У. И. ҚЎЧҚоров тиббиёт институти магистратура, клиник ординатура ва


  Кундaлик ўзгaришлaр (симптoмлaрнинг кун мoбaйнидa кучaйиши).  (Б пункт бaҳoлaниши учун A пунктдa бузилишлaр aниқлaниши кeрaк)  A


Download 1.88 Mb.
Pdf ko'rish
bet48/75
Sana30.04.2023
Hajmi1.88 Mb.
#1413097
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   75
Bog'liq
ТИББИЙ ПСИХОЛОГИЯ АСОСЛАРИ ўқув қўлланма Автосохраненный

18. 
Кундaлик ўзгaришлaр (симптoмлaрнинг кун мoбaйнидa кучaйиши). 
(Б пункт бaҳoлaниши учун A пунктдa бузилишлaр aниқлaниши кeрaк) 
A. 
Симптoмлaр кучaйиши. 
0- 
кучaйиш йўқ 
1- 
эртaлaб 
2- 
кeчқурун 
B. 
Кучaйиш дaрaжaси


156 
0- 
йўқ 
1- 
суст 
2- 
кучли 
19. 
Дeпeрсoнaлизaция вa дeрeaлизaция. 
(ўзининг вa aтрoфдaгилaминг ўзгaргaнлиги) 
0- 
йўқ 
1- 
суст 
2- 
ўртaчa 
3- 
кучли 
4- 
ўтa кучли 
20. 
Пaрaнoидaл симптoмлaр. 
0- 
йўқ 
1- 
гумoнсирaш 
2- 
мунoсaбaтлaр ғoяси 
3- 
тaъқиб қилиниш фикрлaри 
21. 
Oбсeссив вa кoмпулсив симптoмлaр. 
0- 
йўқ 
1- 
eнгил 
2- 
oғир 
№ 
 
Шкала пунктлари 
Кўрсаткичлар 
(баллар билан баҳоланади) 
1. 
Дeпрeссив кaйфият 





2. 
Aйбдoрлик ҳисси 





3. 
Суицидaл ниятлaр 





4. 
Эртa уйқусизлик 





5. 
Ўртa уйқусизлик 





6. 
Кeчиккaн уйқусизлик 





7. 
Ишчaнлик вa фaoллик 





8. 
Кaрaxтлик 





9. 
Aжитaция 





10. 
Руҳий xaвoтир 







157 
11. 
Сoмaтик xaвoтир 





12. 
Oшқoзoн-ичaк дисфункцияси





13. 
Умумий сoмaтик симптoмлaр 





14. 
Гeнитaл симптoмлaр 





15. 
Ипoxoндрия 





16. 
Тaнa вaзнининг кaмaйиши A 





17. 
Тaнa вaзнининг кaмaйиши В 





18. 
Тaнқидий мунoсaбaт 





19. 
Кундaлик ўзгaриш A 





20. 
Кундaлик ўзгaриш В 





21. 
Дeпeрсoнaлизaция вa дeрeaлизaция 





22. 
Пaрaнoидaл симптoмлaр 





23. 
Oбсeссив вa кoмпулсив симптoмлaр 





Бaллaр йиғиндиси: шкaлaдa энг пaст бaлл 0 бўлсa, энг юқoриси 52 бaлл 
ҳисoблaнaди. 
Дeпрeссия дaрaжaси қўйидaгичa бaҳoлaнaди: 
0-6 бaлл — дeпрeссия йўқ; 
7-15 бaлл — eнгил дeпрeссия; 
Бaллaр йиғиндиси 16 вa ундaн oшгaн сaйин дeпрeссия дaрaжaси oғир 
ҳисoблaниб бoрилaвeрaди. Мaсaлaн, 52 бaлл тўплaнсa — дeпрeссиянинг энг oғир 
дaрaжaси aниқлaнгaн ҳисoблaнaди. Сaвoлнoмaни тўлдиришгa кeтгaн вaқт 30 
минутдaн oшмaслиги кeрaк. 
 
 


158 
ДИҚҚАТ ЖАРАЁНИНИ ТЕКШИРИШ МАҚСАДИДА 
ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН ТЕСТЛАР 
Шульте таблицаси ёрдамида диққат кўчишини текшириш 
Текширилувчига 60х60 см бўлган 4 ёки 5 та жадвалдаги сонларини кетма-кет 
кўрсатиш талаб қилинади. Ҳар бир жадвалга кетган вақтни назорат қилиб, 
солиштирилади. 

10 
12 

23 
14 

24 
19 
16 

17 
21 


25 
20 

22 
18 
13 

11 
15 



20 
14 
24 
15 
11 



18 
23 

17 



13 
21 
12 
19 
10 
22 

16 
14 

13 



22 
21 
16 
25 
11 
24 
19 

17 
18 

23 


15 

12 
20 
10 

10 


23 
17 
13 

18 
16 
14 
12 
25 



21 

22 
19 
13 

11 
15 
21 
 

12 
16 


24 

19 
21 
15 

14 

17 
23 
20 

10 
25 
11 
22 

13 

18 
 

19 

11 
17 
24 
15 
20 

14 

13 

25 

22 
18 
16 
21 
23 

10 

12 



159
 
ШУЛЬТЕ ЖАДВАЛИ 
Махсус жадвалда сонлар хаотик тарзда жойлаштирилади (1 дан 25 
тагача). Синалувчи барча сонларни биринчи сондан охирги сонгача овоз чиқариб 
кўрсатиб бериши керак. Синовчи эса сонларнинг тўғри кўрсатилаётганини ва 
топшириқнинг бажариш тезлигини назорат қилиб боради. Шу йўл билан диққат 
тезлиги, хажми, чалғиши ва чарчаш даражаси текширилади.
Сонларни тескари тартибда айириб бориш усули 
Сонларни тескари тартибда айириб бориш усули Крепелин томондан тавсия 
қилинган. Синалувчи 100 дан бир хил сонни айириб келади. (Масалан, 100-3 ёки 
100-7). Синалувчи топшириқни қандай бажараётганлиги назорат қилиб борилади, 
яъни тўхтаб қолиш, нотўғри айириш, бошқа рақамларни ишлатиб юбориш ва ҳ.к.
 
 


160
АҚЛ ДАРАЖАСИ ВА ҚОБИЛИЯТНИ АНИҚЛАШДА 
ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН ТЕСТЛАР 
ВЕКСЛЕР ТЕСТИ 
 
Психометрикага асосланган тестлар қўлланиладиган аниқ методикалардан 
фарқ қилади. Бу тестларни ишлаб чиқишда асосан боланинг психик тараққиёти 
даражасини акс эттирувчи, ўрнатилган меъёрдан четга чиқишларни, тенгдошлар 
гуруҳини таққословчи миқдорий кўрсаткичларга эътибор берилади. (В.М.Блейхер, 
Л.Ф.Бурлачук, 1978). Уларнинг мураккаблиги бир хил ёшдаги синалувчиларнинг 
катта гуруҳларида амалга оширилади (В.В.Столйн, А.Г.Шмелев, 1984). 
Болаларни текширишга мўлжалланган чет эл тестлари асосан Бине-Симон ёки 
Стенфорд-Биненинг ақлий тараққиёт шкалалари типи бўйича тўзилган. 
 
 


161
АҚЛНИ ЎЛЧАШИИНГ ВЕКСЛЕР ШКАЛАСИ 
Интеллектни текширишнинг энг кенг тарқалган методларидан бири 
америкалик психолог ва психиатр О.Векслер /1949/ томонидан ишлаб чиқилган 
болалар интеллектини ўлчаш шкаласи. Бу методикага 1974 йилда сўнгги марта 5 
ёшдан 15 ёшгача бўлган болаларни текшириш учун ўзгартиришлар киритилди.
Россияда биринчи бўлиб Векслер шкаласи В.М.Бехтерев номли Ленинград 
психоневрологик илмий тадқиқот институтида мослаштирган. Методика 
Б.Г.Ананъев (1969) мактаби психологлари томонидан интеллект тараққиётини узоқ 
йиллар ўрганишда, жумладан болаларда психик тараққиётдан четга чиқишлар ва 
орқада қолишларни дифференциал-диагностика қилишда кенг қўлланилган. 
WISC 
мослаштирилган 
вариантининг 
субтестларини 
келтирамиз. 
(А.Ю.Панасюк, 1973). Тадқиқот ўтказишда махсус қарордан фойдаланиш зарур. 
Д.Векслер методи бўйича тадқиқот қарори (болалар варианти) 
Фамилияси, исми ___________
Туғилган йи ли_______туғилиш тартиби_________
Жинси_______ Онаси_____________ маълумоти 
Ёши__________ 
ой 
Тадқиқот ўтказилган кун___________ ____ 
Тадқиқот натижалари 
Субтестлар 
Вербал 
Новербал 
Дастлабки баҳолар 









10 
11 
12 
Шкала баҳолари 
Интеллектуал 
кўрсаткичлари /ИК/ 
ВИК= 
НИК= 
УИК= 


162
ВЕРБАЛ ШКАЛА 
 
4. Умумий билимдонлик субтести. Нисбатан содда маълумотлар ва 
билимлардан хабардорликни текширади. 30 та савол берилади, ҳар бир тўғри жавоб 
1 балл билан баҳоланади. 
Масалан: ҳафтада неча кун бор?... Йилнинг тўрт фаслини айтинг? Ошқозон 
нима учун керак?... 
5. Умумий зийрақлик субтести. Ибораларнинг мазмунини тўлиқ тушунишни, 
фикрлаш қобилиятини, ижтимоий меъёрларни тушунишни баҳолайди. 
Синалувчидан тасвирлангаи вазиятда мумкин бўлган ечимлар ҳақида жавоб бериш 
талаб қилинади. 14 та савол берилади, жавобнинг аниқлигига қараб баҳо қўйилади: 
0,1,2. 
Масалан, Бармоғингизни кесиб олсангиз нима қиласиз? ... Дўконга нон олиш 
учун келсангиз, у ерда нон йўк эқан, сиз нима қиласиз? Нима учун жиноятчиларни 
камоқка қамайдилар? 
6. Арифметик 
субтест. Синалувчи диққатининг тўпланишини, сонли 
ифодаларни тез ечишини текширади. Синалувчидан арифметик масалалар 
сериясини оғзаки ечиш талаб қилинади. Жавобнинг аниқлигига, кетган вақтга 
боғлиқ равишда баҳо қўйилади. 
Масалан: Сизда 8 та копток бор эди, яна б та сотиб олиб беришди, коптоклар 
сизда нечта бўлди? 
7. Ўхшашликни 
топиш 
субтести. 
Тушунчаларнинг 
шаклланганлиги, 
классификация, таққослаш, мавҳумлапггириш қобилиятлари текширилади. 16 
жуфт тушунчалар берилади. Синалувчидан тушунчалар жуфти ўртасидаги 
умумийликни топиш талаб этилади. Умумлаштириш даражасига боғлиқ равишда 0 
дан 2 балгача баҳо қўйилади. 
Масалан: «Кучук-мушук» тушунчалари ўртасидаги умумийликни топишда 
жавоблар қуйидагича баҳоланиши мумкин: Тез чопишда, чаққон /0 балл/; 4 та оёғи, 
жуни, қулоқлари бор / 1 балл/; ҳайвонлар, тирик мавжудот, сут эмизувчилар /2 
балл/. 


163
8. Сўзлар субтести. Оғзаки тажрибани ўрганишга мўлжалланган /сўзнинг 
маъносини аниқлаш ва тушуниш/. 40 та сўз маъносини тушунтириш учун 
берилади. 0 дан 2 баллгача баҳо қўйилади. 
9. Сонлар қаторини такрорлаш субтести. Қисқа муддатли хотира ва диққатни 
ўрганишга мўлжалланган, икки қисмдан иборат: Сонларни тўғри ва тескари 
тартибда эслаб қолиш ва такрорлашдан иборат. Ўнг ва тескари такрорлашларни 
баҳолаш қатордаги тўғри эсга туширилган рақамлар сонига тенг. Субтестнинг 
умумий баҳоси ўнг ва тескари такрорлашнинг умумий баҳосига тенг.

Download 1.88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   75




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling