Umumiy pedagogika o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan darslik
Aqdiy mehnatni jismoniy mehnat bilan olib borish
Download 2.64 Mb. Pdf ko'rish
|
UMUMIY PEDAGOGIKA MAVLOMOVA (Восстановлен)
|
10. Aqdiy mehnatni jismoniy mehnat bilan olib borish.
Nazorat uchun savol va topshiriqlar 1. Pedagogikadagi qonuniyatlarni aytib bering. 2. Pedagogik qonunlarni aytib bering. 3. Pedagogik tamoyillar va qoidalar deb nimalarga aytamiz? 4. Onglilik va faollik tamoyilini sharhlang. 5. Ko‘rgazmalilik tamoyilini tushuntirib bering. 6. Tizimlilik va muntazamlilik tamoyili nimani talab qiladi? 7. Mustahkamlik tamoyilini tushuntiring. 8. Tushunarlilik tamoyili nima va unda qancha qoidalar bor? 9. Ilmiylik tamoyilining asosini nima tashkil qiladi? 10. Nazariya va amaliyot birligi tamoyilini tushuntirib bering. 98 IV.BOB. TA’LIM MAZMUNI O‘zbekiston maktablaridagi ta’limning mazmuni 1.Ta’limning maqsad va vazifalari Har bir ijtimoiy tuzum ta’lim oldiga o‘ziga xos maqsad va vazifalarni qo‘yadi. Bunday vazifalar turli davrlarda turlicha bo‘lgan. Jamiyat, fan, texnologiya va ijtimoiy munosabatlar o‘zgarishi ana shu maqsadlarning yangilanishiga sababchi bo‘ladi. Qadimgi Afina, Sparta va Rim ta’lim tizimining oldiga qo‘yilgan maqsadlar yoshlarda asosan harbiy, jismoniy va estetik tarbiyani shakllantirish bo‘lgan bo‘lsa, o‘rta asrlarga kelib matematika, astronomiya, falsafa, geografiya fanlarining gurkirab rivojlanishi sababli ularni o‘rganish asosiy maqsad qilib belgilangan. Uyg‘onish davri va ayniqsa o‘rta asrlardan keyingi davrlarda ta’limning nafaqat bilim berish, balki ta’lim oluvchini shaxs sifatida rivojlantiruvchi funksiyalariga alohida e’tibor qaratila boshlandi. XX asr boshlarida progressiv pedagogika vakillari ta’limning maqsad va vazifalarini belgilashda turli yondashuvlarga asos- lanishgan bo‘lsa ham ularning umumiy jihati shundan iborat ediki, ta’limning maqsadlari, uning mazmuni va tuzilishi (strukturasi) pragmatik nuqtayi nazardan (g‘arb pragmatizmi g‘oyasiga asoslan- gan), ya’ni jamiyatning talab va ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda belgilandi. Jamiyat, uning ijtimoiy tuzilishi va undagi munosa- batlarning o‘zgarishi, ilm, fan va texnologiyalarning taraqqiy etishi ta’lim oldiga yangi maqsadlarni qo‘yaveradi. YUNESKO 1988 yili o‘zining mashhur qarori bilan XX asr pedagogik konsepsiyalarining shakllanishiga jiddiy hissa qo‘shgan to‘rt pedagogni alohida e’tirof etgan. Bular Djon Dg‘yui, Georg Kershenshteyner, Maria Montessori va Anton Makarenkolar. Ular tomonidan ilgari surilgan ta’limning maqsad va vazifalari o‘z davri 99 uchun hamda aksariyat g‘oyalar bugungi kun ta’limi uchun ham g‘oyat dolzarbdir. Hususan, A.Makarenkoning fikricha, ta’limning bosh maqsadi ta’lim oluvchilarning sifatlarini shakllantirishda aks etmog‘i kerak. Birinchi bo‘lib “ta’lim” tushunchasini kiritgan shveysariyalik pedagog I.G.Pestallotsi (1746-1826) tabiat qonun- lari asosida ta’lim berish g‘oyasini ilgari suradi. Bu g‘oyaning asosiy tezisi shundan iboratki, ta’lim va tarbiya inson tabiatining rivojlanishiga mos ravishda olib borilishi kerak. Uning fikricha, tabiat ta’lim va tarbiyaning eng optimal usullarini insoniyatga taqdim etgan va bu usullar tabiyatning abadiy qonunlariga tayanadi. I.G.Pestallotsi g‘oyalarining qattiq ta’sirida bo‘lgan G.Kershenshteyner ta’limning maqsadlari haqida bunday yozgan edi: “... Iqtisodiyot va tarbiyaning asosiy muammolari o‘zaro chambarchas bog‘liqdir: iqtisodiyotning ko‘plab muammolarini sifatli xalq ta’limisiz yechib bo‘lmaganidek, sifatli ta’lim va Download 2.64 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|