. Sifat nazorati

coprecipitatsiya radioaktiv indikator yordamida amalga oshirildi.

fpam-187.

3.8-rasmda ishqoriy zonada (pH 10 gacha) ko'rsatilgan.

eng yuqori sorbsiya qobiliyati qo'rg'oshin gidroksidiga ega. Qachon

uni birgalikda cho'ktiruvchi sifatida ishlatish, bu zaruratni yo'q qiladi.

sanoat eritmalarining kislotalilik darajasi.

Yuqorida aytib o'tilganlarni hisobga olgan holda, volfram -

ona xlorididan ma, temir xloridi tanlangan.

PH qiymatlari oralig'i, unda deyarli to'liq

volfram ionlarining koprektipitatsiyasi, ma'lum darajada ularning miqdoriga bog'liq

kiritilgan temirning sifati.

Shakl: 3.8. Volfram ionlarining metall gidroksidlari bilan qo'shilib tushirishining to'liqligiga bog'liqlik

muhitning pH qiymati: 1 - Fe (OH) 3 ; 2 - Al (OH) 3 ; 3 - Pb (OH) 2



Sahifa 102

102

Volfram ionlari bilan birgalikda cho'ktirishning muhitning pH qiymatiga bog'liqligi ko'rsatilgan

3.8-rasm, birgalikda tashuvchidan 5 - 25 baravar ko'pligi bilan olingan: taqsimotda

hajmi 100 ml bo'lgan malika hujayralari tvorogi. Jihatidan 25 mg cho'kindi moddasi kiritildi

metall.

Temir gidroksidi - filtrlash qiyin yog'ingarchilik.



Bunday holda, uning suvli fazadan ajralib chiqishi yog'ingarchilik bilan murakkablashadi

dok cheklangan filtr maydonida joylashgan bo'lishi kerak

keyingi rentgen radiometrikasi uchun zarur

tahlil, shuning uchun cho'kindi suvli fazadan ajratish tomonidan amalga oshirildi

trifugatsiya. Buning uchun "MOM" (BHR) firmasining santrifugasi,

gorizontal ravishda joylashgan 4 ta maxsus rotor

ayollar ko'zoynagi [104]. Rotor va kosa dizayni ko'rsatilgan

3.9-rasm.

Har bir stakanning sig‘imi 150 sm 3 ga teng edi . Strukturaviy ravishda

ular (ketma-ketlikdan farqli o'laroq) yig'iladigan va mavjud bo'lgan

tezkor mo'ljallangan alyuminiy plyonkadan yasalgan shaklli membranalar

loyni tozalash.

Shakl: 3.9. Santrifüj rotorining dizayni: 1 - tayanch;

2 - o'rnatish gardishi; 3 - stakan; 4 - birlashma yong'og'i;

5 - tormoz disklari; 6 - stakanning bo'yni; 7 - vilka;

8 - olinadigan membrana; 9 - dvigatel shaftasi; 10 - barmoq

Namuna tayyorlash quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi.

Tahlil qilingan eritma vakuum filtri yordamida qattiq suspenziyalardan tozalanadi.





103-sahifa

103

truba. Tungstat ionlarining qo'shma birikmasi 100 ml hajmdan amalga oshiriladi

unga 10 ml temir xlorid eritmasi (temir uchun 2,5 mg / ml) AOK qilinadi. Kis-

muhit zichligi pH 4,5-6,5 ga xlorid kislota eritmasi bilan o'rnatiladi

(1: 1). Aralashtirib, zarrachalarning bir tekis taqsimlanishiga erishiladi

suyuqlikning butun hajmi bo'yicha gidroksid. Keyin eritma boshqasiga joylashtiriladi

bor stakan santrifüj.

Santrifüj paytida cho'kma teng ravishda taqsimlanadi

maydoni 5 sm 2 bo'lgan figurali membrananing ma'lum bir ishtirokida . Og'irligi

substratli ho'l pirojnoe ish hajmida taxminan 200 mg

eritma V = 100 ml. Shunday qilib, konsentratsiya natijasida namuna

taxminan 500 marta boyitilgan.

To'rt namunali emitentni tayyorlash uchun zarur bo'lgan vaqt

10:12 daqiqadan oshmaydi.

Shu tarzda tayyorlangan namunalarning kimligi tekshirildi

rentgen radiometrikasida o'lchovlarning yaqinlashuvi natijalariga ko'ra

2.1.2-bo'limda tasvirlangan o'rnatish. (radiodan gamma nurlanish manbai

selenyum izotopi-75). Tekshirish quyidagi tarzda amalga oshirildi.

Sanoat echimlarining 2 partiyasi tanlangan, ulardan

har bir keyingi o'lchov uchun namunalar tayyorlandi. Shubhasiz

xususiyatlarning intensivligi nisbati qiymati

kristalli nurlanish.

Rentgen va tarqoq nurlanish intensivligi quyidagicha edi

taxminan 100-200 ming imp. va 250-300 ming imp. (60 soniyada) navbati bilan.

Natijalar 3.10-jadvalda keltirilgan.

Jadval 3.10

Namunalarni ishlab chiqarishning o'ziga xosligi bo'yicha tekshirish natijalari

Analitik signal, rel. birliklar

Men ommaviy

II partiya

0.420

0.417


0.600

0.602


0.425

0.427


0,595

0.597


0.419

0.421


0.605

0.587


0.417

0.415


0.597

0.603


0.415

0.412


0.602

0.597


0.420

0.420


0.599

0.598


0.417

0.416


0.596

0.604


0.42

0.425


0.600

0.600


0.415

0.413


0,595

0.603


0.413

0.421


0.603

0.600


N i = 0,420, Sn = 0,0043

N i = 0,599, Sn = 0,0040





104-bet

104

Jadvalda o'lchov natijalari o'rtasidagi ziddiyat xarakterli ekanligi ko'rsatilgan

0,85% nisbiy standart og'ish, bu 2,5 baravar

dalgalanmalar tufayli signalning nisbiy o'zgarishidan (0,32% rel.) oshib ketadi

xarakterli tarqalgan nurlanish intensivligining ratsioni. Kuzatmoq-

shuning uchun tayyorgarlik bosqichida yo'l qo'yilgan xato, shu jumladan,

sedimentatsiya va santrifüjda namunaning hosil bo'lishi - 0,80% rel.

Analitik signalning bog'liqligini tavsiflovchi ma'lumotlar

sun'iy drenaj eritmalaridagi (namunalaridagi) volframning tarkibi

sxelit 3.11-jadvalda keltirilgan.

3.11-jadval

Analitik signalning tarkibga bog'liqligi

chiqindi eritmalaridagi volfram (namunalar)

Tarkibi W, massa bo'yicha%

Impulslar 10 3

Asl


yechim

Namuna


Dji

J 3


Ji / J 3

1.10


0,5

105.0


306.5

0.342


3.10

1.5


128.6

306.3


0.420

5.10


2.5

164.2


306.1

0.536


6.10

3.0


170.2

305.7


0.557

7.10


3.5

186.3


304.8

0.611


Jadval shuni ko'rsatadiki, tarkibidagi volfram tarkibidagi o'zgarishlar bilan

eritmalar C = 6 * 10 -3 % wt., analitik signal qiymati o'zgaradi

(Ji / J) = 0.269.

Keyin massaning 5 * 10 -3 % darajasida tahlil xatosi . volfram uchun

P = 0,95 massaning 0,2 * 10 -3 % ni tashkil qiladi. V yoki - 4,0% rel. To'g'riligini baholash

eritmalarda volframni aniqlash qo'shimchalar va taqqoslash usuli bilan amalga oshirildi

ma'lumotlari bilan rentgen radiometrik aniqlash natijalari

tokolorimetrik tahlil. Natijalarda sezilarli farqlar bo'lmagan.

topildi.

Ishlab chiqilgan tahlil texnikasi Kirov ishlab chiqarishiga kiritildi

shahar qattiq qotishmalar zavodi.


Download 1.14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling