Umumiy fizika kursidan praktikum o’quv qo’llanma

 
Sinash uchun savollar: 
1. 
Erkin elektromagnit tebranish konturi qanday elementlardan tashkil topadi? 
2. 
Elektromagnit tebranishlar qanday hosil qilinadi? 
3. 
Krixgof ikkinchi qonunini tajriba bilan bog`liqligini tushuntiring. 
4. 
Tajriba qurilmasini ishlash mehanizimini tushuntiring. 
 
 
 

---

158 
10- laboratoriya ishi 
VAKUUMLI DIODNING VOLT-AMPER XARAKTERISTIKASINI 
OʻRGANISH. 
(Qoʻshimcha foydalanish uchun adabiyotlar: 4, 10, 15, 17, 48, 49, 52, 57.) 
Tajriba maqsadi: Vakuumli diodning volt-amper xarakteristikasini katodni 
qizdirish kuchlanishining uch qiymatida oʻlchash. Xajmiy manfiy zaryadning anod 
maydoniga qarshi ta′sir sohasini va VAX ining toʻyinish sohasini aniqlash. 
Lengmyur-Chayld qonunini tekshirish. 
Qisqacha nazariya: Vakuumli diod ichida vakuum hosil qilingan, germetik yopiq 
ikki elektrodni oʻz ichiga olgan shisha lampadan iborat oʻzidan elektronlar 
chiqaradigan termoionik katod va anod. (61-rasmga qarang). Agar lampaning 
katodi va anodi orasiga yetarlicha kuchlanish qoʻyilsa shu ikki qutb oʻrtasida elektr 
toʻki vujudga keladi. Katod elektr toʻki yordamida qiziydigan simdan iborat boʻlib 
u elektr kuchlanishi ta′sirida elektronlami ajratib chiqaradi. Qizigan katod oʻzidan 
elektronlami chiqaradi (termoelektron emissiya). Agar anod potensiali katod 
potensialiga nisbatan musbat boʻIsa elektronlar anodga tomon tezlanish oladi va 
anod Toʻki hosil boʻladi. Anod toʻkining qiymati, boshqa narsalardan tashqari, 
anod va katod oʻrtasidagi kuchlanishdan (anod kuchlanish) bogʻliq boʻladi. Agar 
anod kuchlanishing yoʻnalishi qarama-qarshiga oʻzgartirilsa katoddan chiqayotgan 
elektronlar qarama-qarshi yoʻnalgan maydonga qarshi harakatlana ohnasligi uchun 
anod toʻki hosil boʻlmaydi. Shuning uchun vakuumli diod filtrlash bloke sifatida 
yoki oʻzgaruvchan toʻklaming toʻgʻrilagichi sifatida foydalanish mumkin. Demak, 
umuman olganda, vakuumli diod yarim oʻtkazgichli diodga oʻxshash xossalarga 
ega. Yarimoʻtkazgichli diodlar rivojlanish bilan vakuumli diodlar tobora 
muhimligini yoʻqotib bormoqda. Bugungi kunda integral zanjirlarda kam joy 
egallaganliklari uchun asosan yarimoʻtkazgichli qurilmalardan foydalanilmoqda. 
Bu tajribada vakuumli diodning VAX oʻrganiladi. VAX anod toʻki 
𝐼
𝐴
ning anod 
kuchlanishi 
𝑈
𝐴
dan bogʻliqligini ifodalaydi. 62-rasmda diodni VAX ning tipik 
shakli koʻrsatilgan. 

---

159