Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma
b) Koʻtarilish balandligining otilish burchagiga bogʻliqligini aniqlash
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
UMUMIY FIZIKA KURSIDAN PRAKTIKUM OQUV QOLLANMA
b) Koʻtarilish balandligining otilish burchagiga bogʻliqligini aniqlash
- Berilgan 𝑣 0 boshlangʻich tezlikda maksimal koʻtarilish balandligining otilish burchagiga bogʻliqligini oʻlchang. - Tajribani proyeksion qurilma prujinasining boshqa ikki holati y′ani boshlangʻich tezlikning yana ikki qiymati uchun ham takrorlang. Eslatma. Trayektoriyaning h maksimal koʻtarilish balandligi vertikal shkalali harakatlanuvchi chizgʻich bilan oson va aniq aniqlanishi mumkin. Qoʻshimcha ma′lumot uchun 336 56 raqamli qurilma yoʻriqnomasiga qarang. b) Murakkab harakat: qiya harakat va erkin tushishni solishtirish. Qisqacha nazariya: Bu tajriba shuni koʻrsatadiki, qiya trayektoriya boʻylab harakatni vertikal va gorizontal yoʻnalgan ilgarilanma harakatlar yigʻindisi deb qarash mumkin. 33 Tajribada 𝑣 0 boshlangʻich tezlikli jism (sharcha) gorizontga nisbatan a burchak ostida t=0 vaqtda otilgan. Jism koʻchishi aniqlash uchun koordinatalar sistemasi kiritilgan boʻlib, harakat trayektoriyasi xy-tekislikka chiziladi va jismning boshlangʻich vaziyati koordinatalar boshi bilan mos tushadi (9- rasmga qarang). Harakatning 𝑥 1 va 𝑦 1 tashkil qiluvchilari quyidagilardir: 𝑥 1 (𝑡 = 𝑣 0 𝑡𝑐𝑜𝑠𝛼 (1.24) 𝑦 1 (𝑡) = 𝑣 0 𝑡𝑠𝑖𝑛𝛼 − 1 2 𝑔𝑡 2 (1.25) bu erda g-erkin tushish tezlanishi. 𝑥 1 tashkil qiluvchi ilgarilanma harakatni 𝑦 1 tashkil qiluvchi esa v 0 sinα boshlangʻich tezlikli vertikal harakatni tavsiflaydi. (1.24) va (1.25) tenglamalarni tajribada tekshirish uchun ikkinchi sharcha koordinatalar sistemasida (s,h) nuqtaga oʻrnatilgan (9-rasmga qarang) va birinchi jism otilgach qoʻyib yuboriladi hamda erkin tushadi. Bu koʻchish quyidagich ifodalanadi ( 𝑦 2 tashkil qiluvchi) 𝑦 2 (𝑡) = ℎ − 1 2 𝑔𝑡 2 (1.26) Agar ikkinchi sharcha harakat yoʻnalishida qurima uzunligiga teng masofaga qoʻyilsa koʻtarilish balandligi va uchish uzoqligi otilish burchagi bilan quyidagicha bogʻlanishda boʻladi: ℎ/𝑠 = 𝑡𝑔𝛼 (1.27) Unda ikkala sharcha ushishi davomida toʻqnashadi. (1.24) ga asosan 1-sharcha x- oʻqi boʻylab s masofani bosib oʻtishi uchun 𝑡 𝑠 = 𝑠 𝑣 0 𝑐𝑜𝑠𝛼 (1.28) teng vaqt oʻtadi. Agar 𝑡 𝑠 ni (1.25) tenglamaga qoʻysak 𝑦 1 tashkil qiluvchi harakat tenglamasiga ega boʻlamiz: 𝑦 1 (𝑡 = 𝑡 𝑠 ) = 𝑠 ∗ 𝑠𝑖𝑛𝛼 𝑐𝑜𝑠𝛼 = 1 2 𝑔𝑡 𝑠 2 = ℎ − 1 2 𝑔𝑡 𝑠 2 ( 𝑠𝑖𝑛𝛼 𝑐𝑜𝑠𝛼 = 𝑡𝑔𝛼 ) 34 Bu tenglama 𝑡 𝑠 vaqtda erkin tushayotgan ikkinchi jism harakat tenglamasi bilan yaxshi mos tushadi. Tajriba shuni koʻrsatadiki, agar (1.27) shart bajarilsa ikkala sharchalar ham otilish tezligi 𝑣 0 qiymatidan qat ′iy nazar toʻqnashadilar. Harakat gorizontal boʻlsa, ikkinchi shar proyeksion qurilma sathida joylashgan boʻlsa va h=0 balandlikdan erkin tushishdagi 𝑦 2 tashkil qiluvchi quyidagiga teng 𝑦 2 = − 1 2 𝑔𝑡 2 9-rasm: Qiya otilgan jism harakatini erkin tushuvchi jism harakati bilan solishtirish. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling