Уцув материаллари. Маъруза матни


Абрахам Маслоу пирамидасининг схемаси


Download 426.44 Kb.
bet3/40
Sana13.02.2023
Hajmi426.44 Kb.
#1194818
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40
Bog'liq
Экпериментал психология УМК 2 курс 2020 2021

Абрахам Маслоу пирамидасининг схемаси.







“ Оч одам учун бешинчи навли шурва биринчи даражали ёгли расмга Караганда кимматрок. » А. Маслоу
20-асрда уз изини цолдирган Абрахам Харолд Маслоу » Маслоунинг эхтиёжлар иерархияси » ёки » Маслоу пирамидаси » назарияси билан танилган . Маслоу психолог булиб, инсон мотивлари билан цизициб, хулц- атвор ёндашуви ва гуманистик психология уртасида боглицлик яратган. Унинг тезислари купинча ходимларни рагбатлантириш учун ишлатилган.
1908 йил 1 апрелда Нью-Йоркда тугилган Маслоу етти биродарнинг энг каттаси эди. Унинг оиласи фарзандлари яхши усиши учун Россиядан А^Шга кучиб келган. Маслоу таълимга булган чексиз иштахаси билан уларни хафа цилмади. У куплаб университетларда турли сохаларда ишлаган, оилавий илтимосига биноан Нью-Йорк шахридаги коллежда юридик таълимни бошлаган ва кейинчалик Корнелл ва Висконсин университетларида психология буйича уциган. Тиббиёт факультетини бир муддат бошлаган булса-да, у уцишни ташлади. Яхудий оиласидан келиб чиццан холда, у кейинчалик узи усган мухитда узини четда цолдириш хисси хацида гапириб, уз муваффациятига шу истисно туфайли царздор эканлигини тушунтиради. Маслоу 1970 йил 8 июнда вафотигача берган унлаб асарлари билан гуманистик психологиянинг устаси булди.




Маслоу дастлаб бихевиоризм мактаби эди. Аммо унинг Иккинчи Жауон Урушининг дастлабки йилларидаги шахсий тажрибаси одамларга ва вокеаларга булган муносабатини узгартирди. Гешталть психологияси ва психоанализ билан танишганида, у бихевиоризм инсон масалаларида механик булиб колганлигини тан олди.
Маслоуга фашистлардан кочиб, АКШга жойлашиб олган Альфред Адлер, Карен Хорни, Курт Коффка ва Макс Вертхаймер каби исмлар уам таъсир курсатган. Унинг узини узи англаган одамлар уакидаги фикрлари антрополог Рут Бенедиктдан илуомланган.


Маслоу теоремаси


Маслоу клиник кузатувларга асосланиб, инсон хатти-уаракатига раубарлик килувчи асосий талабларни урганиб чикди; Унинг таъкидлашича, одамлар асосан заиф ва камчиликларига эътибор каратишади ва уларнинг кучли томонлари яхши тушунилмайди. Мотивацион назариялар орасида машуур Маслоу Пирамида назарияси ажралиб туради.Назарияга кура, одамларнинг мотивацияси ташки омилларга эмас, балки шахснинг эутиёжларига асосланади. Шунинг учун мукофот ёки жазо мотивация учун унчалик самарали эмас.
Маслоу назариясида одамлар эутиёжлари чексиз булиб, инсон эутиёжлари кондирилгандан кейин яна бир эутиёж пайдо булади. Одамларни уаракатга ундовчи сабаблар уларнинг эутиёжларидир. Ушбу эутиёжлар асосий эутиёжлардан узини англаш даражасига кутариладиган пирамиданинг кадамларини ташкил килади ва шахслар бу кадамларга бирма-бир кутарилишади.


Машуур психолог учун инсоннинг кадрли, хайрихоулиги бор. Инсон шахси камолот жараёнини бошдан кечиради ва бу жараёнда иерархик тартибда, узаро боглик эутиёжлар рол уйнайди. Агар имкониятлар такдим этилса, уар бир инсон охир-окибат узини англаб, яширин кучларини амалга ошириши мумкин.
Маслоунинг «Пирамда» сида нима бор?


Пирамида остида биологик мотивлар ва юкори каватда психологик мотивлар мавжуд. Куйи даражадаги мотивлар кондирилса, шахс юкори даражадаги мотивларга тайёр булади. Бошкача килиб айтганда, юкори


даражага эришиш учун маълум даражадаги асосий эутиёжларни кондириш


жуда мууимдир. Узининг асосий эутиёжларини кондирадиган шахс узини


факат шу тарзда яхши уис килади, охир-окибат узининг барча имкониятларини очиб беради ва узини англай олади.




Маслоунинг эхтиёжлар иерархияси бешта асосий тоифага булинади. Пирамида асосида физиологик эхтиёжлар мавжуд . Очлик ва чанкок каби хаётий эхтиёжлар ушбу тоифага киради ва бу инсоннинг омон колиши учун энг му хим эхтиёжлардир. Узининг физиологик эхтиёжини кондирмаган одам учун бошка эхтиёжлар мухим эмас. Бошкача килиб айтганда, Луврдаги Мона Лизани томоша килиш ёки Бетховеннинг 9-симфониясини оч ёки чанкаган холда тинглаш маъносиз булиши мумкин.
Иккинчи кадам - хавфсизликка эхтиёж . Бунга ташки хавфлардан химоя килиш киради. Ушбу эхтиёж химоя, бошпана ва коидалар ва конунларга риоя килиш каби эхтиёжларга асосланади. Ушбу эхтиёжларнинг бажарилиши билан инсон куркуви ва хавотирини камайтиради. Инсон хавф-хатарга карши мудофаада булиб, бор нарсасини химоя килишга туртки беради. Бу муносабатлар нуктаи назаридан хам шундайдир. Яъни, биз бошка одамлар билан муносабатларни химоя килишни ва хавфсиз утказишни хохлаймиз.
Учинчи кадам тегишли булиш, севиш ва кабул килиш каби ижтимоий эхтиёжларни уз ичига олади . Инсон ижтимоий мавжудот булганлиги сабабли, у ёлгиз яшай олмайди. Бошкалар билан яшаш, кабул килиш, дустлик, севги ва севилиш хамма учун мухимдир. Физиологик ва хавфсизлик эхтиёжлари кондирилган одамлар бир гурухга аъзо булиш ва уларни севиш зарурлигини хис киладилар ва бунга жавоб берадиган гурухни топадилар. Акс холда, у узини ёлгиз ва ташландик хис килади.
Пирамиданинг туртинчи боскичи - кадр-киммат ва хурматга эхтиёж . Одамлар узлари тегишли булган гурухда хурмат килишни хохлашади. Муваффакиятига койил колган ва хурматга сазовор булган одамлар узларига ишонишади. Маком, ютук, обру-эътибор ва эътирофни уз ичига олган ушбу эхтиёж икки хил. Шахслар узига ишонч ва уз кадр-кимматига эга булишни истайдилар ва бошкалар уларни шундай куришни истайдилар.
Энг юкори чуккида, бешинчи кадамда, уз-узини англаш зарурати мавжуд . Ушбу булим одамнинг уз имкониятларини аникдайдиган сохадир. Масалан, агар биз уз билимимиз, куникма ва кобилиятларимизни тулик очиб беролмаймиз деб уйласак, биз катта бушликни хис киламиз ва бу туйгудан халос булишга харакат киламиз. Хдётдан нимани истаймиз ва кандай йулни босиб утамиз каби саволлар шу кисмга тегишли. Ушбу боскични узини узи актуаллаштириш деб хам аташ мумкин. Маслоу ушбу боскични хамма хам бажара олмаслигини таъкидлайди.
Узини англайдиган шахснинг асосий хусусиятлари кандай?
Хуш, Маслоуга кура пирамиданинг тепасида нима бор? Машхур психолог учун бешинчи кадам деярли хаёт сирини хал килиш ва донолик ва тинчликни топишга ухшайди. Маслоу фикрига кура узини узи амалга оширувчи шахс




узини узи ичкаридан келиб чиккан холла тутади. Куриш бурчаги кенг. У шахсий хаётга эга, бошкаларга боалик эмас. У демократик характерли тузилишга эга, уз хаётини мазмунли куради, ноаникликка токат кила олади. У узини ва бошкаларни кандай булса, шундай кабул килиши мумкин ва унинг фикрлари ва хатти-харакатлари самимийдир. У узига эмас, балки муаммога диккатни жамлайди, у ижодийдир. У жамиятга карши индивидуал мустакиллигини сакдаб кололди, инсоният фаровонлигидан манфаатдор, хаётга обЪектив нуктаи назардан караши мумкин.
Пирамида буйича маслахатлар
Маслоу когнитив ва эстетик эхтиёжлар билан бир каторда бешта асосий эхтиёж хакида гапиради. Аммо бу эхтиёжлар уз-узини англаш зарурати билан хал килинганлиги сабабли, кейинчалик батафсил тахлил килинмайди.
Пирамида остидаги мотивлар тарангликни камайтиришга каратилган; Бошкача килиб айтганда, ушбу эхтиёжлар кондирилганда, инсон мувозанатга эришиши мумкин. Аммо шахсларни хали хам тулик таъкидлаш мумкин эмас, чунки ривожланиш мотивларига эришиш кийинрок.
Юкори даражадаги эхтиёжларни кондириш куйи даражадаги каби шошилинч эмас. Одам тирик колиши учун улар кониктириши шарт эмас. Бундан ташкари, юкори даражадаги эхтиёжлар маданий жихатдан фарк килиши мумкин. Шунга карамай, эхтиёжларни кондиришда хар бир кишидан фарк килиши мумкин. Масалан, баъзилар учун севги химоя килишдан олдин булиши мумкин.
Назариётчининг фикрига кура, эхтиёж пайдо булиши учун аввалги эхтиёж тулик бажарилмаслиги керак. Масалан, инсон узининг физиологик эхтиёжларини катта даражада кондира олади, шу билан бирга унинг севги, кадр-киммат ва узини узи англаш эхтиёжларини нисбатан кам даражада кондиради.

  1. мавзу буйича назорат саволлари:

1.Эхтиёж муаммоси хакида гапиринг?
2.Эхтиёж ва зарурият тушунчасини изохланг.
З.Эхтиёж холат сифатида эканлигини тушунтиринг?
4.Эхтиёжнинг биологик ва психологик компонентларини айтинг?
5.Шахснинг иккинчи даражали эхтиёжлари нималардан иборат?
б.Эхтиёжларнинг намоён булишининг узига хос характери?
7.Шахснинг эхтиёж-кадриятли жабхасининг урганилиши буйича
маълумотларни келтиринг?




  1. мавзу.Мотивация ва мотивларнинг урганилиш муаммоси.


Режа:

    1. Мотивация тадкикот объекты сифатида.

    2. Мотив ва мотивация.

    3. Мотив ва эхтиёж.

    4. Мотивация индикатори.


Download 426.44 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling