Umumtexnika fanlari va texnologiya kafedrasi ro‟yxatga olindi №2020 y ― ‖ «tasdiqlayman»

Asetat tola. Asetat tola olishda xom ashyo sifatida paxta chiqindilari 
ishlatiladi. Paxta chiqindilari muzlatilgan sirka kislota muhitida asetat angidrid 
bilan ishlanadi. Bunday reaksiya asetillash deb ataladi. Suv yoki suyultirilgan sirka 
kislota qo‗yish natijasida oq cho‗kindi hosil bo‗ladi. Bu cho‗kindi yuviladi, spirt va 
aseton aralashmasida eritiladi. Hosil bo‗lgan yigiruv eritmasidan quruq usulda 
tolalar shakllantiriladi.
Asetat tolaning tuzilishi viskoza tolaning tuzilishiga o‗xshaydi, lekin unda 
chuqurroq yo`llar bo‗ladi. 
Asetat tolalarning kimyoviy tarkibi kimyoviy bog‗langan sellyulozadan 
iborat, shuning uchun ularning xossalari viskoza va mis-ammiak tolalalrning 
xossalaridan farq qiladi. 
Normal asetat tolaning pishiqligi viskoza tolaning pishiqligidan bir ozx 
pasroq. Normal asetat tolaning nisbiy uzilish nagrukasi P
H
= 10,8—13,5 kH/teks. 
Ho‗l holatda 30 % gacha pishiqligini yo`qotadi. 
Uzilishdagi uzayishi 22—30 % ga etadi. Asetat tolaning qayishqoqligi 
vizkoza va mis-ammiak tolanikidan ancha katta. SHuning uchun asetat gazlamalar 
kamroq g‗ijimlanadi. 
Asetat tolalarning gigroskopligi 6—8 %. Ular spirt va asetonda eriydi, 140
o
C 
gacha qizdirilganda suyuqlanadi (boshqa barcha o‗simlik tolalari kuchli 
qizdirilganda ko‗mirga aylanadi). 
Tolalar sariq alanga chiqarib sekin yonadi. Natijada tolaning uchi 
dumaloqlanib qotib qoladi. Asetat tolalarning o‗ziga xos xususiyatlaridan biri 
shuki, ular ultrabinafsharang nurlarni o‗tkazadi.
Triasetat tola. Triasetat tola butunlay asetillangan sellyulozadan ishlab 
chiqarilishi bilan asetat toladan farq qiladi.
Juda qayishqoqligi, pishiqligi (P
n
=11 – 12 kH/teks), asetonga chidamliligi 
 

---

118