Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

Yog‘ochlarning sifati va nuqsonlarini aniqlash
Yog‘ochning sifati uni kuzatish va sinab ko‘rish orqali 
aniqlanadi. Kuzatib tekshirishda yog‘och olinadigan daraxtning 
tanasi va butoqlari qanchalik to‘g‘ri, bir tekis yo‘g‘onlikda 
ekanligi hamda sog‘lomligi aniqlanadi. Ko‘p daraxtlarning 
tanasidan eng asosiy yog‘och olinadi. Daraxtning yog‘och 
olinadigan qismlari qanchalik to‘g‘ri, uzun va tekis yo‘g‘onlikda 
hamda sog‘lom bo‘lsa, shunchalik yuqori sifatli bo‘ladi. Agar 
yog‘och tanasidan yon tomonga butoq va shoxlar ko‘p o‘sgan 
bo‘lsa, yog‘och sifati pasayadi. 
Tanasi bukilib yoki buralib o‘sgan, to‘g‘ri yoki kalta bo‘lgan 
daraxtning yog‘ochi kerakli maqsadlarda foydalanish uchun 
yaproqsizligi sababli past sifatli hisoblanadi. Shu bilan birga 
bu daraxtlarning yog‘ochidan turli mayda buyumlar yasashda 
qulay bo‘lgan holda shunday maqsadlar uchun sifatli yog‘och
deb hisoblanadi.
Zararkunandalar yetkazadigan shikastlar, shuningdek, 
yog‘och 
ni quritish va saqlash davrida yuzaga keladigan 
hamda har xil boshqa tabiiy nuqsonlar yog‘och nuqsonlari 
sanaladi. Yog‘och zararkunandalari o‘sib turgan daraxt 
larga 

---

49
va yog‘och buyumlarga zarar yetkazuvchi turli zamburug‘lar 
hamda yog‘och kemiruvchi qo‘ng‘izlardan iborat.
Bunday zamburug‘lar daraxtlarning yog‘och qismini, ay-
niqsa, o‘zagini chiritadi. Ular yog‘och tanasining turli joy-
lari 
ga zarar yetkazishi natijasida hosil bo‘lgan o‘zgarishlar 
36-rasmda ko‘rsatilgan.
Yog‘ochning ushbu zararkunandalariga qarshi turli kimyo-
viy moddalar yordamida kurashiladi.
Yog‘och va yog‘och materiallarni quritish va saqlash dav ri-
da bir qator nuqsonlar yuzaga kelishi mumkin. Ular noto‘g‘ri 
quritilishi natijasida egilishi, buralishi, yorilishi hamda quruq 
va shamollatiladigan joyda saqlamaslik natijasida chirishi 
mumkin. Shuningdek, yog‘och zamburug‘lari va yog‘ochxo‘r 
qo‘ngizlardan himoya qilinmaslik natijasida shikastlanadi. 
Bunday nuqsonlarning oldini olish uchun yog‘och va yog‘och 
materiallarini quritish, saqlash, zararkunandalardan himo 
ya 
qilish qoidalariga rioya qilish lozim.
36-rasm. Yog‘ochning holatiga qarab ko‘zlarning xillari: a) oqish 
sog‘lom ko‘z; b) qoramtir sog‘lom ko‘z; d) chiriy boshlagan ko‘z;
e) chirigan ko‘z; f) po‘kak ko‘z. 
a
b
d
e
 f
4 – Mehnat ta’limi, 5-sinf

---

50