Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»
Download 6.22 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tuproq-gruntlar va loyqa oqiziqlarning gidravlik ko‘rsatkichlari.
|
o‘rt
) esa quyidagi ifoda bilan hisoblanadi o‘rt % 100 i i P , (5.2) bu ifodada: i - alohida olingan fraksiyalarning o‘rtacha zichligi, kg/m 3 . Tuproq-gruntlarning o‘rtacha zichligini aniqlash suv omborlarining loyqa oqiziqlar bilan to‘lish muddatlarini hisoblashda muhimdir. Tuproq-gruntlar va loyqa oqiziqlarning gidravlik xarakteristikalarini o‘rganishning muhimligini hisobga olib, ularni quyida alohida mavzuda yoritamiz. Tuproq-gruntlar va loyqa oqiziqlarning gidravlik ko‘rsatkichlari. Tuproq-gruntlar va loyqa oqiziqlarning gidravlik ko‘rsatkichlari quyidagi kattaliklar orqali ifoadalandi: 1. Gidravlik kattalik - г . 2. Ko‘chira olmaydigan tezlik va uning kritik (chegara) qiymati - н . 3. Ko‘chira oladigan tezlik va uning kritik (chegara) qiymati - c . Gidravlik kattalikni aniqlash ifodasini 1861- yilda Stoks o‘zi o‘tkazgan tajribalar natijasiga asoslangan holda taklif etgan. Laminar rejimli harakat uchun ifoda quyidagi ko‘rinishda yoziladi: , 6 г r F (6.1) bu yerda: F - zarrachaning cho‘kishiga ko‘rsatiladigan qarshilik kuchi (Arximed kuchi); - absolyut yoki dinamik yopishqoqlik koeffitsiyenti; r - zarrachaning radiusi; - 3,14; g - gidravlik kattalik, m/s. Tabiiy sharoitda zarrachalar shar shaklida emas, balki ko‘pchilik holatlarda ellipsoid shaklida bo‘ladi. Natijada, cho‘kish yuzasi nazariy 201 jihatdan sharga nisbatan 1,34 marta katta bo‘ladi. Yuqoridagi ifodada sharning radiusini ellipsiod o‘lcham ko‘rsatkichi – K orqali ifodalasak: K = 2 ∙ r bo‘ladi. Shu holatlarni hisobga olib, yuqoridagi (6.1) ifodani F = 6 ∙1,34 ∙ ∙ ∙ 2 к ∙ g yoki F = 4 ∙ ∙ ∙ к ∙ g (6.2) deb yozish mumkin. Gidravlikadan ma’lumki, Arximed kuchi - F zarrachaning og‘irligiga teng bo‘ladi, ya’ni , 6 ) ( 3 1 к g F (6.3) bu yerda: 1 - zarracha moddasining zichligi; - suvning zichligi; g - erkin tushish tezlanishi. Yuqoridagi (6.2) va (6.3) ifodalardan: 4 ∙ ∙ ∙ k ∙ g q , 6 ) ( 3 1 к g 24 ) ( 2 1 к g u (6.4) ekanligi kelib chiqadi. Gidravlik kattalikning o‘lcham birligi m/s yoki sm/s da ifodalanadi. Demak, gidralik kattalik zarrachaning suyuqlik solingan idishdagi cho‘kish tezligini ifodalaydi. Ko‘chira olmaydigan tezlik shu kattalikning, ya’ni suv oqimi tezligining chegara qiymati bilan aniqlanadi. Agar нr н sharti bajarilsa, zarracha suv oqimi ta’sirida ko‘chadi. Aksincha, ya’ni нr н bo‘lganda esa, zarracha o‘zan tubida qoladi. Bu yerda нr ko‘chiraolmaydigan tezlikning chegara qiymatini ifodalaydi. Uning qiymatlari birikkan va birikmagan gruntlarda turlicha bo‘ladi hamda quyidagi ifodalar bilan aniqlanadi: 1) V.N.Goncharov ifodasi: ; 5 , 3 ) ( 2 8 , 8 lg 1 5 к g к h н (6.5) 2) I.I.Levi ifodasi: ; 12 lg 4 , 1 10 к R к g н (6.6) 3) G.I.Shamov ifodasi: 6 1 3 1 7 , 3 h к н ; (6.7) 202 4) M.A.Latishenkov ifodasi: . 6 , 1 2 , 0 к h к g н (6.8) Download 6.22 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|