Уцув материаллари. Маъруза матни


Download 426.44 Kb.
bet6/40
Sana13.02.2023
Hajmi426.44 Kb.
#1194818
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40
Bog'liq
Экпериментал психология УМК 2 курс 2020 2021

Виктор Эмил Франкл- миллати немис. У 1905 йил 26 мартда Венада (Австрия) тугилган, 1997 йил 2 сентябрда вафот этган.Австриялик психиатр, психолог, файласуф ва невролог, нацистлар конслагерининг собик асири. У логотерапия яратувчиси сифатида танилган (сузма-суз: маъно билан даволаниш) - замонавий дунёда экзистенсиал психология ва психотерапияда янги, жадал ривожланаётган тенденция ва учинчи Вена мактабининг асосчиси.(Фрейд психоанализи ва Адлернинг индивидуал психологиясидан кейин).


Франклнинг проектив методикалари классификациям:




  1. Конституциявий. Мавзу тузилмайдиган материалдан маълум бир тузилишни яратиш учун талаб килинади, баъзи бир аморф материаллар таклиф килиниши керак, у уларга маъно бериши керак. Масалан: Роршах тести.1921 йилда яратилган, у хали хам шахсиятни тадкик килишнинг энг кенг таркалган усули хисобланади. Жахон амалиётига кура, учта синов клиник тадкикотлар орасида машхурлик буйича биринчи уринни эгаллайди: Роршах, Тематик Апперсептион Тест (ТАТ) ва инсон расмларини чизиш. Утган асрнинг 90-йилларида Роршах тести куплаб Гарб рейтингларида машхурлик буйича биринчи уринни эгаллади.

  2. Конструктив. Безатилган тафсилотлар (одамлар, хайвонларнинг расмлари ва бошкалар) таклиф этилади, улардан мазмунли бир бутун яратилиши ва тушунтирилиши керак.

Болаларни урганиш учун проектив психологик усул. Мавзу турли хил одамларни ифодаловчи хайкалчалар туплами билан такдим этилган. Бола ракамларни эркин бошкаради, уларга турли хил хиссий холатларни ва кайфиятларни, умидларни акс эттирадиган позалар ва имо-ишораларни беради. Боланинг бошкалар билан муносабатларини урганиш учун ишлатилади. Одатда, болалар ва успиринлар узларининг хаётидан (ёки экспериментатор томонидан тайинланган) турли хил сахналарни яратадилар ва ушбу сахналарнинг маълум хусусиятларига ва улар хакидаги хикояга кура, уларнинг яратувчиси шахсияти ва ижтимоий мухитнинг узига хос хусусиятлари тугрисида хулосалар чикарилади.

  1. Тахлилий. Хар кандай ходисани, вазиятни талкин килиш, талкин килиш керак. Масалан: тематик апперепсия тести.

Аввал 1935 йилда Морган ва Мюррейнинг маколасида тасаввурни урганиш усули сифатида тасвирланган. Шархнинг якуний схемаси ва огохлантирувчи материалнинг якуний (учинчи) версияси 1943 йилда нашр этилган. 29 та расм узига хос тасвирларга эга (масалан, расмларнинг бирида скрипка устига эгилган бола тасвирланган (угилнинг ифодаси жуда ноаник). Бошка расмда икки аёл тасвирланган: кари ва ёш, юзлари тенг даражада номаълум булган) ва биттаси ок карта, унда хар кандай расмни тасаввур килиш учун махсус келтирилади. Умуман олганда, мавзу, жинси ва ёшига караб, 2 сессияда 20 та расм такдим этилади. Вазифа - расмларнинг хар бири учун иккита хикоя килиш мумкин булган хикоя тузиш: расмда тасвирланган вокеаларга нима сабаб булди, нима булади, бош кахрамонлар нима деб уйлашади ва у кандай якунланади. Уртача, битта расмга 5 дакикадан куп булмаган вакт берилади. Одатда улар тасаввурни урганаётганликлари хакида огохлантирадилар. Аслида, улар ким ва кайси мавзу хакида гаплашишига, кандай одатий,




такрорланадиган холатлар пайдо булишига эътибор беришади. Хикоялар сузма-суз ёзилган, идеал равишда яширин магнитафонга ёзилган. Соьлом одамда тест кизикиш ва шахсий хусусиятларни, шунингдек муваффакиятга эришиш учун мотивация ва мулокотга мойилликни аниклашга ёрдам беради. Рухцй касалликлар билан оьриган беморларда ТАТ асосий хцссий муаммоларни аниклашга ёрдам беради.

  1. Катарсис. Катарис деганда хцссий зарба ва ички тозалаш тушунилади. Уйин фаолиятини махсус ташкил этилган шароитда амалга ошириш таклиф этилади. Масалан: психодрама.

Психодрама дунёдаги биринчи гурух психотерапиясининг усули булиб, 1920 йилда Жейкоб Морено таклиф килган. Психодрамада одамга уйиндаги кахрамоннинг роли таклиф этилади, унинг мазмуни унинг муаммоларига каратилган. Шундай килиб, у уз хис-туйьуларини психолог томонидан бошкариладиган импровизацияларда ифода этишда эркиндир, бошка актёрлар эса унинг хакикий хаётидаги асосий кахрамонлар ролларини уйнайди. Психодрамада роль уйнаган актёр ва ижрочи уртасида катта фарк бор:актёр сценарий муаллифи томонидан ёзилган нарсаларни уйнайди, у психодраманинг буйруьи билан кайта туьилиш кобилиятига эга булиши керак, импровизацияни раьбатлантиради - гурух учун мухим булган ролларни ва вазиятларни уйнаш, шунинг учун "сценарий" хам, "сахналаштириш" хам гурух аъзоларининг ишларининг натижасидир. Театрнинг максади: томошабинларга завк баьишлаш, Психодраманинг максади эса мижозларга шахсий усиш учун имконият бериш.Морено анъанавий театр томошабинлари ва психодрама томошабинлари уртасидаги фаркни шундай тушунтиради: вулкон отилиши хакида филмни томоша килган киши-театр томошабини, вулкон этагида портлашни бевосита кузатувчи киши-психодрама томошабини. Масалан:келинлар кузьолони спектаклидаги кайнонага курсатилган театр томошасини эслаш мумкин.
Катарис деганда хиссий зарба ва ички тозалаш тушунилади.Туйьулар, агар улар ифода топмаса, козондаги буь сингари сув омборида "тупланади". Шу сабабли, психиканинг ишлашида бузилишларга олиб келадиган кучланиш ёки босим ортади. Узини фаровонлигини тиклаш учун мижоз рхиятини тозалш керак. Масалан, якинда содир булган йукотишларга реакция сифатида йиьлаш одатий реакция, аммо узок давом этадиган кайьудан сунг куз ёшларидан йиьлашга катарсис деб караш мумкин.Катарис хар бир кишидан сифат жихатидан хам, микдордан хам фарк килади.

  1. Экспрессии. Кул ёзувини тахлил килиш, нутк алокасининг хусусиятлари. Мавзу буйича визуал фаолиятни амалга ошириш, бепул ёки берилган мавзуни чизиш, масалан, "Уй-дарахт-одам" техникаси. Расмга кура,




шахснинг аффектив сохаси. визуал фаолият мавзусини амалга ошириш тугрисида хулосалар чикарилади. Масалан: "Уй дарахти-одам" тести.



  1. Download 426.44 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling