Umumtexnika fanlari va texnologiya kafedrasi ro‟yxatga olindi №2020 y ― ‖ «tasdiqlayman»

 
KALAVA IP VA IPLARNING NUQSONLARI.TANDA VA ARQOQ 
IPLARNI TAYYORLASH 
 
1. Kalava ip va iplarda uchraydigan asosiy nuqsonlar 
2. Sun‘iy iplarda uchraydigan asosiy nuqsonlar 
3. To‗quvchiliq Tanda va arqoq iplarni tayyorlash 
Kalava ip va iplarda nuqsonlar paydo bo‗lishiga asosan past sifatli va iflos 
xom ashyodan foydalanish, mexanizmlar sozlanishining buzilishi va mashinalarni 
yaxshi tutmaslik sabab bo‗ladi. Quyida kalava ip va iplarda uchraydigan asosiy 
nuqsonlar keltirilgan. 
Iflos kalava ip — yaxshi tozalanmagan xom ashyodan tayyorlangan ip. Iflos 
paxta ipda, odatda, chigit po‗choqlari, go‗za barglari va ko‗sak parchalari bo‗ladi. 
Jun ipga turli chiqindilar, zig‗ir ipga o‗zak zarralari yopishgan bo‗lishi mumkin. 

---

33 
Moy tekkan va kirlangan iplar tolalar massasiga surkov moylari va turli 
iflosliklar tegishidan paydo bo‗ladi. Kalava ip va gazlamalar qaynatilganda 
iflosliklar, odatda, ketadi, moy tekkan joylari esa dog‗ligicha qoladi. Galma-gal 
keladigan yug‗on va ingichka joylar (pereslejini peresechki)*; bunday nuqson pilta 
va pilikni notekis chuzish natijasida paydo bo‗ladi. CHala yigirilgan joylar 
(nepropryadi) — tolalar yaxshi pihitilmaganda (buralmaganda) paydo bo‗ladi. 
CHizitsli zichligi bo‗yicha notekis ip — bir kalava yoki turli kalavalardagi ipning 
yo`g‗onligi har xil bo‗lishi. 
Dumboqlar (shishki) — kalava ipga momiq o‗ralib qolishi natijasida paydo 
bo‗ladigan kalta-kalta yo`g‗onlashgan joylar.
YO`g‗onlashgan iplar — pilik uzilib, uchi qo‗shni pilikka o‗ralishib ketishi 
natijasida paydo bo‗ladi. Xom ipakda uchraydigan asosiy nuksonlar: kalta-kalta 
yo`g‗onlashgan joylar (dumboqlar); uzun-uzun zich yo`g‗onlashgan joylar 
ko‗chgan va ip sirtiga chiqib turadigan ipak uchlari pilla iplari turlicha 
taranglanganda bir yoki bir necha ipning o‗rtadagi ipga spiralsimon o‗ralib qolishi.
Sun‘iy iplarda uchraydigan asosiy nuqsonlar: viskoza iplar-ning notekis 
tovlanishi va etarlicha tovlanmasligi (iplar ortiqcha erkin kislotali cho‗ktirish 
vannalarida shakllantirilganda paydo bo‗ladi); iplarning turlicha tuslanishi
(yigiruveritmasi bir jinsli bulmaganda va kirlanganda paydo buladi); iilarning 
tuklilygi — uzilgan va ip sirtiga chitsib dolgan elementar iplarning uchlari (yigiruv 
eritmasi havo pufakchalaridan yaxshi tozalanmaganda va eritma unchalik 
qovushqoq bo‗lmaganda paydo bo‗ladi); jingalaklilik — kalta uchastkalarda 
iplarning tulqineimon buralganligi. Kalava ip va iplarning iuqsonlari gazlama 
l;amda tikuvchi-lik buyumlariping kurkamligini buzadi va sifatini pasaytira-di. 
Nuqsopli kalava ipdan tuqilgan gazlamada qam nuqsonlar buladi. Iflos kalava 
ipdan tuqilgap gazlamaning u er-bu erida dumboq joylar paydo buladi. Notekis va 
yugonlashgan joylari bor kalava ip gazlamalarda yul-yullik qosil qiladi. Gazlama 
buyalgandan keyin kalava iplarning nutssondari ay-nitssa sezilarli bulib qoladi. 
Moy tekkan iplar buyoq olmaydi.