Umumiy doc

Rostlanuvchi ob’ektning chastotali xarakteristikasi deb, ob’ekt kirish 
1
q
2
q
3
q
( )
t
y
( )
t
z
( )
t
q
( )
t
y
t
T
1
q
2
q
3
q
1
A
2
A
A
∆
( )
t
x
T
t
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

365 
kattaligining o‘zgarishi, uning turg‘unlashgan garmonik tebranish chastotasiga 
bog‘liligiga aytiladi. CHiziqli turg‘unlashgan ob’ekt kirishiga doimiy chastotaning 
garmonik tebranishlari ta’sir qilib tursa, o‘tish jarayonining tugashiga kadar 
ob’ektning rostlanuvi qiymati garmonik o‘zgarib boradi. Lekin chiqish kattaligining 
tebranish amplitudasi va fazasi kirish kattaligining tebranish chastotasi hamda 
ob’ektning dinamik xususiyatlariga bog‘liq. 
Ob’ekt kirishiga beriladigan davriy g‘alayonlanish sinusoidal qonun bo‘yicha 
o‘zgaradi deb faraz qilaylik: 
,
sin
1
t
A
x
ω
=
bu erda, 
1
A
 - kirish ta’sirining tebranish amplitudasi, 
ω
- tebranishlarning burchak chastotasi, 1/s. 
O‘tish jarayoni tugagandan so‘ng, ob’ekt chiqishida majburiy tebranishlar 
o‘rnatiladi, ya’ni:
);
sin(
2
ϕ
ω
+
=
t
A
y
bu erda, 
2
A
 - chiqish kattaligining tebranish amplitudasi; 

ϕ
 - faza bo‘yicha kechikish burchagi. 
1
2
/ A
A
nisbat bilan 
ϕ
faza bo‘yicha kechikish burchagi 
ω
tebranish burchak 
chastotasi o‘zgarishi bilan o‘zgarib boradi. Kirish kattaligining tebranish chastotasi 
qancha ko‘p bo‘lsa rostlanuvchi kattalikning tebranish amplitudasi shuncha kichik 
bo‘ladi. Amplitudalar nisbati va faza bo‘yicha kechikish qiymatlari ob’ektning 
dinamik xususiyatlariga bog‘liq. Boshqacha qilib aytganda, bu parametrlar ob’ekt 
dinamikasini ifodalaydi. 
Har bir ob’ekt uchun kesish chastotasi mavjud bo‘lib, bu chastotadan yuqorida 
ob’ekt «filtr»ga aylanib, yuqori chastotali tebranishlarni o‘tkazmaydi. SHuning 
uchun, chastotali xarakteristika rostlanuvchi ob’ekt tebranish xususiyatiga ega 
bo‘lgandagi 
chastota 
diapazonida 
eksperimental 
aniqlanadi. 
CHastotali 
xarakteristikalarni eksperimental aniqlash usuli yuqorida keltirilgan hollarga o‘xshash 
bo‘lib, unga faqat qo‘shimcha ravishda tebranishlar generatori ulanadi. Bu generator 
kirishning sinov ta’sirlariga sinusoidal xarakter beradi. Bu usul orqali rostlanuvchi 
ob’ektlarning dinamik xususiyatlari ishonchliroq aniqlanadi. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

366