Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

Yog‘och o‘ymakorligida qo‘llaniladigan asboblar. 
Yog‘och o‘ymakorligida turli asboblar ishlatilib, ular o‘ziga 
xos ishlarni bajaradi. Yog‘och o‘ymakorligidagi asboblar ikki 
turga bo‘linadi, ya’ni naqshni o‘yish uchun «o‘yma qalamlar» 
va «naqsh qalamlar».
Asboblarning shakli va bajaradigan ishiga qarab, iskanalarning 
bir qancha xillari bo‘ladi. Masalan, iskana, morpech iskana, 
baliq sirti iskana, zamin iskana, kovza iskana, chekma iskana 
va boshqalar. Bajariladigan ishning xarakteriga ko‘ra nov 

---

88
iskana, chuv iskana (o‘yishda), qing‘ir iskana (teshishda) 
ishlati ladi (69-rasm). 
Kovza iskana – u to‘g‘ri va egri tig‘li bo‘ladi. To‘g‘ri tig‘li 
kovza iskana o‘yilgan naqsh chiziqlarining ustiga uch qirrali 
qavariq yo‘llar chiqarish hamda parallel chiziqlar chizishda 
qo‘llaniladi.
To‘g‘ri iskana – to‘g‘ri sterjen keskichli bo‘lib, tig‘ining 
eniga qarab kichkina, o‘rtacha va katta iskanalarga ajratiladi. 
Tig‘ining eni 1,5 mm dan 10 mm gacha bo‘ladi. Ko‘pincha 
bag‘dodi uslubidagi naqshlarni o‘yishda ishlatiladi.
Nova iskana – uning tuzilishi bo‘yicha tig‘ uchi nov 
shaklida bo‘ladi. Eni 2 mm dan 8 mm gacha, dastasi, 
odatda, qattiq yog‘ochdan yasaladi. Asosan kichik, o‘rtacha 
va katta nova iskanalar bo‘ladi. Nova iskanalar o‘yishda va 
pardozlashda ishlatilib, asosan, naqshning eng mayda bo‘g‘im, 
doiracha, marg‘ula, mayda ko‘zcha, gajak va gul qismlarini 
kesishda qo‘l keladi.
Zamin iskana – naqshning zaminini o‘yib olishda ishlati-
ladi. Zamin iskananing eni 2 mm dan 8 mm gacha bo‘ladi.
Baliq sirti iskana – tig‘i botiq, kamalaksimon ko‘tarilgan, 
baliq qovurg‘asi shaklidagi asbobdir. Keskichining eni 4 mm 
dan 19 mm gacha yasaladi. Katta-kichikligiga qarab kichik, 
o‘rta va katta baliq sirti iskanalari bo‘ladi.