Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

1. Yog‘och deb nimaga aytiladi?
2. Daraxtning qaysi qismlarida yog‘och hosil bo‘ladi?
3. Daraxtning yog‘och to‘qimalari qanday vazifalarni bajaradi?
4. Yog‘ochning ko‘ndalang halqalaridan nimalarni aniqlash mumkin? 
5. Butasimon o‘simliklar yog‘ochidan nimalar tayyorlanadi?
6. Yog‘och turlari haqida ma’lumot bering.
1. Ayrim daraxtlarning umumiy shaklini va alohida qismlarining 
qanday shakl 
da o‘sishini aniqlang.
2. Turli daraxtlarga tegishli ko‘ndalang halqalarni kuzatib, ularning 
nimalarni bildirishini aniqlang.
Jihozlar: Yog‘och namunalari. 
Ishni bajarish tartibi
1. Daraxtlarning umumiy shaklini va alohida qismlarining qanday shakl da 
o‘sishini aniqlash.

---

47
2. Yog‘och namunalarini tahlil qilish orqali u qaysi daraxtdan tay-
yorlanganligini aniqlash.
3. Turli daraxtlarga tegishli ko‘ndalang halqalarni kuzatib, ular to‘g‘risida 
ma’lumot bering.
Mahalliy hududda o‘sadigan daraxtlar va
ulardan olinadigan yog‘och turlarini o‘rganish
Mamlakatimiz o‘rmonlarida daraxtning 100 dan ortiq tur-
lari o‘sadi. Daraxtning hamma turlari ikkiga: ignabargli (qora-
qarag‘ay, qarag‘ay, tilog‘och, archa va hokazo) hamda bargli 
(eman, qoraqa 
yin, qayin, tog‘terak va hokazo) daraxtlarga 
bo‘li nadi. Har bir turning yog‘ochligida o‘ziga xos guli (teks-
turasi) bo‘ladi (35-rasm).
Ishlov berish qiyinligi jihatdan yog‘och: yumshoq (tog‘ 
te 
- 
rak, jo‘ka, qarag‘ay va hokazo), qattiq (eman, qayin va ho ka-
zo), juda qattiq (oq akatsiya, qoraqayin va hokazo) yog‘och-
larga bo‘linadi.
35-rasm. Yog‘och teksturasi.
Dub
Qoraqayin
Mirzaterak
Tog‘ teragi
Zirk
Oqqayin

---

48
Yog‘och yuqori darajada mustahkam bo‘lib, unga kesuvchi 
asboblar bilan yaxshi ishlov bersa bo‘ladi. Yog‘ochdan yasalgan 
detallarni osongina yelimlash, mix va burama mixlar yordamida 
biriktirish mumkin. Yog‘ochdan yasalgan buyumlarning tashqi 
ko‘rinishi chiroyli chiqadi. Lekin yog‘ochning kamchiliklari 
ham mavjud bo‘lib, u namlik ta’sirida buziladi, quriganida 
qiyshayadi, tezroq qorayadi. Yog‘ochning ko‘zlari va qurt 
tesh gan joylari ham uning nuqsonlari hisoblanadi. Bu kamchi-
liklar sanoat ishlab chiqarishida yog‘ochdan foydalanish im-
koniyatlarini cheklaydi, ammo ular bezakdor buyumlar tay-
yor 
lashda katta yordam berishi mumkin.