U n w Mustaqil O'zbekiston davlatining 1 b u b
Download 1.6 Mb. Pdf ko'rish
|
11 sinf uzb tarixi 001
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ozbekiston boy
- *P Savol va topshiriqlar
- OZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINI SAYLASHNING ASOSIY PRINSIPLARI OZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINI SAYLASHNING
- Ozbekiston Prezidenti
- Ozbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I. A. Karimov.
- Ozbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi togrisi- dagi qonunning 38- moddasiga muvofiq Islom Abduga- niyevich Karimov 1991- yil 31- dekabrdan boshlab Ozbe
- Islom Abduganiyevich Karimov
- Ozhekiston Prezidentinkg
t Farg'ona viloyati — (1938- yil 15- yanvarda tashkil etilgan) maydoni 6,7 ming kvadrat kilometr b o i i b , 2840,9 ming kishi yashaydi. Viloyat tarkibida 15 ta qishloq t u m a n i ( B e s h a r i q , B a g ' d o d , B u v a y d a , D a n g ' a r a , Y o z y o v o n , O l t i a r i q , O x u n - b o b o y e v , R i s h t o n , S o ' x , T o s h l o q , U c h k o ' p r i k , F a r g ' o n a , F u r q a t , O ' z b e k i s t o n , Q u v a ) , 9 t a s h a h a r ( F a r g ' o n a , M a r - g'ilon, Quva, Quvasoy, Q o ' q o n , Beshariq, R i s h t o n , Y a y p a n , H a m z a ) va 10 t a s h a h a r c h a bor. Viloyat markazi Farg'ona s h a h - ridir. Xorazm viloyati — ( 1 9 3 8 - yil 15- y a n v a r d a tashkil etilgan) m a y d o n i 6,1 m i n g kvadrat kilometr b o i i b , 1432,8 ming kishi yashaydi. Viloyat h u d u d i d a 10 ta qishloq t u m a n i (Bog'ot, G u r - l a n , U r g a n c h , Xiva, H a z o r a s p , X o n q a , S h o v o t , Y a n g i a r i q , Y a n g i b o z o r , Q o ' s h k o ' p i r ) , 3 t a s h a h a r ( P i t n a k , U r g a n c h , Xiva) va 7 ta s h a h a r c h a mavjud. Viloyat markazi Urganch s h a h - ridir. Qashqadaryo viloyati — (1943- yil 20- yanvarda tashkil etilgan) maydoni 28,6 ming kvadrat kilometr bo'lib, 2378,5 ming kishi yashaydi. Viloyat hududida 13 ta qishloq tumani ( D e h q o n o b o d , Kasbi, K i t o b , K o s o n , M i r i s h k o r , M u b o r a k , N i s h o n , C h i r o - qchi, Shahrisabz, Yakkabog', Qamashi, Qarshi, G ' u z o r ) , 12 ta s h a h a r ( B e s h k e n t , K i t o b , K o s o n , M u b o r a k , T a l l i m a r j o n , C h i r o q c h i , Q a m a s h i , G ' u z o r , Y a k k a b o g ' , Y a n g i N i s h o n , Shahrisabz) va 4 ta s h a h a r c h a mavjud. Viloyat markazi Qarshi shahridir. Toshkent shahrida 2135,7 m i n g kishi yashaydi. T o s h k e n t d a 11 ta — U c h t e p a , Bektemir, M i r z o U l u g ' b e k , M i r o b o d , Sergeli, S o b i r R a h i m o v , C h i l o n z o r , S h a y h x o n t o h u r , Y u n u s o b o d , Yakkasaroy, H a m z a tumanlari mavjud. O ' z b e k i s t o n a h o l i s i t e z o ' s i b b o r a - Aholisi y o t g a n m a m l a k a t l a r q a t o r i g a k i r a d i . 1 9 9 1 - yilda O ' z b e k i s t o n a h o l i s i n i n g soni 20,7 m l n . kishini tashkil etgan b o i s a , mustaqillikdan key- ingi yillar davomida aholi soni 125,6 foizga o'sdi va 2006- yilning 1- yanvarida 26 m l n . d a n oshdi. O ' z b e k i s t o n d a 120 d a n ortiq millat va elatlarning vakillari yashaydi. Aholi sonida o'zbeklaraing salmog'i yildan yilga o'sib b o r m o q d a . Aholi tarkibida o'zbeklarning salmog'i 1989- yilda 71,4 foizni tashkil etgan b o i s a , 2 0 0 5 - yilda 8 0 - foizga yetdi. O'zbekistonning haqiqiy boyligi uning mehnatsevar, saxiy va m e h m o n d o ' s t xalqidir. O'zbekistonni yoshlar mamlakati deyish 39 m u m k i n , n e g a k i 3 0 y o s h g a c h a b o i g a n y o s h l a r R e s p u b l i k a u m u m i y aholisining 64 foizini tashkil etadi. O'zbekiston qudratli m e h n a t salohiyatiga ega. U n i n g m e h n a t zaxiralari b u t u n a h o l i n i n g deyarli 50 foizini tashkil etadi va m e h n a t g a yaroqli aholi soni h a r yili o ' r t a c h a 210—220 ming kishiga k o ' p a y i b b o r m o q d a . Respublika aholisining savodxonlik darajasi 99,06 foizni tashkil etadi. 15 va u n d a n katta yoshdagi har ming kishiga hisoblaganda, oliy va t o i i q s i z oliy m a i u m o t l i l a r soni 143 kishini, o'rta maxsus m a ' l u m o t l i l a r soni 200 kishini tashkil etadi. Bilim darajasi j i h a t i d a n respublikamiz haqli suratda o'qimishli mamlakatlar qatoridan o'rin oladi. O'zbekistonning iqlim sharoiti qulay, O'zbekiston boy ^ uning zaminida ulkan yoqilg'i, ener- imkoniyatlar mamlakati g e t i k a , mineral xomashyo, strategik va qurilish materiallari zaxiralari mavjud. O'zbekiston h u d u d i d a g'oyat m u h i m strategik m a n b a l a r — neft va gaz kondensati, tabiiy gaz b o ' y i c h a 155 ta k o n , q i m m a t - b a h o metallar b o ' y i c h a 40 d a n ortiq, rangli, nodir va radioaktiv metallar b o ' y i c h a 40 ta, k o n c h i l i k - k i m y o xomashyosi b o ' y i c h a 15 ta kon qidirib topilgan. G a z zaxiralari 2 trln. kubometrga ya- qin, k o ' m i r — 2 mlrd. t o n n a d a n ortiq. E n g yirik gaz va neft konlari Ustyurt, Buxoro-Xiva, J a n u b i - g'arbiy Hisor, Surxondaryo, F a r g ' o n a mintaqalarida joylashgan. F a r g ' o n a , Oltiariq va Buxoro neftni qayta ishlash zavodlarida xilma-xil neft va gaz mahsulotlari ishlab chiqarilmoqda. K o ' m i r Angren, S h a r g ' u n va Boysun konlarida qazib chiqarilmoqda. M a m l a k a t i m i z katta gidroenergiya salohiyatiga ega. C h o r v o q , G ' a z a l k e n t , F a r h o d G E S l a r i , j a m i 2 8 g i d r o e l e k t r o e n e r g e t i k stansiyalari i s h l a m o q d a . S h u n i n g d e k , Sirdaryo, N a v o i y , A n - gren va b o s h q a issiqlik elektrostansiyalari mavjud. O ' z b e k i s t o n d a d u n y o d a j u d a k a t t a o l t i n , k u m u s h , m i s , q o ' r g ' o s h i n , rux, volfram va b o s h q a q i m m a t b a h o h a m d a yer bag'rida k a m uchraydigan metal zaxiralariga b o y konlar topilgan va ulardan foydalanilmoqda. Oltinning asosiy zaxfralari, konlari M a r k a z i y Q i z i l q u m d a - j o y l a s h g a n . M u r u n t o v o l t i n k o n i dunyodagi eng yirik konlar jumlasiga kiradi. O'zbekistonda 40 d a n ortiq oltin konlari topilgan b o i i b , ulardagi zaxiralar b o ' y i - cha respublikamiz d u n y o d a to'rtinchi o'rinda turadi. O ' z b e k i s t o n d a k u m u s h qazib o l i n a y o t g a n k o ' p l a b k u m u s h konlari mavjud. Shulardan eng yirigi N a m a n g a n viloyatidagi Oqtepa k u m u s h k o n i d i r . S h u n i n g d e k , rangli m e t a l l a r — m i s , q o ' r - 40 p g ' o s h i n , r u x , v o l f r a m , m o l i b d e n , k a d m i y , r e n i y , nikel v a boshqalar qazib olinadi. Rangli metallar zaxiralari Olmaliq — ruda konlarida k o ' p r o q j a m l a n g a n . Olmaliq kon metallurgiya kombinati O'zbekistondagi eng yirik inshootlardan b o i i b , unda Q a l m o q q i r va boshqa k o n l a r d a n qazib olinayotgan rangli m e t a l - lar qayta ishlanadi. Q o ' r g ' o s h i n - r u x , asosan, Jizzax viloyatining U c h q u l o c h va Surxondaryo viloyatining Xondiza konlarida qazib olinadi. Respublikada 20 ta m a r m a r , 15 ta granit va gabbro koni topil- gan. U l a r d a n eng yiriklari G ' o z g ' o n , N u r o t a , Forish va Z a r - b a n d konlaridir. Xalq xo'jaligida oqrangdan to qoraranggacha xil- ma-xil b e z a k b o p toshlardan keng foydalanilmoqda. O'zbekiston fosforitlarga boy b o i i b , fosfat o ' g i t l a r — a m m o - fos va ammoniylashtirilgan superfosfat ishlab chiqaradigan yirik korxonalar ishlab turibdi. Shulardan eng kattasi Qizilqum fosfarit kombinatidir. Shuningdek, katta miqdordagi zaxiralarga ega kaliy tuzi, tosh tuzi konlari mavjud b o i i b , ulardan kaliyli o ' g i t l a r , kalsiy va kaustik sodalar ishlab chiqarilmoqda. Q o ' n g ' i r o t soda zavodi eng yirik korxonalardan biri hisoblanadi. Respublika kimyo korxonalarida g'oyat qimmatli yarim tay- yor mahsulot — kaprolaktam ishlab chiqarish y o i g a qo'yilgan. K a p r o l a k t a m n i q a y t a i s h l a s h n a t i j a s i d a k a p r o n t o l a l a r i v a iplari, u l a r d a n gazlama, gilam, n o t o ' q i m a materiallar va b o s h q a xalq iste'moli mollari t a y y o r l a n m o q d a . Xulosa qilib aytganda, O'zbekiston o ' z yer osti boyliklari bi- lan haqli suratda faxrlanadi — bu yerda m a s h h u r Mendeleyev davriy sistemasining deyarli b a r c h a elementlari topilgan. Hozirga qadar 2700 d a n ziyod turli foydali qazilma konlari va m a ' d a n mavjud b o i g a n joylar aniqlangan. U m u m i y mineral x o m a s h y o potensiali 3,3 trln. A Q S H dollaridan ortiqroq b a h o l a n g a n . O ' z b e k i s t o n t u p r o g ' i u n u m d o r , s u g ' o r m a - d e h q o n c h i l i k ri- vojlangan. O'zbekistonning yer fondi 44,74 mln. gektarni tashkil etadi, shulardan 32 mln. gektari qishloq xo'jalik ishlab chiqa- rishida foydalaniladi. Qishloq xo'jalik yerlarining katta qismi (83,5 foizi) o ' t l o q va yaylovlardan iborat. Sug'oriladigan yerlarning u m u m i y m a y d o n i 4,3 mln. gektar b o i i b , ular, asosan, F a r g ' o n a va Zarafshon vodiylari, Q a s h q a d a r y o , Surxondaryo va X o r a z m vohalari, M i r z a c h o i massivida joylashgan. O'zbekistonda tashqi bozorda talab katta b o i g a n mahsulot — paxta tolasi yetishtiriladi. Buxoro, Andijon va F a r g ' o n a t o ' q i - 4 1 machilik k o m b i n a t l a r i , 3 0 d a n ortiq i p y i g i r u v - t o ' q u v fabri- kalari, k o ' p l a b p a x t a n i q a y t a ishlash va y o g ' zavodlari i s h l a m - oqda. Respublika paxta tolasi ishlab chiqarish b o ' y i c h a d u n y o d a t o ' r t i n c h i v a u n i e k s p o r t qilish b o ' y i c h a i k k i n c h i o ' r i n d a t u r a d i . O'zbekiston meva-sabzavot, u z u m , qorako'l teri, j u n yetish- tirish bo'yicha dunyodagi yetakchi mamlakatlar qatoridan o'rin egallaydi. Har yili 16,5 mln. dekalitr hajmida 30 dan ortiq xildagi vino, s h a m p a n , konyak ishlab chiqariladi. O'zbekiston vinolari xalqaro yarmarka, tanlov va ko'rgazmalarda 92 ta medal bilan taq- dirlangan. M u x t a s a r qilib a y t g a n d a , O ' z b e k i s t o n n i n g n o y o b m i n e r a l - x o m a s h y o va qishloq xo'jalik resurslari xorijiy m a m l a k a t l a r bilan o ' z a r o manfaatli h a m k o r l i k qilish, respublika iqtisodini rivojlan- tirishning m u h i m omili b o i i b xizmat qiladi. *P Savol va topshiriqlar 1. O'zbekiston Respublikasi tarkibiga qanday respublika va viloyatlar kiradi? Ularni xaritadan ko'rsatib bering. 2. O'zingiz yashayotgan viloyatda qanday shahar va tumanlar joylashgan? 3. O'zbekistonda qancha aholi yashaydi, aholining milliy, etnik tarkibini bilasizmi? 4. O'zbekiston aholisi yiliga 2 foizdan o'sib borsa, 2005 va 2010- yillarda aholi soni qanchaga yetadi? Hisoblab Wring. 5. Nima uchun O'zbekistonni yoshlar mamlakati deb atash mumkin? 6. O'zbekistonning qaysi mintaqalari neft, gaz, ko'mir zaxiralariga boy? 7. Nodir va rangli metallarning qaysi turlari O'zbekistonda bor, ularning nomlarini ayting. 8. Siz yashayotgan hududda qanday konlar va ular bilan bogiiq kor- xonalar mavjud? 4- §. Islom Karimov — O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti ^ O'zbekistonda davlat boshqaruvining yangi, d e m o k r a t i k tizi- mini shakllantirishga kirishildi. H u q u q i y demokratik davlat barpo etish yo'lini tanlagan O'zbekiston u c h u n tabiiy ravishda davlat boshlig'i — P r e z i d e n t n i n g u m u m x a l q t o m o n i d a n saylanishini t a ' m i n l a s h z a r u r edi. 42 5-chiyna O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINI SAYLASHNING ASOSIY PRINSIPLARI O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTINI SAYLASHNING ASOSIY PRINSIPLARI umumiy teng to'g'ridan to'g'ri yashirin ovoz berish bilan O'zbekiston Respublikasining saylov kunigacha 18 yoshga toigan fuqarolarning saylovda qatnashishi fuqarolarning saylovda ixtiyoriy qatnashishi O ' z b e k i s t o n Respublikasi Oliy K e n - O'zbekiston Prezidenti g a s h i n i n g 1 9 9 1 _ y i l 1 8 _ n o y a b r d a b o ' l - s a y l o v i gan V I I I sessiyasida ,,0'zbekiston Res- publikasi Prezidenti saylovi to'g'risida" Q o n u n qabul qilindi. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga 35 yoshdan kichik boimagan, davlat tilini yaxshi biladigan, bevozita saylovgacha kamida 10 yil O'zbekiston hududida muqim yashayotgan O'zbekiston Respublikasi fuqarosi saylanishi mumkin. O'zbekiston Prezidenti 7 yil muddatga saylamadi, ayni bir shaxs surunkasiga ikki muddatdan ortiq O'zbekiston Prezidenti bo'lishi mumkin emas. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risidagi qonundan. O ' z b e k i s t o n Respublikasi Oliy Kengashining 1991- yil 18- n o y a b r d a b o ' l g a n VIII sessiyasida , , 0 ' z b e k i s t o n Respublikasi Prezidenti saylovini tayinlash t o ' g ' r i s i d a " qaror qabul qilindi va O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi 1991- yil 29- dekabr, yakshanba kuniga belgilandi. O ' z b e k i s t o n Respublikasi P r e z i d e n t i saylovini o ' t k a z i s h g a tayyorgarlik ko'rish va uni o'tkazish O'zbekiston Respublikasi xalq deputatlari saylovini o'tkazuvchi Markaziy saylov k o m i s - 4 3 siyasining z i m m a s i g a y u k l a n d i . Saylovga p u x t a t a y y o r g a r l i k ko'rildi. 13 ta okrug va qariyb 7 mingta uchastka saylov k o m i s - siyalari t u z i l d i . O ' z b e k i s t o n P r e z i d e n t i saylovi r e s p u b l i k a d a birinchi bor o'tayotganligi inobatga olinib, bu tadbirni uyush- qoqlik bilan o'tkazish maqsadida saylov komissiyalari tarkibiga Xalq demokratik partiyasidan, O'zbekiston kasaba uyushmalari F e d e r a t s i y a s i d a n , y o z u v c h i l a r u y u s h m a s i v a b o s h q a j a m o a t tashkilotlaridan k o ' p g i n a vakillar kiritildi. Markaziy saylov komissiyasi 1991- yil 2 2 - noyabrda O ' z b e - kiston Prezidentligiga O'zbekiston xalq demokratik partiyasi va k a s a b a u y u s h m a l a r i F e d e r a t s i y a s i d a n k o ' r s a t i l g a n I s l o m Abdug'aniyevich Karimov h a m d a „ E r k " d e m o k r a t i k partiyasi- dan ko'rsatilgan Salay M a d a m i n o v n o m z o d l a r i n i ro'yxatga oldi va yashirin ovoz berish byulleteniga kiritdi. Markaziy saylov komissiyasi saylovga doir b a r c h a hujjatlar- ni, 11 m l n . nusxadagi Prezident sayloviga doir byulletenlarni markazlashtirilgan tartibda tayyorladi h a m d a okrug va uchastka saylov komissiyalari ular bilan o ' z vaqtida t a ' m i n l a n d i . Prezi- dentlikka n o m z o d l a r u c h u n s a y l o v o l d i \ o m p a n i y a s i d a , ularning saylovchilar bilan uchrashuvlarida va o'z dasturlarini o m m a v i y axborot vositalarida e'lon qilishlariga keng sharoit yaratildi. Say- lovchilarning ro'yxatlarini tuzish, binolarni ovoz berish u c h u n jihozlash ishlari amalga oshirildi. Prezident saylovi j a r a y o n i d a M u s t a q i l D a v l a t l a r H a m d o ' s t l i g i t a s h k i l o t i n i t a ' s i s e t g a n m u s t a q i l m a m l a k a t l a r d a n , A m e r i k a Q o ' s h m a Shtatlari, T u r - kiya, Malayziya va b o s h q a davlatlardan, xalqaro tashkilotlardan kelgan k u z a t u v c h i l a r q a t n a s h d i . U l a r O ' z b e k i s t o n P r e z i d e n t i saylovi puxta tashkil etilganligini tasdiqladilar. 1 9 9 1 - yil 2 9 - d e k a b r d a d e m o k r a t i k m e ' y o r va tartiblarga m o s ravishda, u m u m i y , teng, t o ' g ' r i d a n t o ' g ' r i saylash h u q u q i a s o - sida tarixda birinchi m a r t a O'zbekiston Respublikasi Prezidentiga muqobillik asosida u m u m x a l q saylovi bo'lib o'tdi. Saylovda 9 mln. 900 m i n g 958 kishi yoki ovoz berish h u q u q i g a ega b o i g a n fuqarolarning 94,2 foizi ishtirok etdi. Islom Abdug'aniyevich K a r i m o ^ o m z o d i u c h u n 8 mln. 514 m i n g 136 saylovchi yoki saylovda q a t n a s h g a n l a r n i n g 86 foizi ovoz berdi. 1 9 9 1 - yil 3 0 - d e k a b r k u n i M a r k a z i y saylov k o m i s s i y a s i okrug komissiyalari majlis bayonlarini k o ' r i b chiqib, O ' z b e - kiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risidagi q o n u n n i n g 3 5 - m o d d a s i g a a s o s a n I s l o m A b d u g ' a n i y e v i c h K a r i m o v n i 44 O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I. A. Karimov. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga saylangan deb hisoblashga q a r o r qildi. 1992- yii 4- yanvarda bo'lib o ' t g a n O'zbekiston Respublikasi Oliy K e n g a s h i n i n g n a v b a t d a n t a s h q a r i IX sessiyasida O ' z b e - kiston Prezidenti saylovi yakunlari haqidagi masala k o ' r i b c h i - qildi va m a z k u r masala b o ' y i c h a Markaziy saylov komissiyasi- ning qarori tasdiqlandi. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to'g'risi- dagi qonunning 38- moddasiga muvofiq Islom Abdug'a- niyevich Karimov 1991- yil 31- dekabrdan boshlab O'zbe- kiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishgan deb hisoblansin. O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining qaroridan. 1992- yil 4- yanvar Oliy Majlisning m a z k u r sessiyasida Islom K a r i m o v so'zga chiqib, o'ziga bildirilgan i s h o n c h u c h u n b u t u n respublika xalqiga samimiy m i n n a t d o r c h i l i k bildirdi va qasamyod qildi. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qasamyodi: 45 O'zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimini baja- rishga kirishar ekanman, respublikamiz xalqlariga sado- qat bilan xizmat qilishga, fuqarolanung huquq va erkin- liklariga kafolat berishga, O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga qat'iy rioya etishga, zimmamga yuklangan yuksak vazifalarni vijdonan bajarishga qasamyod qilaman. 1992- yil 4- yanvar Islom Abdug'aniyevich K a r i m o v O ' z b e k i s t o n Respublikasi- ning umumxalq saylagan birinchi Prezidenti bo'ldi. O'zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I. A. Karimov- ning tarjimayi holi. Islom Abdug'aniyevich Karimov — 1938-yil 30-yan- varda Samarqand shahrida xizmatchi oilasida tug'ilgan. Millati — o'zbek. Oily ma'lumotli,^0'rta Osiyo politexnika va Toshkent xalq xo'jaligi institutlarini tugatgan. Muhandis-mexa- nik va iqtisodchi mutaxassisliklariga ega. Mehnat faoliyatini I960- yilda Toshkent qishloq xo'jalik mashinasozligi zavodida boshlagan. 1961- yildan 1966- yilgacha V.P. Chkalov nomidagi Toshkent Aviatsiya ishlab chiqarish birlashma'sida muhandis, yetakchi muhandis-konstruktor bo'lib ishladi. 1966- yilda O'zbekiston SSR davlat reja komitetiga ishga o'tib, bosh mutaxassislikdan Respublika davlat reja komiteti raisining birinchi o'rinbosarigacha bo'lgan yo'lni bosib o'tdi. 1983-yilda I. Karimov O'zbekiston SSR Moliya vaziri, 1986- yilda O'zbekiston SSR Ministrlar Soveti Raisining o'rinbosari, Respublika davlat reja komitetining raisi etib tayinlanadi. 1986—1989-yillar mobaynida Qashqadaryo viloyati partiya komitetining birinchi kotibi, 1989- yilning iyunidan boshlab O'zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining birinchi kotibi lavozimlarida ishladi. 1990- yil 24- mart kuni O'zbekiston SSR Oliy Kengashining sessiyasida I. Karimov O'zbekiston SSR Prezidenti etib saylandi. 1991- yil 31- avgust kuni I. Karimov tarixiy voqea — 0 'zbe- kiston Respublikasining davlat mustaqilligini e Ion qildi. 1991- yil 29- dekabridan muqobillik asosida o'tkazilgan umumxalq saylovida I. Karimov O'zbekiston Respublikasi Pre- zidenti etib saylandi. * 46 1995- yil 26- martida bo'lib o'tgan umumxalq referendumi yakunlariga ko'ra I. Karimovning Prezidentlik vakolati 2000- yilga qadar uzaytirildi. 2000- yil 9-yanvarda bo'lib o'tgan saylovda l.A.Karimov O'zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga saylandi. 2002-yil 27-yanvarda bo'lib o'tgan referendumda uning prezidentlik vakolati 5 yildan 7 yillga uzaytirildi. 2007-yil 23-dekabrda bo'lib o'tgan saylovda LA. Karimov O'zbekiston Respublikasi Prezidenti etib saylandi. I.A. Karimov O'zbekiston Fanlar Akademiyasining akademigi (J994-yil), o 'ndan ortiq xorijiy mamlakatlar universitet va akademiya- larining faxriy fan doktori, professor va akademikligiga say- la ngan. I. Karimov ,,0'zbekiston Qahramoni" unvoni va „Oltin Yulduz" medali sohibi (1994), „ Mustaqillik" (1996), „ Amir Temur" (1998) ordenlari bilan mukofotlangan. I. Karimov xalqaro hamkorlikni rivojlantirish, tinchlikni mus- tahkamlash, ma 'naviyatni tiklash, sportni rivojlantirish sohasida- gi xizmatlari uchun bir qator xalqaro tashkilotlar va nufuzli xori- jiy davlatlarning orden va medallari bilan mukofotlangan. U oilali, ikki nafar farzandi, uch nabirasi bor. Rafiqasi T.A. Karimova — iqtisodchi ilmiy xodim. O ' z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i K o n s - O'zhekiston Prezidentinkg t i t u t s i y a s i n i n g 1 9 - b o b i d a O ' z b e - Konstitutsiyaviy maqoini kiston P r e z i d e n t i n i n g Konstitutsiya- viy m a q o m i aniq belgilab qo'yilgan. Konstitutsiyaning 89- m o d d a s i d a O'zbekiston Respublikasining Prezidenti davlat boshlig'idir va davlat hokimiyati organlarining k e l i s h i l g a n h o l d a faoliyat y u r i t i s h i n i h a m d a h a m k o r l i g i n i t a ' m i n l a y d i , d e b belgilab qo'yilgan. P r e z i d e n t n i n g shaxsi daxl- sizdir va q o n u n bilan m uh o fa za etiladi. Konstitutsiyaning 9 3 - m o d d a s i d a O'zbekiston Prezidentining vazifalari, uning vakolatiga kiradigan masalalar doirasi belgilab berilgan. O'zbekiston Respublikasining Prezidenti: • fuqarolarning huquqlari va erkinliklariga, O'zbekiston R e s - publikasining Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya etilishining kafilidir; • O ' z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g suvereniteti, xavfsizligi va hududiy yaxlitligini muhofaza etish, milliy davlat tuzilishi m a - salalariga doir qarorlarni amalga oshirish yuzasidan zarur c h o - ra-tadbirlar k o ' r a d i ; 47 • m a m l a k a t ichkarisida va xalqaro m u n o s a b a t l a r d a O'zbekis- ton Respublikasi n o m i d a n ish k o ' r a d i ; • muzokaralar olib boradi h a m d a O'zbekiston Respublikasi- ning s h a r t n o m a va bitimlarini imzolaydi, respublika t o m o n i d a n tuzilgan shartnomalarga, bitimlarga va uning majburiyatlariga ri- oya etilishini t a ' m i n l a y d i ; • o'z huzurida akkreditatsiyadan o'tgan d i p l o m a t i k h a m d a b o s h q a v a k i l l a r n i n g i s h o n c h v a c h a q i r u v y o r l i q l a r i n i q a b u l qiladi; • r e s p u b l i k a Oliy Majlisiga h a r yili m a m l a k a t ijtimoiy- iqtisodiy hayotining, ichki va tashqi siyosatining eng m u h i m masalalari yuzasidan m a ' r u z a l a r t a q d i m etadi; • v i l o y a t l a r h o k i m l a r i n i v a T o s h k e n t s h a h a r h o k i m i n i q o n u n g a muvofiq tayinlaydi h a m d a lavozjjjnidan ozod etadi; • O ' z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g q o n u n l a r i n i i m z o l a y d i va e'lon qiladi, q o n u n g a o ' z e'tirozlarini ilova etib, u n i takroran m u h o k a m a qilish va ovozga qo'yish u c h u n Oliy Majlisga qayta- rishga haqli; ^ • Respublika Qurolli K u c h l a r i n i n g Oliy Bosh q o ' m o n d o n i hisoblanadi, Qurolli K u c h l a r n i n g oliy q o ' m o n d o n l a r i n i tayin- laydi va vazifasidan ozod qiladi, oliy harbiy unvonlar beradi; • O ' z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g o r d e n l a r i , m e d a l l a r i v a y o r l i g ' i b i l a n m u k o f o t l a y d i , O ' z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g malakaviy va faxriy unvonlarini beradi; • O'zbekiston Prezidenti Konstitutsiya va qonunlarga asosla- nib h a m d a ularni ijro etish y u z a s i d a n r e s p u b l i k a n i n g b u t u n h u d u d i d a majburiy kuchga ega b o ' l g a n farmonlar, qarorlar va farmoyishlar chiqaradi. Vakolati tugashi m u n o s a b a t i bilan iste'foga c h i q q a n Prezi- dent u m r b o d senat a'zosi lavozimini egallaydi. 1995- yil 26- m a r t d a O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi qaroriga muvofiq O'zbekiston Respublikasi Prezidentining va- kolat m u d d a t i n i 1997- yildan 2000- yilgacha uzaytirish masalasi b o ' y i c h a u m u m x a l q referendumi b o ' l i b o'tdi. „O'zbekiston Respublikasi Prezidentining vakolat muddatini 1997- yildan 2000- yilgacha uzaytirishga siz rozimisiz?" degan savolga 11 mln. 199 ming 415 kishi, yoki ovoz berishda q a t n a s h - ganlarning 99,6 foizi ijobiy javob berdi. R e f e r e n d u m natijalari M a r k a z i y saylov komissiyasi qarori h a m d a O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining tegishli qarori bilan m u s t a h k a m l a n d i . 48 |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling