Umumiy o'rta ta'lim maktabi direktori: Farg ona

X-O'tilganlarni takrorlash:
1. «Oq kema» qissasi boshlanishida bolaning ikki ertagi bo‘lgani 
haqida gap boradi. Siz shu ertaklarning qaysilar ekanligini 
aniqlay oldingizmi?
2. Qissada bolaning ikki ertagi haqida gapira turib, 
«Keyin biron- 
tasi ham qolmadi
» deyilgani sababini tushuntiring.
XI-Yangi mavzu bayoni:
Sh. Xolmirzayev 
1940-yilning 24-m artida
Surxondaryo viloyatida, Boysun tumanidagi Shahidlar gnzari- 
da dunyoga keldi. Otasi Fayzulla Xolmirza o‘g‘li asli Bu- 
lung-urdan bo lib, shocrolar tuzumining dastlabki davrida 
yuqori lavozimlarda ishlagan. Millatning asl farzandlari 
qatag‘on qilingan 1937—1938-yillarda shocrolar xurujidan 
qochib Boysunga ketishga majbur bo‘lgan. Bu yurtda bo‘lajak 
adibning onasiga uylanadi. CTsha yerda tuman gazetasiga 
muharrirlik qiladi. Lekin u qonsiragan sho‘ro hukumati 
changalidan qutula olmaydi. 1940-yilning o‘rtalarida qamoqqa 
olingan Fayzulla Xolmirza o‘g‘li sovug‘i qahrli Magadan 
ocrmonlarida og4r melinatdan sillasi qurib, 1944-yilda vafot 
etadi. Bo‘lajak yozuvchining onasi ham ishchan va o‘ziga
69

---

yarasha m a ’lum otli ayol edi. Shu bois u uzoq yillar tum an 
miqyosidagi rahbarlik lavozim larida ishlab keldi.
Shukur Xolm irzayev Boysundagi o ‘rta m aktabni tugat- 
gach, 1958-yilda T oshkent davlat universiteti (hozirgi 0 ‘zbe- 
kiston Milliy universiteti)ning filologiya fakultetiga o £qishga 
kirdi va uni 1962-yilda bitirdi. Shundan so‘ng Toshkentdagi bir 
qator nashriyot va gazeta-jum allar tahririyatlarida m ehnat 
qildi.
Shukur Xolmirzayev ju d a erta ijod qila boshladi. Uning 
dastlabki kitoblari talabalik vaqtida chop etildi. Adib «Oq otli» 
deb ataluvclii birinchi qissasi bilanoq, o ‘quvchilar e ’tiborini 
qozondi. «To'lqinlar» qissasi esa m ashhur yozuvchi Abdulla 
Q ahhor e ’tiboriga sazovor b o ld i. Sh. Xolmirzayev ilk qadam - 
laridanoq adabiyotga o ‘ziga xos ovoz, o ‘zgacha tasvir usuli va 
alohida badiiy idrokka ega yozuvchi kirib kelganligini ko‘r- 
satdi.
Sh. Xolmirzayevning «Oq otli» (1962), «To‘lqinlar» (1963), 
«Ocn sakkizga kirm agan kim bor» (1964), «Taqdir bashorati» 
(1968), «Yo‘llar, yo ‘ldoshlar» (1973), «Yur, to g ‘larga ketamiz» 
(1976), «C ho£loq tum a» (1978), «Tuproq k o ‘chalar» (1978), 
«Qush tili» (1982), «Q ahram onning so ‘nggi kunlari» (1984), 
«Tog‘larga qor tushdi» (1986), «Abdulla N abi о ‘gaining so‘nggi 
kunlari» (1983), «Esiz, Eshniyoz!» (1988), «Bulut to csgan oy» 
(1997) kabi hikoya va qissalari o ‘quvchilar e ’tiborini qozongan. 
A dibning 
«S o‘nggi bekat» (1976), «Qil k o ‘prik» (1984), 
«Yo‘lovchi» (1987), «01abo‘ji» (1991), «Dinozavr» (1996) asar­
lari o‘zbek 
romanchiligi
taraqqiyotida o cziga xos o crin tutadi. 
Yozuvchi 1987-yilda «Qora kamar» dram asini yozdi. Inson 
taqdiri butun fojiaviy k o ‘lam i bilan aks ettirilgan bu dram a 
adabiyotim izda m u h im o ‘rin tutadi. A sarda yolg‘on e ’tiqod 
insonlam i qay kunlarga solishi va e ’tiqodsizlik m illatni qan- 
chalar tu ban lash tirish i m um kinligi yorq in obrazlar orqali 
haqqoniy aks ettiriladi.
Xll-Mustahkamlash: 
O'quvchilarni baholash.
1. Asar matniga tayanib, paxta terimiga borgan joylari hikoya 
qahramoniga nimasi bilan yoqqanligini tushuntiring.
2. Hikoyachi Ergashning yoshi, tabiati va hissiy dunyosi haqida 
matnga asoslanib fikr yuriting.
3. Ergashning 
«...uddalik» bobida ham attcha j o ‘n edik»
tarzida- 
gi iqrori qahramon tabiatining qay jihatini namoyon etadi? 
«Uddasizlik» Ergashning kamchiligimi yoki fazilati?
Uyga vazifa adib asarlaridan na'munalar o'qish.
70