46._Leishmania tropica o`rganish tarixi, ularning keltirib chiqaradigan kasalliklar, qarshi kurash va profilaktik chora-tadbirlar.
Tabiatda leyshmaniyalarni yovvoyi kemiruvchilarda saqlanib yurishini 1939
yil akad. E.N.Pavlovskiy qoraqumga qilgan ekspeditsiyasida aniqlagan va unga ko’ra
parazitlarni tabiiy o’choqlari to’g’risida ilmiy nazariya yaratgan.
Ular hujayra ichida parazitlik qilganidan xivchin hosil qilmaydi, harakatsiz
bo'ladi. Bu parazitlar nihoyatda kichkina (3-7 mkm), ovalsimon hujayrasida bitta
yadrosi va kinetoplasti bo'ladi, Leyshmaniyalarning ikki turi odamda parazitlik qiladi.
Tropik leyshmaniya (Leishmania tropica') yuz, qo'l va oyoqlar terisida
parazitlik qiladi (5-rasm). Teri leyshmaniozining qo'zg'atuvchisini rus shifokori
P.F.Borovskiy birinchi marta 1882-yilda Toshkentda aniqlagan. Teri leyshmaniozi
Markaziy Osiyo va Kavkaz ortida keng tarqalgan.
Parazit teri hujayralarida yashaydi va terida yaralar hosil qiladi. Kasallikning
bir yil va undan ortiqroqqa cho'ziladigan shahar yoki surunkali shakli (Ashxobod
yarasi) va 3-6 oy davom etadigan o'tkir shakli (penda yarasi) tafovut qilinadi. Teri
leyshmaniozi Markaziy Osiyo xalqlari o'rtasida yomon yara, sharq kuydirgisi yoki
pashshaxo'rdanomibilanhamma'lum.Morfologik jihatdan leyshmaniyalar ikki xil shaklda: hujayraichidatashuvchilarining tanasida - xivchinsiz hamda sun'iy usulda o'stirilganda xivchinliko'rinishda yashaydi.Leyshmaniyalar hayotining xivchinli davri leptomonad davri debataladi.Visseral leyshmanioz tez-tez yoki ma'lum bir vaqtda, oralab isitma chiqarish bjlan
davom etadigan og'ir kasallik hisoblanadi. Morfologik jihatdan leyshmaniyaning
ikkala turi ham bir-biridan deyarli farq qilmaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
