Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 4-sinfi uchun darslik
Yoz fasli boshqa fasllardan nimasi bilan farq qiladi? 2
Download 5.61 Mb. Pdf ko'rish
|
Tabiatshunoslik. 4-sinf (2017, A.Bahromov, Sh.Sharipov)
- Bu sahifa navigatsiya:
- YER – QUYOSH SISTEMASIDAGI SAYYORA YULDUZLAR. QUYOSH Yulduzli osmon
- Mirzo Ulug‘bek
|
1. Yoz fasli boshqa fasllardan nimasi bilan farq
qiladi? 2. Yozda dala va bog‘larda qanday o‘zgarishlar bo‘ladi? 3. Uy hayvonlari qayerda boqiladi? Ular insonlarga qanday foyda keltiradi? 4. 2-rasmda qanday jonivorlar tasvirlangan? 5. O‘lkamizning go‘zal tabiati haqida gapirib bering. Turli o‘simliklardan gerbariy tayyorlang. ? 7 YER – QUYOSH SISTEMASIDAGI SAYYORA YULDUZLAR. QUYOSH Yulduzli osmon Tunlari osmonda son-sanoqsiz yulduzlar ko‘rinadi. Yulduzlar bizga mitti bo‘lib ko‘rinsa-da, aslida ular- ning har biri juda ulkan. Yulduz bizdan nihoyatda olisda olovdek yonib turgan shar shaklidagi ulkan osmon jismidir. Yulduzlarning bizdan qanday uzoqlikda ekanligini tasavvur qilib ko‘raylik. Ulardan tarqalayotgan nurlar 1 sekundda 300 000 km masofani bosib o‘tadi. Nur- ning tezligi shunday katta bo‘lsa ham, eng yaqin yulduzning nuri bizga 4 yilda yetib keladi. Ko‘rinib turgan ba’zi yulduzlar nuri bizga yetib kelishi uchun esa 100 yildan ortiq vaqt ketadi. Agar diqqat bilan kuzatgan bo‘lsangiz, yulduzlar rang-barangdir. Ayrim yulduzlar oqish yoki ko‘kimtir. Ular eng qaynoq yulduzlar hisoblanadi. Bunday yulduzlar sirtidagi harorat +10 000°C dan +100 000°C gachadir. 8 Yulduzlar orasida sarg‘ishlari ham bor. Ular sirtidagi harorat +3 000°C dan +10 000°C gacha bo‘ladi. Ayrim yulduzlar qizg‘ish tusda bo‘ladi. Bunday yulduzlar sirtidagi harorat +2 000°C dan +3 000°C gacha bo‘ladi. Bulutsiz tunda 3 000 taga ya- qin yulduzni ko‘ra olishimiz mum- kin. Ko‘ri na di gan yulduzlar ortida ham son-sanoqsiz yulduzlar mavjud. Olimlar azaldan yulduzlarni o‘rga nishga qiziqqanlar. Jumladan, buyuk alloma Mirzo Ulug‘bek (1394–1449) yulduzlarni o‘rganish uchun Samarqandda maxsus in shoot – rasadxona qurdirgan. Rasadxonadagi asboblar yordamida tekshirishlar natijalari asosida yulduzlarning joylashish jadvalini tuzgan. Yulduzlar- ni o‘rganish natijalarini to‘plab, alohida kitob yozib qol dirgan. Ulug‘bekning bu kitobida 1 018 ta yul duz haqida yozilgan. Kitobda keltirilgan yulduzlar haqidagi ma’lumotlar hozirda ham katta ahamiyatga ega. Download 5.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|