Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
UMUMIY FIZIKA KURSIDAN PRAKTIKUM OQUV QOLLANMA
- Bu sahifa navigatsiya:
- Qoʻshimcha foydalanish uchun adabiyotlar: 13, 15, 17, 18, 49, 50, 51, 57.
- Qisqacha nazariya
|
Qoʻshimcha ma′lumot:
Kislorod va boshqa gazlar elektrolitda erishi, gaz pufakchalari shisha devoriga yopishib elektrolit temperaturasini oshirishi va toʻk oqimi tufayli gaz sababli sistematik xatoliklar uchraydi. Elektroliz davomida ajralgan atomar kislorodning bir qismi reaksion ta′sirlashib per-sulfat kislotani hosil qiladi. Shuning uchun yigʻib olingan kislorod miqdori ajralgan kislorodnikiga qaraganda biroz kamroq boʻladi. Shu sababli oʻlchashlar vodorod miqdori orqali olib boriladi. 128 Sinash uchun savollar: 1. Faradey umumlashgan qonunini tushuntiring. 2. Elektroliz jarayoni haqida ma′lumot bering. 3. Valentlikning fizik mohiyatini ayting. 4. Tajriba orqali aniqlanadigan Faradey doimiysini hisoblash formulasini keltiring. 129 4- laboratoriya ishi TAQASIMON MAGNIT MAYDONIDA TOʻKLI OʻTKAZGICHGA TA′SIR ETUVCHI KUCHNI OʻLCHASH. (Qoʻshimcha foydalanish uchun adabiyotlar: 13, 15, 17, 18, 49, 50, 51, 57.) Tajriba maqsadi: Taqasimon magnit maydonida toʻkli oʻtkazgichga ta′sir etuvchi kuchni toʻk kuchining funksiyasi sifatida oʻlchash. Taqasimon magnit maydonida toʻkli oʻtkazgichga ta′sir etuvchi kuchni oʻkazgich uzunligining funksiyasi sifatida oʻlchash. Taqasimon magnit maydonida toʻkli oʻtkazgichga ta′sir etuvchi kuchni magnit maydoni va toʻk yoʻnalishi oʻrtasidagi burchakning funksiyasi sifatida oʻlchash. Magnit maydonini hisoblash. Qisqacha nazariya: Magnit induksiyasi, yoki soddaroq qilib aytganda magnit maydoni  vektor kattalik hisoblanadi.  magnit maydonida v tezlik bilan harakatlanayotgan q zaryadga tezlikning kattaligi va yoʻnalishidan hamda magnit maydoni kuchlanganligidan va yoʻnalishidan bogʻliq boʻlgan kuch ta′sir etadi. Bu kuchni topish uchun quyidagi munosabatdan foydalaniladi 𝐹 = 𝑞 𝑣 𝐵 (3.9) Lorents kuchideb ataluvchi F kuch ham vektor kattalik boʻlib u v va  lar bilan aniqlanadigan tekislikka perpendikulyar ravishda tasir etadi. Toʻkli oʻtkazgichga magnit maydonida ta′sir etayotgan kuchni toʻknihosil qiluvchi va shu maydonda harakatlanayotgan individual zaryad tashuvchilarga ta′sir etuvchi kuch komponentlarining yigʻindisi deb tushunish mumkin. (3.9) tenglamaga asosan Lorents kuchi v dreif tezlik bilan harakatlanayotgan har bir individual q zaryadga ta′sir etadi. Toʻgʻri oʻtkazgich uchun bu umumiy kuch 𝐹 = 𝑞 𝑛𝐴𝑠 (v B) (3.10) Bu yerda - n zaryad tashuvchilarning zichligi, A - oʻtkazgichning kondalang kesimining yuzasi, s-oʻtkazgichning magnit maydonida joylashgan qismining uzunligi. Umumiy holda oʻtkazgich kesimining yoʻnalishini koʻrsatuvchi s vektomi kiritish qulay hisoblanadi. Bundan tashqari 𝑞𝑛𝐴𝑣 koʻpaytma I toʻk 130 kuchiga teng. Shunday qilib magnit maydonining toʻkli oʻtkazgichga segmentiga ta′sir etuvchi kuchi quyidagi tenglamadan topiladi. 𝐹 = 𝐼 (s B) (3.11) Bu kuchning absolyut qiymati quyidagi tenglamadan topiladi. 𝐹 = 𝐼𝑠𝐵𝑠𝑖𝑛𝛼 (3.12) Bu yerda 𝛼 - magnit maydoni va toʻk kuchi yoʻnalishi orasidagi burchak. Bu tajribada 20A gacha toʻk oʻtkazadigan toʻgʻri toʻrt burchak shaklidagi oʻtkazgich halqa taqasimon magitning gorizontal maydoniga joylashtiriladi. Oʻtkazgichning gorizontal qismiga ta′sir etuvchi kuch oʻlchanadi. Oʻtkazgichning ikki vertikal qismiga ta′sir etuvchi kuchlar oʻzaro kompensatsiyalanadi. Oʻtkazgich halqa kuch sensoriga ulanadi. U egilgan qismga ega boʻlib unga oʻlchash asbobiga biriktiriladi. Bu elementlaming elektr qarshiligi oʻzgartirilishi mumkin. 46 - rasm. Magnit maydonida toʻkli oʻtkazgichga ta′sir etuvchi kuchning sxemali koʻrinishi. 131 Qarshilikdagi oʻzgarish hosil boʻladigan kuchga toʻgʻri proportsional. Unga ulangan dinamometr qarshilikdagi oʻzgarishni oʻlchaydi va unga mos kuchni koʻrsatadi. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|