U. ǴAfurov, Q. Sharipov

4) janılǵı hám energiya. Óndiris procesinde kómir, neft, benzin 
sıyaqlı janılǵı, elektr, gaz, puw sıyaqlı energiya dereklerinen 
paydalanıw múmkin;
5) tiykarǵı qurallar amortizaciyası. Óndiris procesinde tiykarǵı 
qurallardıń gónergen bólimi ónimniń ózine túser bahasına qosılıp 
baradı;
6) is haqı hám qamsızlandırıw ajıratpaları. Jumısshılarǵa tólengen 
is haqı hám oǵan esaplanǵan qamsızlandırıw ajıratpaları ónimniń 
ózine túser bahasına qosıladı;
7) ónim satıw qárejetleri. Ónimdi upakovkalaw, tasıw hám 
reklama etiw qárejetleri de ónimniń ózine túser bahasına qosıladı.
ÓNIMNIŃ ÓZINE TÚSER BAHASÍN TÓMENLETIW 
IMKANIYATLARÍ
Ónimniń ózine túser bahasın anıqlaw hám onıń quramın 
analizlew ózine túser bahanı tómenletiw imkaniyatların tabıwǵa 
járdem beredi. Ulıwma jaǵdayda ózine túser bahanı tómenletiw 
imkaniyatları sıpatında tómendegilerdi kórsetiw múmkin:
— tiykarǵı kapitaldan nátiyjeli paydalanıw;
— aylanba kapitaldan nátiyjeli paydalanıw;
— óndiristi nátiyjeli shólkemlestiriw;
— sırtqı imkaniyatlar.
Tiykarǵı kapitaldan nátiyjeli paydalanıwdıń tómendegi jolları 
bar: óndiris texnologiyasın jetilistiriw; óndiristi avtomatlastırıw hám 
mexanizaciyalaw; óndiris kúshlerin tolıq iske túsiriw.
Aylanba kapitaldan nátiyjeli paydalanıw tómendegilerdi talap 
etedi: materiallardan joq bolıwınıń aldın alıw; olardı únemli isletiw; 
materiallardıń jumsalıwın normalar tiykarında ámelge asırıw.
Óndiristi nátiyjeli shólkemlestiriw tómendegi shara-ilajlardan ibarat 
bolıwı múmkin: islewshilerdiń qánigeligin arttırıw; miynetti ilimiy 
tiykarda shólkemlestiriw; miynetti norma tiykarında shólkemlestiriw 
hám xoshametlew.
Ónimniń ózine túser bahasın tómenletiwdiń sırtqı imkaniyatları 
sıpatında shiyki zat hám materiallar bahasın tómenletiw; salıqtı 

---

92
qısqarttırıw; óndiristi qánigelestiriw hám kooperaciya sıyaqlılardı 
kórsetiw múmkin.