Umumiy doc
O‘lchov asbobining mutlaq xatoligi
Download 6.99 Mb. Pdf ko'rish
|
Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish
O‘lchov asbobining mutlaq xatoligi deb, shu asbobning ko‘rsatishi bilan
o‘lchanayotgan kattalikning hakiqiy qiymati oradagi farqqa aytiladi. Bu erda, xatoliklar plyus yoki minus ishorasi bilan kattalikning birliklarida ifodalanadi. Mutlaq xatolik kattaligining haqiqiy qiymatiga nisbati nisbiy xatolik deb ataladi. Nisbiy xatolik orqali o‘lchashning aniqlik darajasini ifodalash juda qulay. % 100 % 100 ⋅ − ± = ⋅ ∆ ± = x x k x X X X X X b (1.7) Odatda, hakiqiy qiymat — X q va topilgan qiymatlar X k ga nisbatan ∆X juda kichik bo‘ladi, ya’ni к x Х Х ва X X ≤ ∆ ≤ ∆ SHuning uchun, quyidagi ifodani yozish mumkin: % 100 % 100 ⋅ ∆ ± ≈ ⋅ ∆ ± = к x X X X X b (1.8) SHunday qilib, nisbiy xatolikni hisoblashda mutlaq xatolikning asbobning ko‘rsatishiga nisbatini olish mumkin. Nisbiy xatolik % larda ifodalanadi. Kattalikning haqiqiy qiymatini aniqlash uchun o‘lchov asbobinnng ko‘rsatishiga tuzatish kiritiladi. Uning son qiymati teskari ishora bilan olingan mutlaq qiymatga teng: T=X h -X k yoki T=-∆X (1.9) bu erda, T-tuzatma. Asbobning xatoligi shkala diapazonining foizlarida ifodalanadi. Bunday PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 31 xatoliklar keltirilgan xatolik deyiladi va mutlaq xatolikning asbob o‘lchash chegarasiga nisbatiga teng, ya’ni % 100 ⋅ ∆ = N X j (1.10) bu erda, N — asbobning o‘lchash chegarasi. Misol. YUqorigi o‘lchash chegarasi 300 0 S bo‘lgan potensiometrning ko‘rsatishi X k = 240 0 S va o‘lchanayotgan haroratning haqiqiy qiymati X h = 241,2°S bo‘lganidagi mutlaq, nisbiy, keltirilgan xatoliklari topilsin. Mutlaq xatolik (1.6) ifoda bo‘yicha ∆X= — 1,2°S, nisbiy xatolik (1.8) ifoda bo‘yicha b= —-0,5%, keltirilgzn xatolik (1.10) ifoda bo‘yicha j = 0,4%. Xatolik qiymati o‘lchash asbobi aniqligini, demak, o‘lchash natijasini xam xarakterlaydi. O‘lchash aniq bo‘lishi uchun xatosi kichik bo‘lgan asboblardan foydalanish lozim. Ammo xatosiz asboblar tayyorlash mumkin emas. Xatosi kichik bo‘lgan asboblar bilan ishlashda katta ehtiyotkorlik talab etiladi. Texnik o‘lchashlar uchun belgilangan qiymatdan oshmaydigan yo‘l qo‘yiladigan xatosi bor asboblardan foydalaniladi. Asbob ko‘rsatishining standart yo‘l qo‘yadigan eng katta xatoligi yo‘l Download 6.99 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling