Umumiy doc

ишини мослаштириш қурилмаларининг структура схемаси. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

326 
bitta ARO‘ qo‘llanilsa, u holda DO‘O‘ ni PEU ga navbati bilan ulash pnevmatik
kommutator PK yordamida amalga oshiriladi (9.2-rasm, e). Agar har bir PEO‘ ning 
signalini o‘zgartirish uchun shaxsiy PEO‘ dan foydalanilsa, u holda EK yordamida 
DO‘O‘
1
—DO‘O‘
n
ni ARO‘ ga navbati bilan ulash amalga oshiriladi (9.2-rasm, j). 
Kod signalini hisoblash texnikasi vositalariga kiritish asbobli interfeyslar 
yordamida amalga oshiriladi. 
O‘lchash vositalari uchun interfeys (asbobli interfeys) tegishli kod 
ko‘rinishdagi chiqish signaliga ega bo‘lgan o‘lchov vositalari bilan raqamli hisoblash 
texnikasi vositalari o‘rtasida axborot almashish uchun mo‘ljallangan. 
Keyingi paytlarda raqamli hisoblash texnikasi vositalarini o‘z ichiga olgan 
o‘lchov tizimlarida magistral turdagi (umumiy magistralli) asbobli interfeyslar 
qo‘llanilmoqda. Bunday interfeyslarga xalqaro elektrotexnik komissiya tavsiya etgan 
asbobli interfeys MEK (IEC — Internatinal Electrotechnical Comission) va interfeys 
KAMAK (SAMAS — Computer Automated Measerement and Control) kiradi. 
9.3- rasmda bir nechta o‘lchash va hisoblash qurilmalarini umumiy magistralga 
ulash sxemasi ko‘rsatilgan. Bu magistralga ulanadigan barcha qurilmalar mazkur 
holda asboblar deyiladi. Interfeys asbobli va interfeysli axborotlarni tezlik bilan 
uzatuvchi umumiy magistraldan va o‘lchov vositalarining interfeysli qismidan va 
boshqa ulanuvchi qurilma-lardan (9.3-rasmdagi A, B, V interfeyslar), shuningdek 
boshqaruv (kontroller) qurilmasidan iborat. Magistralga ulangan asbob quyidagi 
9.3 – расм. Бир нечта ўлчаш ва ҳисоблаш қурилмаларини
умумий магистралга улаш схемаси. 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

327 
holatlarda bo‘lishi mumkin: 
zahira, axborot manbai (II) sifatida ishlash va axborot qabul qiluvchi (PI) sifatida 
ishlash. SHu tarzda asboblar ishi dastur bo‘yicha boshqariladi. 
Dastur bo‘yicha boshqariluvchi asboblarning interfeys qismlari ikki xil 
ko‘rinishda bajariladi: 
asbobning orqa panelida standart raz’em o‘rnatilgan, asbobning ichida tarkibiy 
qismi sifati ishlangan va konstruktiv o‘rnatilgan sxema ko‘rinishida (bu xil ko‘rinish 
amaldagi xalqaro andozalarga muvofiq ishlab chiqarilayotgan yangi asboblarda 
qo‘llaniladi); 
yalpi ishlab chiqarilayotgan yoki chiqish signali kod ko‘rinishidagi ilgari 
ishlab chiqarilgan qurilmalarga ulanadigan alohida ishlangan modullar ko‘rinishida. 
O‘lchov qurilmalarining interfeys qismi magistraliga ulanganda kodlangan adres 
beriladi. 
Magistralda ma’lum vazifani bajaruvchi bir qancha chiziqlar interfeys 
shinasiga birlashtirilgan, xususan, ma’lumotlar shinasi, sinxronlashtirish shinasi, 
boshqaruv shinasi (9.3-rasm). Ma’lumotlar shinasi axborotli ma’lumotlarni uzatishda 
foydalaniladi, ularga o‘lchash natijalari va birliklari, o‘lchash ketma-ketligi (dasturi) 
va hokazolar kiradi. 
Sinxronlashtirish va boshqarish shinalari bo‘yicha magistralga ulangan 
qurilmalarning o‘zaro ta’sirlashuvini ta’minlovchi interfeysli ma’lumotlar uzatiladi. 
Interfeys (li) ma’lumotlarga bu qurilmalarga quyidagi kabi biror xizmat vazifalarini 
amalga oshiruvchi ma’lumotlar kiradi: axborot manbai, axborotni qabul qilgich, 
kontroller, uzatishni, qabul qilishni sinxronlashtirish, xizmat ko‘rsatishga so‘rov, 
parallel so‘rov, qurilmani tozalash, asbobni ishga tushirish, masofadan turib va 
mahalliy boshqaruv.