Umumiy qism I bob. Asosiy qoidalar 1-modda. Mehnatga oid munosabatlarni tartibga soluvchi normativ hujjatlar

203-modda. Xodimning maxsus yozma shartnoma asosida unga ishonib topshirilgan qimmatliklarning saqlanishini ta’minlamaganligi uchun to‘liq moddiy javobgarligi
Bevosita pul yoki tovar qimmatliklari bilan muomala qilayotgan xodim maxsus yozma shartnoma asosida unga ishonib topshirilgan qimmatliklarning saqlanishini ta’minlamaganligi uchun to‘liq moddiy javobgar bo‘ladi. Pul yoki tovar qimmatliklari bilan muomala qilish xizmat vazifasiga kirmaydigan xodim bilan to‘liq moddiy javobgarlik haqida tuzilgan shartnoma haqiqiy emas deb hisoblanadi.
Bevosita pul yoki tovar qimmatliklari bilan muomala qiluvchi o‘n sakkiz yoshga to‘lgan xodim bilan ishga qabul qilish paytida ham, keyinchalik ham mehnat shartnomasiga qo‘shimcha tarzda to‘liq moddiy javobgarlik haqida maxsus yozma shartnoma tuzilishi mumkin.
To‘liq moddiy javobgarlik haqida shartnoma tuziladigan xodimlarning toifalari ro‘yxati jamoa shartnomasida belgilab qo‘yiladi, agar u tuzilmagan bo‘lsa, — ish beruvchi bilan kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi o‘rtasidagi kelishuvga binoan belgilanadi. Bevosita pul yoki tovar boyliklari bilan muomala qiluvchi xodimlar tomonidan ishlar birgalikda bajariladigan, jamoa (brigada) moddiy javobgarligi joriy etilishi mumkin bo‘lgan bo‘linmalarning ro‘yxati ham xuddi shunday tartibda belgilanadi.
Agar xodim talabgor bo‘layotgan ish (lavozim) to‘liq moddiy javobgarlik haqida shartnoma tuzishni talab qilsa, xodim esa bunday shartnoma tuzishga rozi bo‘lmasa, ish beruvchi uni ishga qabul qilishni rad etishga haqlidir.
Yakka tartibdagi to‘liq yoki jamoaning (brigadaning) to‘liq moddiy javobgarligi to‘g‘risidagi shartnomada mehnat shartnomasi taraflarining xodimga, jamoaga (brigadaga) ishonib topshirilgan qimmatliklarning saqlanishini ta’minlash bo‘yicha vazifalari aniq ko‘rsatiladi hamda ularning qo‘shimcha huquqlari, majburiyatlari va javobgarligi belgilab qo‘yiladi.
Yakka tartibdagi to‘liq moddiy javobgarlik haqidagi shartnomaga binoan qimmatliklar ularning saqlanishini ta’minlamaganligi uchun shaxsan javobgar bo‘ladigan aniq bir xodimga topshiriladi. Bunday shartnoma tuzgan xodim javobgarlikdan ozod bo‘lish uchun o‘zining aybi yo‘qligini isbotlab berishi kerak.
Jamoa (brigada) moddiy javobgarligi haqidagi shartnomaga muvofiq qimmatliklar ularning saqlanishini ta’minlamaganligi uchun to‘liq moddiy javobgarlik yuklatiladigan, oldindan belgilangan shaxslar guruhiga (brigadaga) topshiriladi. Brigadaning ayrim a’zosi javobgarlikdan ozod bo‘lish uchun o‘zining aybi yo‘qligini isbotlab berishi lozim.
Zarar ixtiyoriy ravishda to‘langanda (206-modda) brigada har bir a’zosining aybi darajasi brigadaning barcha a’zolari bilan ish beruvchi o‘rtasidagi kelishuvga asosan belgilanadi. Zarar sud tartibida undirilganda brigada har bir a’zosining aybi darajasi sud tomonidan aniqlanadi.
Qimmatliklarga oid xizmat (saqlash, sotish, tashish, qayta ishlash) bilan shug‘ullanuvchi korxonalarda ish beruvchi bilan kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi o‘rtasidagi kelishuvga binoan tahlika (tavakkalchilik) jamg‘armasi tuzilishi mumkin, kamomadlarni shu jamg‘arma hisobidan qoplashga yo‘l qo‘yiladi.
Xodim bilan to‘liq moddiy javobgarlik haqida yozma shartnoma tuzilmagan, shuningdek bunday shartnoma pul yoki tovar qimmatliklari bilan muomala qilish xizmat vazifasiga kirmaydigan xodim bilan, o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan shaxs bilan yoki ushbu moddaning uchinchi qismida ko‘rsatilgan xodimlar toifasi ro‘yxatiga kirmaydigan shaxs bilan tuzilgan hollarda ish beruvchiga yetkazilgan zarar uchun xodimga cheklangan moddiy javobgarlik yuklatilishi mumkin. Bunday hollarda xodimga to‘liq moddiy javobgarlik, ushbu Kodeksning 202-moddasi birinchi qismining 2 — 7-bandlarida nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lsagina yuklatilishi mumkin.