Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

a) 
Toʻkning funksiyasi sifatidagi oʻlchashlar 
 
- Dastlab kengligi 8 sm boʻlgan oʻtkazgich halqani kuch sensoriga ulang. 
- Toʻkni control qilish (b) knopkasini hamma vaqt chap tarafga burilgan holda va 
kuchlanishni kontrol qilish knopkasi (a) ni hamma vaqt oʻng tarafga burilgan holda 
oʻmating. Keyin yuqori toʻk manbaini qoʻshing. 
- Dinamometming nol nuqtasini kompensatsiyalash uchun SET pozitsiyasida 
COMPENSATION kalitini (c) tanlang. 

---

133 
- Toʻkni control qilish knopkasi (b) yordamida toʻkni 2 A qadam bilan 20 A gacha 
oshiring. toʻkning har bir qiymati uchun dinamometrdan kuchni yozib oling va bu 
qiymatlami tajriba kitobingizga yozing. 
- Toʻk kuchini I = 0 A ga omating va kuchning nol nuqtasini tekshiring. 
b) Oʻtkazgich uzunligining funksiyasi sifatidagi oʻlchashlar 
- Dastlab kengligi 4 sm botgan oʻtkazgich halqani kuch sensoriga ulang. 
- Dinamometrni Kg nol nuqtasini kompensatsiyalash uchun SET pozitsiyasida 
COMPENSATION kalitini (c) tanlang, 
- Toʻk kuchini I = 20 A sathga oʻmating, toʻkning bu qiymati uchun 
dinamometrdan kuchni yozib oling va bu qiymatlami tajriba kitobingizga yozing. 
- Toʻk kuchini I = 0 A ga omating va kuchning nol nuqtasini tekshiring. 
- Tajribani 2 sm li oʻtkazgich halqa uchun takrorlang. 
c) Magnit maydoni va toʻkning yoʻnalishlari orasidagi burchakning funksiyasi 
sifatidagi oʻlchashlar 
Rekomendatsiya: magnit maydonining bir jinslilikmasligini kompensatsiyalash 
uchun va xususiy aylanish burchagini oʻmatish uchun moslama yasang (47-rasmga 
qarang). Bu moslama taqasimon magnitni kerakli holda joylashtirishni 
osonlashtiradi va aniqlashtiradi 
- Toʻkni kontrol qilish tugmasini chap tarafga buring va 4 sm kenglikdagi 
oʻtkazgich halqani kuch sensoriga ulang. 
- Moslamani oʻtkazgich halqaning ostiga shunday joylashtiringki, moslamaning 
markazi oʻtkazgich halqaning gorizontal qismining oʻrtasiga joylashsin va 
moslama chiziqlaridan bin oʻtkazgich gorizontal qismiga parallel boʻlsin. 
- 
Taqasimon magnitni shunday joylashtiringki, magnit maydon va 
oʻtkazgich gorizontal qismi parallel boʻlsin. 
- 
Dinamometming 
nol 
nuqtasini 
kompensatsiyalash 
uchun 
SET 
pozitsiyasida COMPENSATION kalitini (c) tanlang. 
- 
Toʻk kuchi sathini I = 10 A qilib oʻmating. 
- 
Magitni 30° burchakli qadam bilan 360° gacha buring va har bir burchak 
uchun dinamometrdan kuchni yoziboling. 

---

134 
- 
Toʻk kuchini I = 0 A ga oʻrnating va kuchning nol nuqtasini tekshiring.