Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

Tuproq-gruntlar va oqiziqlarning mexanik ko‘rsatkichlari. Suv 
oqimi tarkibidagi qattiq jinslardan iborat bo‘lgan loyqa oqiziqlar, ya’ni 
tuproq-gruntlarning quyidagi ikki asosiy mexanik ko‘rsatkichi mavjud

1. Loyqa oqiziqlarning o‘rtacha diametri - d
o‘rt
; 
2. Loyqa oqiziqlarning o‘rtacha zichligi - p
o‘rt
. 
Tuproq-gruntlar yoki loyqa oqiziqlarning o‘rtacha diametri 
quyidagi ifoda bilan hisoblanadi

d
o‘rt

,
%
100
i
i
P
d


(5.1) 
bu yerda

P
i
- i sondagi fraksiyaning umumiy to‘plamga nisbatan foizli 
qiymati, d
i
- i sondagi fraksiyaning diametri, mm da ifodalanadi. 
Quyidagi 5.1-jadvalda 5 turdagi fraksiyalar, ya’ni 1-5 oraliqdagi 
qiymatlarni qabul qiladi. Har bir fraksiya o‘z navbatida tegishli 
diametrlarda o‘zgaradi. Har bir fraksiyaning og‘irligi - G hamda uning 
umumiy namunaga nisbatan foizlardagi qiymatlari ham aniqlangan.

---

200 
21.1-jadval 
Loyqa oqiziqlarni tashkil etgan fraksiyalar 
 va ularning nisbatlari 
i 
1 
2 
3 
4 
5 
Hammasi 
d
i, 
mm
>5,0 
2,5-4,9 
2,4-2 
1,9-1,5 
1,4-1 
G, kg 
16,0 
8,0 
8,0 
4,0 
4,0 
40 
R, % 
40 
20 
20 
10 
10 
100 
Yuqoridagi 21.1-jadvalda keltirilgan ma’lumotlar bo‘yicha loyqa 
oqiziqlarning o‘rtacha diametrini quyidagicha aniqlash mumkin: 
d
o‘rt

мм
P
d
i
i
5
,
3
100
352
100
10
2
,
1
10
7
,
1
%
20
2
,
2
%
20
7
,
3
40
5
100














Demak, loyqa oqiziqlar cho‘kmasidan olingan 40 kg og‘irlikdagi 
namunaning o‘rtacha diametri 3,5 mm ga teng. 
Tuproq-gruntlar yoki loyqa oqiziqlarning o‘rtacha zichligi (
